ΤΑ ΠΟΛΛΑΠΛΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΤΟΥ "ΕΡΑΣΙΤΕΧΝΗ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΣΤΗ"

Ήταν η 2η μεγάλου μήκους fiction ταινία του Krzysztof Kieslowski (1941-1996) του 1979, πριν δηλαδή ο Κισλόφσκι πάει (και διακριθεί διεθνώς) στη Γαλλία. Λεγόταν "Ερασιτέχνης Κινηματογραφιστής" (Amator) και όντως πρόκειται για πολυεπίπεδο φιλμ.
Σε μια μικρή πόλη της Πολωνίας (επί "υπαρκτού σοσιαλισμού" προφανώς) ένας υπάλληλος ντόπιου εργοστασίου, που μόλις έγινε πατέρας, αγοράζει μια κινηματογραφική κάμερα (σπάνιο είδος τότε). Τη χρησιμοποιεί με επιτυχία γυρίζοντας "χειροποίητα" ντοκιμαντέρ, αποδεικνύεται ότι έχει ταλέντο, οι αρχές της πόλης του προτείνουν (μάλλον προπαγανδιστικές) δουλειές, διακρίνεται σε φεστιβάλ και σιγά - σιγά αποκτά κάποια φήμη στη χώρα. Ποιες θα είναι όμως οι επιπτώσεις στην καθημερινότητά του και την οικογενειακή του ζωή; Και τι αποφάσεις πρέπει να πάρει απέναντι στις αναπόφευκτες πιέσεις του καθεστώτος;
Η ταινία είναι γυρισμένη με ντοκιμαντερίστικο ρεαλισμό (στιλ απόλυτα ταιριαστό με τη δουλειά του ερασιτέχνη ήρωα του φιλμ). Μουντή, ξεβαμμένη εικόνα, άσχημοι, γυμνοί και καταθλιπτικοί χώροι (χαρακτηριστικοί της εποχής και του καθεστώτος), συνηθισμένοι άνθρωποι, όλα παραπέμπουν σε μια μάλλον βαρετή καθημερινότητα. Ταυτόχρονα, τα θέματα που θίγονται είναι πολλά και ποικίλα: Σε πρώτο επίπεδο η κριτική στο τότε καθεστώς: Πολιτιστική (και όχι μόνο) καταπίεση, "οδηγίες" για το πώς πρέπει να κάνουν τη δουλειά τους οι καλλιτέχνες, χρήση των ταλέντων προς όφελος του καθεστώτος... και γενικά μια ευρύτερη ανελεύθερη ατμόσφαιρα. Αυτό όμως είναι μόνο το πρώτο επίπεδο. Από εκεί και πέρα θίγεται κυρίως το πάθος του (κάθε) καλλιτέχνη για τη δουλειά του, για τη δημιουργία δηλαδή, και η διπλή φύση αυτού του πάθους: Ευεργετική και καταστροφική ταυτόχρονα. Από τη μία η τέχνη δίνει απόλυτη ευχαρίστηση στο δημιουργό (και στους γύρω του). Από την άλλη όταν αυτή σε απορροφήσει, λίγα περιθώρια υπάρχουν για οικογενειακή ζωή και γαλήνια καθημερινότητα. Η κρίση σε προσωπικό επίπεδο θα έλθει σχεδόν σίγουρα. Ίσως εδώ να διακρίνουμε και μια κριτική προς την ασφυκτική, πλην όμως γαλήνια και ήρεμη, οικογενειακή καθημερινότητα, από την οποία ο ήρωας νοιώθει (ξαφνικά και αργά στη ζωή του) την ανάγκη να αποδράσει. Τέλος έχουμε μια μελέτη για τον ίδιο τον κινηματογράφο, για τη μαγεία και τη γοητεία του, για την καταλυτική επίδραση στους πιστούς του (είτε αυτοί είναι δημιουργοί είτε φανατικοί θεατές).
Έθιξα κάποια από τα θέματα της ταινίας. Ίσως εσείς να ανακαλύψετε περισσότερα. Από τα καλύτερα κατά τη γνώμη μου δείγματα απόλυτα ρεαλιστικού σινεμά, που, όπως είπαμε, περιέχει και κριτική ενός καθεστώτος που επέβαλε στους δημιουργούς αυτό ακριβώς το είδος.
ΥΓ: Στο φιλμ παίζει τον εαυτό του ο σημαντικός πολωνός σκηνοθέτης Κρίστοφ Ζανούσι.

"ΑΓΕΦΥΡΩΤΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ῾: ΕΝΑ ΑΚΟΜΑ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟ ΔΡΑΜΑ

Ο εν Αμερική εργαζόμενος σουηδός Lasse Hallstrom γυρίζει το δραματικό "An Unfinished Life" (¨Αγεφύρωτες Σχέσεις¨ στην Ελλάδα) το 2005, με τους Ρόμπερτ Ρέντφορντ, Τζένιφερ Λόπεζ και Μόργκαν Φρίμαν στους κύριους ρόλους.
Κάπου σε χαμένη αμερικάνικη κωμόπολη ζει ένας ηλικιωμένος φάρμερ, μοναχικός και σχεδόν μισάνθρωπος μετά τον αιφνίδιο θάνατο του γιου του, θάνατο τον οποίο ποτέ δεν ξεπέρασε. Μοναδική του συντροφιά ο συνομήλικος μαύρος βοηθός του, ο οποίος βρίσκεται την περισσότερη ώρα στο κρεβάτι εξ αιτίας βαριού τραυματισμού του από αρκούδα. Εκεί θα φτάσει μετά από χρόνια απουσίας (αφού δεν έχει πλέον πού αλλού να πάει) η χήρα του γιου του με τη μικρή της κόρη. Οι σχέσεις τους όμως με τον στριφνό πεθερό κάθε άλλο παρά εύκολες θα είναι...
Δράμα ανθρώπινων σχέσεων,  προσπάθεια διαχείρισης μιας τραγικής απώλειας,  ανδρική φιλία, μητέρες μόνες... να τα πλαίσια στα οποία κινείται το φιλμ. Το οποίο θέλει να μας πει τελικά πως ό,τι και να μας συμβεί, ποτέ δεν είναι αργά να ξαναβρούμε την αγάπη μέσα μας και να επουλώσουμε τα τραύματά μας, όσο επώδυνα κι αν είναι αυτά. Καλές ηθοποιιες, λίγη συγκίνηση, δυνατά αισθήματα και συγκρούσεις... ψυχολογικό δράμα με τα όλα του δηλαδή. Αν σας αρέσουν μάλλον θα σας ικανοποιήσει. Προσωπικά πάντως το βρήκα κάπως άνευρο και, βέβαια, προβλέψιμο. Βλέπεται πάντως.

