ΣΥΓΚΛΟΝΙΣΤΙΚΟΣ "ΛΙΒΑΝΟΣ"

Στην ιστορία του σινεμά έχουν γίνει πολλές αληθινά συγκλονιστικές αντιπολεμικές ταινίες, που περιγράφουν δηλαδή τον πόλεμο ως αυτό που πραγματικά είναι: Μια διαρκής φρίκη. Δεν ξέρω αν φανώ υπερβολικός, αλλά νομίζω ότι ο "Λίβανος" (2009) του ισραηλινού Samuel Maoz είναι μια από τις καλύτερες.
Ο σκηνοθέτης έχει βιώσει τη φρίκη αυτή, καθώς έχει ο ίδιος πολεμήσει σαν πλήρωμα τανκ στον πόλεμο που περιγράφει: Τον πρώτο εμφύλιο του Λιβάνου (στον οποίο αναμείχτηκαν και ισραηλινοί και σύριοι) το 1982. Φυσικά πολύ γρήγορα παύει να μας ενδιαφέρει για ποιον ακριβώς πόλεμο πρόκειται. Θα μπορούσε να είναι οποιοσδήποτε. Αυτό που απομένει είναι η καθαρή φρίκη.
Θα το πω από την αρχή: Η ταινία βλέπεται - ή μάλλον αντέχεται - δύσκολα. Αυτό που την κάνει τόσο αγχωτική είναι το ότι ο δημιουργός επέλεξε να δείξει την κτηνωδία μέσα από τα μάτια του πληρώματος ενός ισραηλινού τανκ. Η κάμερα μένει σχεδόν συνεχώς στο ασφυκτικό εσωτερικό του και κεντράρει διαρκώς στα βρώμικα, ταλαιπωρημένα και φοβισμένα πρόσωπα του πληρώματος. Και τι σημαίνει εσωτερικό τανκ σε καιρό πολέμου; Πέντε άνθρωποι στριμωγμένοι σε έναν ελάχιστο μεταλλικό χώρο, πανβρώμικο, αποκρουστικό, με ελάχιστο οξυγόνο και 40 βαθμούς. Άμεση επαφή με τον έξω κόσμο δεν υπάρχει. Μόνο μέσω της διόπτρας. Αυτός ο εγκλωβισμός μπορεί από μόνος να τσακίσει τα νεύρα, πολύ περισσότερο αν συνδυαστεί με τις τερατωδίες του πολέμου. Αν αυτό δεν είναι κόλαση, τότε τι είναι;
Πέραν αυτών όμως η ταινία με κράτησε από το πρώτο μέχρι το τελευταίο λεπτό, δίχως να με κάνει καθόλου να βαρεθώ, αφού διαθέτει και πολύ δυνατό σασπένς, το οποίο μάλιστα κλιμακώνεται συνεχώς: Το τανκ πρέπει να διασχίσει μια εχθρική περιοχή σχεδόν στα τυφλά. Κανείς δεν ξέρει αν θα επιβιώσει.
Με ντοκιμαντερίστικη αισθητική και βρώμικο ρεαλισμό, ο Maoz καταγράφει ό,τι πραγματικά συμβαίνει σε τέτοιες εφιαλτικές καταστάσεις. Ταυτιζόμαστε απόλυτα με το πλήρωμα, αφού η γύρω φρίκη και το τοπίο βιβλικής καταστροφής που απλώνεται παντού δείχνεται μέσα από τα μάτια τους - μέσα από τη διόπτρα για την ακρίβεια, που αποτελεί το μοναδικό μάτι για τον έξω κόσμο. Αυτό όμως που εκτίμησα περισσότερο είναι ότι σ' όλη αυτή την κόλαση δεν υπάρχει κανένα απολύτως ίχνος ηρωισμού. Οι στρατιώτες, πολύ απλά, είναι χεσμένοι πάνω τους. Το μόνο που θέλουν είναι να ξεμπερδεύουν όσο πιο γρήγορα γίνεται, να φύγουν απ' αυτή την κόλαση και να γυρίσουν σπίτια τους. Γι' αυτό τους βλέπουμε να φοβούνται, να πανικοβάλλονται μερικές φορές, να σοκάρονται, να κλαίνε. Βλέπετε, πρόκειται για απλούς φαντάρους, εμένα κι εσένα δηλαδή, που κάνουν τη θητεία τους και ξαφνικά βρίσκονται στην κόλαση. Ούτε ίχνος λοιπόν στρατοκαυλίασης. Μόνο κόλαση. Μέσα σ' αυτόν τον εφιάλτη, ακόμα και οι διοικητές, τα αξιώματα, μικρή αξία έχουν. Ο φόβος είναι πολύ δυνατός και η εραρχία στο εσωτερικό του τανκ σχεδόν καταρρέει.
Αν μπορέσετε δείτε αυτό το πολύ δυνατό φιλμ. Σας προειδοποίησα όμως ότι αντέχεται δύσκολα. Δεν είναι μόνο ο πόλεμος, είναι και η έντονη κλειστοφοβικότητα. Αν τα καταφέρετε όμως, νομίζω ότι θα συμφωνήσετε για την τρομερή του δύναμη.