"Η ΠΥΛΗ ΤΗΣ ΔΥΣΗΣ": ΙΣΩΣ Η ΠΙΟ ΑΡΙΣΤΕΡΗ ΤΑΙΝΙΑ ΠΟΥ ΒΓΗΚΕ ΠΟΤΕ ΑΠΟ ΜΕΓΑΛΟ ΧΟΛΙΓΟΥΝΤΙΑΝΟ ΣΤΟΥΝΤΙΟ (ΚΑΙ ΤΟ ΕΚΛΕΙΣΕ)

 

1980: Ο Michael Cimino (1939-2016), γεμάτος δόξα και βραβεία από τον "Ελαφοκυνηγό", έχει ένα μεγαλεπήβολο όραμα για ένα γουέστερν που δεν μοιάζει με τα άλλα. Το "Heaven's Gate" (Η Πύλη της Δύσης) έχει διάρκεια πάνω από 3.30' ώρες και είναι κάτι παραπάνω από χορταστικό υυ. Αλλά σε καμία περίπτωση δεν είναι μόνο αυτό. Ηθοποιοί; Κρις Κριστόφερσον, Ιζαμπέλ Ιπέρ, Τζεφ Μπρίτζες, Τζον Χαρτ, Κρίστοφερ Γουόκεν... Η αποτυχία ήταν παταγώδης: Η εταιρία παραγωγής έκλεισε (νομίζω) και το φιλμ θεωρείται ίσως η μεγαλύτερη αποτυχία στην ιστορία του σινεμά. Γιατί άραγε;

Βρισκόμαστε γύρω στα 1890. Χιλιάδες πάμφτωχοι άνθρωποι μεταναστεύουν από την Ευρώπη και αλλού, φτάνουν με άπειρες κακουχίες ως την "Άγρια Δύση" κι εκεί, έχοντας ένα κομμάτι γης, πασχίζουν να βρουν μια θέση στον ήλιο - σε πολλές περιπτώσεις δηλαδή να μην πεθάνουν από πείνα. Όμως εκεί βρίσκονται οι παλιοί, πανίσχυροι κτηνοτρόφοι με τις αχανείς εκτάσεις και τα τεράστια κοπάδια, οι οποίοι βλέπουν με στραβά μάτια την εγκατάσταση "ξένων" στις ελέω θεού ιδιοκτησίες τους. Ένας σερίφης από πλούσια οικογένεια παίρνει το μέρος των συχνά εξαθλιωμένων μεταναστών και προσπαθεί να τους προστατέψει. Φυσικά αυτό θα τον κάνει να συγκρουστεί με την ίδια του την τάξη και τους παλιούς του φίλους και συμφοιτητές.

Θα αφήσω τη μεγαλοπρεπή σκηνοθεσία και τις συχνά εντυπωσιακές εικόνες. Θα επισημάνω απλώς τις πάμπολλες σκηνές πλήθους. Είναι πολύ δύσκολο και χρειάζεται μεγάλη μαεστρία να κατευθύνεις τόσους ανθρώπους να κινούνται, να δρουν όλοι μαζί (όχι, τότε δεν υπήρχαν ψηφιακά πλήθη) και μάλιστα σε τόσο πολλές σκηνές (θεωρώ την ταινία κυρίως ως ταινία πλήθους). Και πάμε στο πιο εντυπωσιακό: Το ιδεολογικό μέρος. Περισσότερο αριστερής χροιάς κοινωνική ανάλυση δεν θα μπορούσε να υπάρξει. Η κατά Τσίμινο εικόνα του Φαρ Ουέστ είναι μια απόλυτα μαρξιστικής φύσης εικόνα μιας τεράστιας κοινωνικής και ταξικής σύγκρουσης. Δεν υπάρχουν ακριβώς "καλοί" και "κακοί" (υπάρχουν δηλαδή, αλλά αυτό καθορίζεται από τις πολιτικοκοινωνικές τους επιλογές). Στο βρώμικο, κάθε άλλο παρά ηρωικό Φαρ Ουέστ του φιλμ όλοι δρουν σύμφωνα με το ταξικό / οικονομικό τους συμφέρον. Ήρθαν κάποιοι λιμασμένοι κακομοίρηδες στην (αχανή) γη μας; Πολύ απλά, θα τους σκοτώσουμε και θα απαλλαγούμε απ' αυτούς. Τελεία. Και, για να είναι πλήρως μαρξιστική η ανάλυση, εννοείται ότι η εξουσία, η κάθε λογής εξουσία, είναι με το μέρος της άρχουσας τάξης. Τι λέω; Όχι με το απλώς μέρος της. Είναι όργανό της, είναι δημιουργημένη από την άρχουσα τάξη για να προασπίζει τα συμφέροντά της. Το κερασάκι στην τούρτα έρχεται όταν το περίφημο ιππικό των γουέστερν, το ηρωικό ιππικό που επεμβαίνει την τελευταία στιγμή και γλυτώνει τους "καλούς" εμφανίζεται και πάλι επικό, καλπάζων, για να γλυτώσει το στρατό των πλούσιων και - προσέξτε - όχι απλώς για να διώξει, αλλά για να εξοντώσει μέχρις ενός τους κουρελήδες μετανάστες! Περισσότερο χέσιμο, ανατροπή και κουρέλιασμα των μύθων της "ηρωικής γέννησης της Αμερικής" δεν μπορώ να φανταστώ.  Δικαιοσύνη; Ούτε στον ύπνο σας.

Γι' αυτό είναι απορίας άξιο πώς τέτοια υπερπαραγωγή εκατομμυρίων με τέτοια αιρετική άποψη ξεπήδησε μέσα από μεγάλο χολιγουντιανό στούντιο. Ίσως γι' αυτή την ιδεολογική άποψη να απέτυχε με τόσο παταγώδη τρόπο (θα συνέβαλλαν, φαντάζομαι, και η αρνητικές απόψεις των κριτικών). Ή ίσως επειδή η παραγωγοί, θεωρώντας αντιεμπορική την μεγάλη διάρκεια, είχαν πετσοκόψει το φιλμ, με αποτέλεσμα να δημιουργούν σεναριακά κενά στο θεατή. Ποιος ξέρει;

Δεν είναι τέλειο. Κι εγώ κουράστηκα λίγο κάποιες στιγμές (όχι πολλές πάντως, γιατί με είχε συνεπάρει το θέαμα στη μεγάλη οθόνη). Ίσως κάποιοι χαρακτήρες να είναι ανολοκλήρωτοι. Παρ΄ όλες τις ατέλειες όμως συνολικά το θεωρώ μεγάλη ταινία. Και ιδιαίτερα στην πλήρη εκδοχή της, αυτή των 4 σχεδόν ωρών. Και μια από τις ανατρεπτικότερες υπερπαραγωγές που έγιναν ποτέ!