"Η ΟΜΟΡΦΙΑ ΤΗΣ ΥΠΑΡΞΗΣ" Ή ΕΝΑΣ ΑΚΟΜΗ ROY ANDERSSON

Ο σουηδός Roy Andersson δημιουργεί εδώ και χρόνια ιδιόρρυθμες, αποκλειστικά προορισμένες για σινεφίλ ταινίες, έχοντας κατακτήσει ένα απόλυτα προσωπικό ύφος. "Η Ομορφιά της Ύπαρξης" (Om det oandliga) του 2019 κινείται ακριβώς στα χνάρια των 3 προηγούμενων ταινιών του.
Ο Andersson αφήνει την κάμερά του ακίνητη σε κάθε σεκάνς, δημιουργώντας έτσι μια σειρά από σκηνές που θυμίζουν ταμπλό βιβάν. Μερικές φορές τα πρόσωπα επαναλαμβάνονται, οπότε παρακολουθούμε ένα είδος συνέχειας μιας μικρής ιστορίας, άλλοτε πάλι οι σκηνές είναι μεμονωμένες και αυτοτελείς. Ένας παπάς που έχασε την πίστη του και ζητά βοήθεια από έναν ψυχίατρο, ένα αυτοκίνητο που χαλάει στο πουθενά, ένα μπαρ τα χριστούγεννα, ένας φόνος, ένα ερωτευμένο ζευγάρι που αιωρείται πάνω από την πόλη, που παραπέμπει στον γνωστό πίνακα του Σαγκάλ και είναι η πιο ποιητική "ιστορία" του φιλμ κλπ. Μερικές φορές τα όσα συμβαίνουν ανήκουν απόλυτα στο χώρο του σουρεαλισμού (συχνά ενός ποιητικού σουρεαλισμού).
Στη συγκεκριμένη ταινία η απόλυτα μουντή, γκρίζα  φωτογραφία, οι χλωμοί άνθρωποι, τα αποστειρωμένα, δίχως καμιά ομορφιά περιβάλλοντα, οι μινιμαλιστικές δράσεις των ηρώων, όλα, προσδίδουν μια θανατερή ατμόσφαιρα. Οι πράξεις των ανθρώπων γίνονται θαρρείς καταναγκαστικά, πολλοί απ' αυτούς δεν βρίσκουν πουθενά τη βοήθεια που περιμένουν. Γενικά νομίζω ότι ο Andersson εικονογραφεί απόλυτα αποτελεσματικά έναν κόσμο από τον οποίο η χαρά, η όρεξη για ζωή, έχουν εκλείψει παντελώς. Ένα κόσμο, θαρρείς, νεκροζώντανων.
Όλα αυτά μάλλον θα εντυπωσιάσουν κάποιον που βλέπει για πρώτη φορά μια ταινία του. Προσωπικά πάντως το επαναλαμβανόμενο ύφος του έχει αρχίσει να με κουράζει. Είναι, όπως είπαμε, η 4η πανομοιότυπη ταινία που κάνει ή, θα μπορούσαμε να πούμε, είναι κατ' εξοχήν δημιουργός που "κάνει διαρκώς την ίδια ταινία". Πολύ αποτελεσματικός στο να καταδείξει με προσωπικό τρόπο μια διάχυτη απελπισία, αλλά ως πότε;

Η ΟΔΥΣΣΕΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ ΕΝΟΣ "ΠΙΑΝΙΣΤΑ"

Το 2002 ο Roman Polanski γυρίζει μια από τις πλέον δυνατές ταινίες όλων των εποχών με θέμα το εφιαλτικό Ολοκαύτωμα,  τον "Πιανίστα". Ταυτόχρονα, μας συστήνει τον Άντριεν Μπρόντι, που καθηλώνει με την ηθοποιία του.
Το φιλμ αποτελεί το χρονικό του αγώνα για επιβίωση μεταξύ 1939-1945 ενός πολωνοεβραίου εξαιρετικού πιανίστα, κάτω από συνθήκες που καθημερινά χειροτερεύουν : Διωγμοί, διαρκές κυνηγητό, πείνα και δίψα, τα πάντα είναι εναντίον του. Ο ήρωας διαρκώς κρύβεται σα ζώο και φτάνει στα έσχατα όρια της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Η ταινία βασίζεται σε αληθινή ιστορία. Μπορείτε να βρείτε ακόμα και ηχογραφήσεις του πραγματικού πιανίστα Σπίλμαν στο διαδίκτυο.
Το φιλμ επικεντρώνεται βέβαια στο ένστικτο (και τη δύναμη που το συνοδεύει) του ανθρώπου - ακόμα και ενός εκλεπτυσμένου και άμαθου - για επιβίωση. Αυτό είναι το γενικό πνεύμα. Πέραν αυτού όμως το βάρος προφανώς πέφτει στο θέμα της ναζιστικής κτηνωδίας, της απόλυτης φρίκης της γενοκτονίας των εβραίων και άμεσα εγείρει το ερώτημα: Πώς μπορεί ο άνθρωπος να φτάσει σε τέτοιο βαθμό κτηνωδίας; Για τι είναι ικανό τελικά το "κυρίαρχο είδος του πλανήτη"; Το έχω ξαναπεί: Το Ολοκαύτωμε είναι το μεγαλύτερο μαζικό έγκλημα του 20ού αιώνα. Όχι μόνο για τα εκατομμύρια των θυμάτων, όχι μόνο για την εν ψυχρώ, προγραμματισμένη και ιδεολογικά στηριγμένη "επιχείρηση", αλλά και επειδή η φρίκη πραγματοποιήθηκε από ένα έθνος που θεωρείται από τα πλέον "πολιτισμένα" της ανθρωπότητας. Νομίζω ότι το σημαντικότερο σ' αυτή τη φράση είναι τα εισαγωγικά στη λέξη πολιτισμένα.
Τέλος πάντων, η ταινία μπορεί να παγώνει τον θεατή με τα όσα βλέπει, αλλά ταυτόχρονα τον κρατά απόλυτα, πράγμα στο οποίο συμβάλλει πολύ ο πρωταγωνιστής. Είπαμε: Το θεωρώ από τις πιο σημαντικές ταινίες για το Ολοκαύτωμα και αξίζει να το δουν όλοι, τώρα ιδιαίτερα που τα κτήνη σηκώνουν και πάλι κεφάλι.

ΑΝΕΥΡΟ "ΓΛΥΚΟ ΠΟΥΛΙ ΤΗΣ ΝΙΟΤΗΣ"

Ο Nicolas Roeg (1928-2018) κάνει 4-5 σημαντικές ταινίες μεταξύ 1970 και 1980 (άντε και 1-2 άλλες ενδιαφέρουσες στα 80ς). Στη συνέχεια παρακμάζει απότομα και ανεξήγητα, κάνει μάλιστα αρκετή τηλεόραση. Το 1989 γυρίζει ως τηλεταινία το γνωστό "Γλυκό Πουλί της Νιότης", βασισμένο στο έργο του Τενεσί Ουίλιαμς, με την Ελίζαμπεθ Τέιλορ στο βασικό γυναικείο ρόλο. Ο παλιός πρωτοποριακός Ρεγκ όμως έχει ήδη παρέλθει ανεπιστρεπτί...
Μια ξεπεσμένη και μεσήλικας ήδη σταρ του Χόλιγουντ, η οποία φοβάται τα γηρατειά και τη βαθμιαία εξαφάνιση της φήμης της, "προσλαμβάνει" ένα νέο και ωραίο - και με οικονομικά προβλήματα βεβαίως - ζιγκολό. Μαζί πηγαίνουν στη μικρή πόλη του τελευταίου, όπου όμως αυτός έχει αφήσει εδώ και χρόνια πολλούς ανοιχτούς λογαριασμούς κι όπου κανείς δεν τον βλέπει με συμπάθεια.
Το θεατρικό έργο βεβαίως είναι κλασικό. Η απόδοσή του όμως εδώ μάλλον άνευρη είναι, δίχως έμπνευση... με λίγα λόγια απλώς τηλεοπτική. Δεν θα καταλαβαίναμε ποτέ ότι πρόκειται για φιλμ του Ρεγκ των 70ς. Οι σχέσεις των ηρώων αναλύονται, ο εκατέρωθεν κυνισμός και το "ο καθένας για τον εαυτό του" ισχύει απόλυτα, πολλά κακώς κείμενα ξεγυμνώνονται... όμως δεν νομίζω ότι πρόκειται για ένα καλό (τηλε)φιλμ. Κρίμα...

Η ΦΡΙΚΗ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ, ΟΙ ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΟ "ΧΙΡΟΣΙΜΑ, ΑΓΑΠΗ ΜΟΥ"

Λίγα πράγματα μπορεί κανείς να πει για κλασικά φιλμ, για τα οποία τόσο πολλά έχουν γραφεί. Το "Χιροσίμα, Αγάπη μου" (1959) του Alain Resnais (1922-2014), ενός από τους σημαντικότερους γάλλους δημιουργούς, ανήκει βέβαια σ' αυτά..
Μια γαλλίδα ηθοποιός βρίσκεται στη Χιροσίμα για τα γυρίσματα μιας αντιπολεμικής ταινίας ("Τι άλλο θα μπορούσε να γυριστεί στη Χιροσίμα;" όπως περίπου λέει κάπου η ίδια). Στην πόλη αυτή θα ερωτευτούν βαθιά με ένα παντρεμένο ιάπωνα αρχιτέκτονα. Ένας έρωτας με deadline, καθώς τα γυρίσματα τελειώνουν και συντομότατα εκείνη θα επιστρέψει στην πατρίδα της. Οι συναντήσεις τους, η ανταλλαγή οδυνηρών αναμνήσεων, η φρίκη της βόμβας και των τραγικών επιπτώσεων που ακολούθησαν, αλλά και το ερωτικό πάθος, αποτελούν το υλικό του φιλμ.
Πρόκειται για ένα από τα συγκλονιστικότερα αντιπολεμικά φιλμ της ιστορίας του κινηματογράφου. Ο Ρενέ εναλλάσσει ντοκιμαντερίστικες σκηνές από τη Χιροσίμα, τόσο σκηνές που αφορούν τη βόμβα και τη φρίκη που ακολούθησε, όσο και σύγχρονες (της Χιροσίμα του '59 δηλαδή, 15 χρόνια μετά). Το υλικό αυτό μπλέκεται αξεδιάλυτα με τις αναμνήσεις της γυναίκας από τον πόλεμο στην Ευρώπη και από έναν τραγικά χαμένο έρωτα στην εποχή της γερμανικής κατοχής και τις εξίσου τραγικές (μεταπολεμικές) επιπτώσεις του στη ζωή της. Ο συνδυασμός των ιστοριών δύο ανεπανόρθωτα  σημαδεμένων ανθρώπων από την πλέον παράλογη και ηλίθια ανθρώπινη ενέργεια, τον πόλεμο, μαζί με τη χρήση των αληθινών εικόνων, είναι που δημιουργούν το τόσο δυνατό αντιπολεμικό αποτέλεσμα. Ταυτόχρονα η ταινία αποτελεί μια ελεγεία στον απόλυτο έρωτα, στην έκσταση και τον πόνο που αυτός προκαλεί, ιδιαίτερα αν πρόκειται για έρωτα με προδιαγεγραμμένο τέλος, αλλά και στη μνήμη, που διαμορφώνει τις ζωές μας, θέμα του Ρενέ και σε άλλες του ταινίες.
Ίσως οι εθισμένοι στα multiplex και τους υπερήρωες να μη μπορούν να παρακολουθήσουν τους αργούς ρυθμούς ή τα επαναλαμβανόμενα θέματα του φιλμ. Ίσως είναι "δύσκολο" σινεμά. Δεν ξέρω. Προσωπικά πάντως το θεωρώ ένα συγκινητικό (καμία σχέση με την έννοια του μελό) αριστούργημα.

"ALIEN 4": Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΡΙΠΛΕΪ

Το 4ο "Alien: Ressurection" (το 4ο της αρχικής σειράς εννοώ. Προσωπικά θεωρώ τα επόμενα αχρείαστα) γυρίζεται το 1997, αυτή τη φορά από τον σημαντικό (τότε τουλάχιστον) γάλλο δημιουργό Jean-Pierre Jeunet (η επόμενη ταινία του θα ήταν το πασίγνωστο "Ameli"). Για μένα είναι μάλλον η πιο αδύναμη της πρώτης αυτής τετραλογίας.
200 χρόνια μετά τα γεγονότα των προηγούμενων Alien η Ρίπλεϊ (Σιγκούρνι Γουίβερ φυσικά) κλωνοποιείται από επιστήμονες της εταιρίας, φέροντας στα σπλάχνα της ένα νέο Alien (πρέπει να δείτε το 3ο φιλμ για να καταλάβετε το πώς και το γιατί). Της το αφαιρούν (κοινώς γεννάει) και, από εκεί και πέρα, έχουμε να κάνουμε με μια διαρκή μονομαχία ανάμεσα σ' εκείνα και σ' εκείνη. Μόνο που αυτή τη φορά ένα από τα εφιαλτικά τέρατα είναι το "παιδί" της...
Το φιλμ φέρει την εντυπωσιακή εικόνα που διαθέτει ο Jeunet  και που είναι το σήμα κατατεθέν του. Επίσης εδώ οι επιστήμονες της εταιρίας είναι πιο κακοί από ποτέ. Θέλουν ανοιχτά, από την πρώτη σκηνή, να χρησιμοποιήσουν τα πανίσχυρα εξωγήινα όντα ως όπλα, αδιαφορώντας για τη όποια συνέπεια στην ανθρωπότητα. Είναι επίσης το πιο σπλάτερ απ' όλα. Ο Ζενέ πάντα έδειχνε μια προτίμηση στην κατάμαυρη ατμόσφαιρα (θυμάστε το "Delicatessen";) Εδώ όμως το πράγμα του βγαίνει σε σπλάτερ. Τέλος να σημειώσουμε ότι η τελική σκηνή προσπαθεί να έχει, μέσα στο γκροτέσκο, και κάποια συγκινητική πινελιά. Φυσικά και εδώ το φεμινιστικό στοιχείο υποβόσκει, υπογραμμίζοντας τη γυναικεία δύναμη.
Δίπλα στη Σιγκούρνι βρίσκεται η Γουινόνα Ράιντερ, στις δόξες της τότε ακόμα. Και, παρά το ότι το φιλμ διαθέτει εντυπωσιακή εικόνα, είναι όπως είπα αυτό που μου άρεσε λιγότερο από τα 4.

"Η ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΣ" ΚΑΙ ΤΟ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΟ ΠΑΘΟΣ

Η May el-Toukhy (μάλλον σκανδιναβή) γυρίζει το 2019 το βαρύ ψυχολογικό δράμα "Η Βασίλισσα της Καρδιάς" (Dronningen) με μια πολύ καλή Τρίνε Ντίρχολμ στο βασικό ρόλο. Το φιλμ εξερευνά δύσκολα ψυχολογικά αδιέξοδα ή ανεξέλεγκτες καταστάσεις σε μια φαινομενικά ήρεμη, πλόυσια και τακτοποιημενη σκανδιναβική καθημερινότητα.
Η ηρωίδα είναι πετυχημένη δικηγόρος που αναλαμβάνει υποθέσεις κακοποιημένων παιδιών και έχει δύο δίδυμα κοριτσάκια. Όταν όμως ο παραβατικός έφηβος γιος από προηγούμενο γάμο του συζύγου της πάει να ζήσει μαζί τους, οι ισορροπίες μια ήρεμης (και ρουτινιάρικης) καθημερινότητας διαταράσσονται και, μετά μια δύσκολη προσαρμογή, η μεσήλικας δικηγόρος θα τα φτιάξει μαζί του σε μια σχέση γεμάτη πάθος, αλλά με προκαθορισμένο dead line. Το θέμα είναι τι συμβαίνει μετά το τέλος της παράνομης και απόλυτα "απαγορευμένης" σχέσης, που θίγει πολλά ταμπού...
Η ταινία, εξ αιτίας της ψυχολογικής της έντασης και της έντονα αγχωτικής ατμόσφαιρας, σχεδόν βλέπεται δύσκολα. Είναι βαριά μεν, αλλά πολύ καλογυρισμένη, με στιβαρό σενάριο και εξαιρετικές ηθοποιίες. Το άγχος, να το τονίσουμε αυτό, προκύπτει όχι από το φόβο μήπως αποκαλυφτεί η σχέση, αλλά, το λέω ξανά, από τα όσα συμβαίνουν μετά, από τις επιπτώσεις. Και τραβά όλο και πιο πολύ, όλο και πιο βαθιά... Το φιλμ θίγει πολλά θέματα: Το καταστροφικό ερωτικό πάθος, το ανεπίτρεπτο κάποιων πραγμάτων και κυρίως τον όλεθρο (στις σχέσεις των πάντων με τους πάντες εννοώ) που επιφέρει μια τόσο απαγορευμένη σχέση. Είναι μάλιστα εξαιρετικά δύσκολο να αποτιμήσει κανείς (με όρους "καλού" ή "κακού") τη στάση της ηρωίδας μετά. Ή μάλλον, πριν αποφασίσει οτιδήποτε ο θεατής, ας σκεφτεί τι θα έκανε ο ίδιος αν βρισκόταν - καλώς ή κακώς - στη θέση της. Βλέποντας κοινωνικά το θέμα, δεν μπορούμε παρά να ξαφνιαστούμε από το πόσο δυσάρεστες και αλυσιδωτές επιπτώσεις μπορεί να έχει η παραβίαση ενός ερωτικού ταμπού. Γενικά η ψυχολογία και οι αποφάσεις των ηρώων και πολύπλοκες είναι και αδύνατο να καταταγούν ως "σωστές" ή "λάθος".
Πολύ καλή, αλλά, όπως είπαμε, βαριά και με ζοφερή ατμόσφαιρα ταινία. Αν σας αρέσουν τέτοιου είδους ψυχολογικά δράματα, είναι από τα πολύ καλά παραδείγματα. Το σίγουρο είναι ότι οι σκανδιναβοί ξέρουν πολύ καλά να παράγουν τέτοιες ταινίες και συχνότατα μας δηλώνουν τα πάθη που κοχλάζουν ή (όχι στη συγκεκριμενη περίπτωση) τα σάπια θεμέλια πάνω στα οποία στηρίζεται η απαστράπτουσα, τακτοποιημένη και ήρεμη επιφανειακά κοινωνία τους.

ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΙ Ο ἩΡΑΚΛΗΣ¨...

Κι ενώ κοιμόμαστε ήσυχοι, να´σου ξαφνικά, εν έτει 2014, ο αστείος Ἡρακλης῾ του μέτριου κατά τη γνώμη μου Brett Ratner (όπου, εκτός από τον Ντουέιν Τζόνσον, τον κακό παίζει ο Τζον Χαρτ). Εντάξει, πρόκειται για φιλμ δίχως πολλές αξιώσεις (προφανώς), έχει όμως και κάποια απομυθοποιητικά στοιχεία που πρέπει να επισημάνουμε.
Η ιστορία διαδραματίζεται μετά τους 12 άθλους, όταν ο πανίσχυρος και θεωρούμενος ημίθεος  Ηρακλής, καλείται, με τη μόνιμη παρέα του (συμμορία του αν προτιμάτε) να βοηθήσει ένα βασιλιά να σώσει το δοκιμαζόμενο βασίλειό του από έναν αιμοσταγή αποστάτη. Εκεί όμως, εκτός από τις περιπέτειες και τους κινδύνους, τον ήρωα περιμένουν και πολλές ανατροπές.
Όχι, εκτός του χαβαλέ, με τον Ηρακλή να γκρεμίζει γιγάντιες κολώνες, να σπάει βαριές αλυσίδες, να καθαρίζει 5 με μία ροπαλιά και άλλα τέτοια, δεν θα πούμε πολλά πολλά. Κάποιο χιούμορ υπαρχει βεβαίως. Ωστόσο θα σταθώ στα απομυθοποιητικά στοιχεία που λέγαμε: Ο Ηρακλής και οι σύντροφοί του δεν είναι οι ήρωες που ξέρουμ από τη μυθολογία. Αντίθετα, πρόκειται για κοινούς μισθοφόρους που πηγαίνουν να πολεμήσουν όπου τους τάζουν γερή αμοιβή. Και, σα να μην έφτανε αυτό, δεν είναι γιος του Δία και μπούρδες. Αλλά σας αφήνω να απολαύσετε την αποκαθήλωση του ημίθεου αν κάποια στιγμή, με πίτσες, ποτά και ό,τι άλλο, αποφασίσετε, για τον χαβαλέ και μόνο, ξαναλέω, να δείτε το φιλμ.
Πάντως όλη αυτή η πλακατζίδικη απομυθοποίηση έχει το ενδιαφέρον της. Και είναι και το μόνο αξιόλογο στοιχείο.

"ΚΑΤΗΓΟΡΩ!": ΠΟΛΑΝΣΚΙ ΚΑΙ ΝΤΡΕΊΦΟΥΣ

Το 2019, στα 86 του ήδη, ο Roman Polanski καταφέρνει να γυρίσει μια στιβαρή ταινία πάνω σε μια πολύκροτη ιστορία: Το "Κατηγορώ...!" αναφέρεται βεβαίως στην περιβόητη υπόθεση Ντρέιφους, που ταλάνισε τη Γαλλία το 1894 και έφτασε σε σημείο να ρίξει την τότε κυβέρνηση. Μέχρι σήμερα η υπόθεση παραμένει το διασημότερο ίσως σκάνδαλο όλων των εποχών.
Πολύ σύντομα τα γεγονότα: Όταν οι γάλλοι αντιλαμβάνονται ότι ανάμεσα στους ανώτερους  αξιωματικούς υπάρχει ένας προδότης που δουλεύει για τους γερμανούς κατηγορούν για εσχάτη προδοσία, ως εξιλαστήριο θύμα, τον γαλλοεβραίο Ντρέιφους, ο οποίος είναι εμφανώς αθώος. Τον καθαιρούν ταπεινωτικά και τον καταδικάζουν σε ισόβια εξορία στο φριχτό Νησί του Διαβόλου, χαμένο κάπου στη μέση του ωκεανού. Όταν ένας απ' αυτούς που συνετέλεσαν στην καταδίκη, ο συνταγματάρχης Πικάρ, διορίζεται αρχηγός των μυστικών υπηρεσιών, αντιλαμβάνεται σύντομα την αφόρητη αδικία και προσπαθεί με κάθε μέσο να αποκαταστήσει την τιμή του καταδίκου και να πετύχει νέα δίκη. Προσκρούει όμως σε ένα αμείλικτο στρατιωτικό κατεστημένο και σε ένα τοίχος υποκρισίας, μισσαλοδοξίας και χειραγώγησης της κοινής γνώμης.
Ο Πολάνσκι θεωρεί ότι η διάσημη αυτή υπόθεση έχει πολλές ομοιότητες με τη δική του ιστορία (αρνείται ότι είναι ένοχος για αποπλάνηση ανηλίκου πριν σχεδόν 50 χρόνια, κατηγορία που του στοίχισε την υποχρεωτική μετανάστευσή του από τις ΗΠΑ, όπου ζούσε). Ανεξάρτητα απ' αυτό όμως, χειρίζεται με δυνατό τρόπο την ταινία, δημιουργεί σασπένς καθώς ολόκληρο το φιλμ δομείται πάνω στην έρευνα του Πικάρ και τα στοιχεία που αποκαλύπτονται σταδιακά και, κυρίως, καυτηριάζει άγρια την ανάλγητη στρατιωτική ηγεσία, αλλά και την υποκρισία, τη μισσαλοδοξία, το ρατσισμό, τον εθνικισμό, την κατάχρηση εξουσίας και την πολλάκις δηλωμένη ανερυθρίαστα άποψη ότι "δεν μας ενδιαφέρει η αλήθεια. Ο στόχος είναι να μη θιγούν κάποια κατεστημένα και η εμπιστοσύνη του λαού στο στρατό" (!) Θίγεται επίσης και η σχέση προσωπικού στοιχείου και κοινωνικών περιορισμών κ.ά. που σίγουρα θα ανακαλύψετε. Έτσι το φιλμ είναι δυνατό και (δυστυχώς) επίκαιρο σε μια εποχή που αναζωπυρώνονται φαινόμενα σαν αυτά που προκάλεσαν τέτοια κατάφωρα πλήγματα σε κάθε έννοια δικαιοσύνης. Πολύ ενδιαφέρουσα επίσης η σχέση εξουσίας και αλήθειας, όπως αυτή αποτυπώνεται στην τελευταία σκηνή, στη συνάντηση των αποκατεστημένων πλέον Πικάρ και Ντρέιφους. Μόνο που τώρα ο πρώτος βρίσκεται πλέον στην εξουσία και η ματιά του στα πράγματα είναι κάπως διαφορετική...
ΥΓ: Η χειραγώγησης της κοινής γνώμης από τον πανίσχυρο τότε τύπο είναι άλλο χαρακτηριστικό θέμα. Σήμερα το φαινόμενο ισχύει απόλυτα, απλώς γίνεται από άλλα μέσα (τηλεόραση) λόγω παρακμής του τύπου.

"MIRROR MIRROR": ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗΣ ΧΙΟΝΑΤΗΣ

Προσθήκη λεζάντας

Ο Tarsem Singh (ενίοτε υπογράφει σκέτος Tarsem) είναι ινδός που ζει και δουλεύει στο Χόλιγουντ και είναι γνωστός για το "Cell" και τους "Immortals". Το 2012 γυρίζει το "Mirror Mirror" ("Καθρέφτη Καθρεφτάκι μου"), μια παραλλαγή της ιστορίας της Χιονάτης, με τη Τζούλια Ρόμπερτς στο ρόλο της (πολύ) κακιάς βασίλισσας.
Την ιστορία τη ξέρετε: Όταν ο καλός βασιλιάς ξαναπαντρεύεται και στη συνέχεια εξαφανίζεται, η κακιά σύζυγος επιβάλλει τον τρόμο σε όλους. Η μόνη που μπορεί να την εμποδίσει είναι η Χιονάτη, κόρη από τον πρώτο γάμο του βασιλιά, την οποία κρατά κλεισμένη στον πύργο. Όταν αυτή το σκάει, θα συναντήσει 7 νάνους... κλπ. κλπ.
Η ταινία απέτυχε εμπορικά στις ΗΠΑ. Προσωπικά τη βρήκα διασκεδαστική (μέχρι εκεί, έτσι; Τίποτα παραπάνω). Και ευχαριστιόμουν την κακία της Τζούλια (την οποία αντιπαθώ). Ουσιαστικά το ενδιαφέρον στοιχείο είναι η εναλλακτική θεώρηση των πραγμάτων: Η "πολιτικοποιημένη" Χιονάτη, οι "ληστές αλλά με καλή καρδιά" νάνοι, οι οποίοι θα γίνουν κάτι σαν Ρομπέν των Δασών, ο ηλίθιος πρίγκηπας που με το ζόρι αντιλαμβάνεται τι συμβαίνει γύρω του, ενώ πουλά "τσάμπα μαγκιά", οι αναφορές στο σήμερα και εν γένει το χιούμορ που υπάρχει παντού. Αφήστε που τελειώνει με μια σκηνή καθαρού Μπόλιγουντ! (είπαμε ότι ο Ταρσέμ είναι ινδός). Αυτά. Διασκεδαστικό και κατά τη γνώμη μου καλύτερο από τα 2 του σκηνοθέτη που προανέφερα. Ο οποίος είναι συνήθως θεαματικός, αλλά μόνο μέχρι εκεί, πράγμα που δεν αρκεί για να κάνει καλές ταινίες.

ΤΟ ΣΚΟΤΕΙΝΟ ΚΑΙ "ΣΚΟΥΡΙΑΣΜΕΝΟ" 3o "ALIEN"

Τα πρώτα 4 "Alien", μεταξύ 1979 και 1997 δηλαδή, κατέχουν ένα μοναδικό για σίκουελ ρεκόρ: Έγιναν όλα από σημαντικούς δημιουργούς. Ρίντλει Σκοτ φυσικά το κλασικό πρώτο και μετά Κάμερον, Φιντσερ και Ζενέ. To "Alien 3" του 1992 είναι η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του περίφημου (βιντεοκλιπά έως τότε) David Fincher.
Αυτή τη φορά η πολύπαθη Σιγκούρνι Γουίβερ, σε βαθύ ύπνο μετά την τελευταία της διασωση, πέφτει σε έναν πλανήτη - φυλακή, όπου επικρατούν δύσκολες συνθήκες επιβίωσης και κατοικείται μόνο από φύλακες και κρατούμενους. Οι τελευταίοι, παρατημένοι στις εσχατιές του διαστήματος, έχουν αναπτύξει μια δική τους θρησκεία, πιστεύοντας ότι, αν είναι πιστοί, τους περιμένει ο παράδεισος. Σύντομα θα διαπιστώσουμε ότι το μικρό σκάφος της ηρωίδας Ρίπλει κουβαλά και έναν άλλον, ανεπιθύμητο επισκέπτη και η εξολόθρευσή των λιγοστών κατοίκων του πλανήτη θα αρχίσει. Ωστόσο δεν είναι μόνο αυτά τα σημαντικά σημεία της ιστορίας...
Προσωπικά θεωρώ το 3ο αυτό Άλιεν το καλύτερο (μετά το πρώτο φυσικά, που τα άρχισε όλα). Το απίστευτο είναι ότι ο Fincher, που σύντομα θα αναδεικνυόταν σε μεγάλο δημιουργό με το "Seven", το "Fight Club" κλπ., δείχνει ξεκάθαρα, από το πρώτο του αυτό φιλμ, την προσωπική του παρακμιακή αισθητική: Ολόκληρη η ταινία διαδραματίζεται σε βαριά, βιομηχανικά, σκουριασμένα σκηνικά, κάτι σαν εγκαταλειμένα ορυχεία στο διάστημα, όπου η υγρασία, η εγκατάλειψη, η παρακμή, είναι τα κυρίαρχα στοιχεία, ενώ τα καφεκίτρινα χρώματα δίνουν τον τόνο. Το ίδιο και οι άνθρωποι: Δεν υπάρχουν "καλοί". Η παράνοια, σε διάφορες μορφές και βαθμούς, κυριαρχεί. Και φυσικά, επειδή είναι Φίντσερ, δεν χαρίζεται σε εύκολα χάπι εντ.
Πολλοί μίσησαν το φιλμ, επειδή είναι ίσως το λιγότερο "ηρωικό" της πρώτης τετραλογίας. Αντίθετα εγώ γοητεύτηκα από την περιρέουσα παρακμή, τη μουντή ατμόσφαιρα, το υποβλητικό σκηνικό, αλλά και το αδιέξοδο της όλης ιστορίας. Ξαναλέω ότι το θεωρώ το καλύτερο μετά το πρώτο. Είχα από τότε ήδη αρχίσει να εκτιμώ τον Fincher...

"ΕΥΤΥΧΙΑ": ΜΙΑ ΞΕΧΩΡΙΣΤΗ ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ο Άγγελος Φραντζής μας είχε συνηθίσει σε "καλλιτεχνικές" (έως και πειραματικές) ταινίες. Το 2019 όμως και την "Ευτυχία" καταπιάνεται με το "εμπορικό" σινεμά και, μπορώ να πω, καταφέρνει απόλυτα το στόχο του.
Πρόκειται βέβαια για μια βιογραφία της μεγαλύτερης ελληνίδας λαϊκής στιχουργού Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου. Η οποία είχε ταραγμένη ζωή (ήταν, μεταξύ άλλων, πρόσφυγας με τη μητέρα και τις δύο μικρές τότε κόρες της από τη Σμύρνη το 1922), εγκαταστάθηκε στην Αθήνα και γνώρισε σιγά σιγά την επιτυχία με τους πασίγνωστους μέχρι σήμερα στίχους της, που μελοποιήθηκαν από πάμπολλους γνωστούς λαϊκούς συνθέτες (Τσιτσάνης, Καλδάρας, Δερβενιώτης, Χιώτης, για να αναφέρουμε μόνο λίγους). Αυτό όμως που - κατά τα τεκταινόμενα στην ταινία τουλάχιστον - τη χαρακτηρίζει δεν είναι η ζωή της, αλλά ο αδάμαστος, ιδιόρρυθμος χαρακτήρας της. Τσαμπουκαλού, φανατική τζογαδόρος, μανιώδης καπνίστρια ως το τέλος, παράξενη στις επιλογές της στη ζωή, πρωτοπόρα για την εποχή της ως προς τις ανοχές στο διαφορετικό (με την οικογένειά της, ως το θάνατό της, ζούσε πάντοτε ως "παιδί για όλες τις δουλειές" ένας ανοιχτά γκέι), με πρωτοποριακή φεμινιστική σκέψη και συμπεριφορά (έστω και ασυνείδητα, δεν έχει σημασία) και, φυσικά, πολύ ταλαντούχα στο στίχο.
Όλα αυτά αποτυπώνονται με μια στρωτή αφήγηση - που, ανάλογα με τις αναμνήσεις της, πηγαίνει μπρος - πίσω στο χρόνο, καλή παραγωγή και ηθοποιίες (και από την Καραμπέτη και από τη Γκουλιώνη, που ερμηνεύουν την Ευτυχία σε διαφορετικές περιόδους της ζωής της), σωστή σκηνοθεσία και διαρκή εναλλαγή δραματικού και συγκινητικού με το κωμικό στοιχείο. Το φιλμ επιμένει στο δυνατό και συχνά αυτοκαταστροφικό χαρακτήρα της ηρωίδας αγνοώντας τον ιστορικό περίγυρο της Ελλάδας της εποχής. Δεν πειράζει. Το σίγουρο είναι ότι βλέπεται ευχάριστα και δίχως να κουράζει και δικαίως, ως αξιοπρεπές λαϊκό σινεμά, εξασφάλισε πολλές πολλές χιλιάδες εισιτηρίων. Οπότε, δίχως να είναι μια πραγματικά μεγάλη ταινία, παραμένει ένα σωστό και απολαυστικό φιλμ που πετυχαίνει απόλυτα το στόχο του.
ΥΓ: Είναι απίστευτο σε πόσο πολλά κλασικά λαϊκά τραγούδια έχει γράψει στίχους αυτή η γυναίκα. Στα μισά λαϊκά που ξέρω και που ακούγονται μέχρι σήμερα, στιχουργός είναι η Ευτυχία...

"ORFEO NEGRO": Η ΥΠΕΡΟΧΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ Η ΦΩΤΕΙΝΗ ΚΑΙ ΣΚΟΤΕΙΝΗ ΠΛΕΥΡΑ ΤΗΣ ΒΡΑΖΙΛΙΑΣ

Ο γάλλος Marcel Camus (1912-1982) γυρίζει το περίφημο "Orfeo Negro", τη διασημότερη ταινία του, το 1959. Πρόκειται για μια ευφάνταστη μεταφορά του μύθου του Ορφέα και της Ευρυδίκης στη σύγχρονη εποχή και μάλιστα στη Βραζιλία. Τα πάντα έχουν φιλτραριστεί και προσαρμοστεί στην ζωή και την κουλτούρα της μυθικής αυτής χώρας. Και τα πάντα είναι πλημμυρισμένα από τη βραζιλιάνικη μουσική σε διάφορα ιδιώματα, από την οργιαστική σάμπα έως τις υπέροχες μελωδίες  της bossa nova.
Ο μύθος είναι γνωστός: Ο εξαίσιος μουσικός Ορφέας είναι παράφορα ερωτευμένος με την Ευρυδίκη. Όταν όμως εκείνη πεθαίνει, αυτός από αγάπη κατεβαίνει μέχρι τον Άδη και παρακαλά να του επιτρέψουν να την πάρει πίσω. Οι θεοί του Κάτω Κόσμου δέχονται, αλλά υπό έναν όρο: Να μη γυρίσει να την κοιτάξει μέχρι να ξαναβγούν στο φως του ήλιου...
Δεν θα σας πω πώς η ιστορία αυτή προσαρμόζεται στη βραζιλιάνικη κουλτούρα, στο Ρίο ντε Ζανέιρο συγκεκριμένα. Το πρώτο μέρος είναι ο έρωτας, το φως, το παιχνίδι και διαδραματίζεται - πού αλλού - στο οργιαστικό καρναβάλι του Ρίο. Το άλλο, ο Άδης, ο σκοτεινός κόσμος, αντλεί την έμπνευσή του από την άλλη πλευρά της χώρας, τη λατρεία του βουντού, αυτό το απίστευτο κράμα χριστιανισμού και αφρικάνικου ανιμισμού, με τις δικές του σκοτεινές τελετουργίες.
Αυτό που παραμένει μέχρι σήμερα μοναδικό στο φιλμ είναι η υπέροχη εικόνα του, με τα έντονα, καθαρά και ενίοτε "τεχνητά" χρώματα (σε κάποιες σκηνές θυμίζουν την ιδιαίτερη χρήση του χρώματος από τον (μετέπειτα) Bava, ο οποίος με τη σειρά του επηρέασε τον Αρτζέντο), η μουσική για την οποία γράψαμε παραπάνω, το όλο ποιητικό, ρομαντικό και ερωτικό κλίμα, αλλά και η βαθιά κατάδυση στη βραζιλιάνικη κουλτούρα: Από τις εξαθλιωμένες φαβέλες (μόνο που εδώ η φτώχεια εξωραϊζεται και δείχνεται έως και γοητευτική), μέχρι την εκρηκτική ιδιοσυγκρασία των (μιγάδων) κατοίκων και από τις ποικίλες μουσικές και χορούς μέχρι τις σκοτεινές θρησκευτικές τελετουργίες.
Ανεπανάληπτο φιλμ, που, κατά τη γνώμη μου, αντέχει έως σήμερα.

"LEAN ON ME" Ή Η ΔΥΣΚΟΛΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Το "Lean on Me" (Στηρίξου Πάνω μου) γυρίστηκε το 1989 από τον John Avildsen (1935-2017), τον σκηνοθέτη του Rocky, και αναφέρεται στον αγώνα ενός μαύρου καθηγητή για τη βελτίωση της εκαπίδευσης και της ζωής γενικότερα σε ένα απόλυτα υποβαθμισμένο σχολείο της Ν. Υόρκης όπου φοιτούν κυρίως μαύροι και ισπανόφωνοι. Το φιλμ παίρνει όλο πάνω του ο Μόργκαν Φρίμαν σε ένα one man show.
Η συμπεριφορά του ῾Τρελού Τζο῾, που στέλνεται στο δυσλειτουργικό σχολείο (επιεικής όρος, αφού σημαντικό μέρος παίρνει βαριά ναρκωτικά και κάμποσοι πουλάνε, για να αναφέρω μία μόνο πτυχή της κατάστασης ) για να ¨καθαρίσει¨, είναι αμφιλεγόμενη. Αφ᾽ενός χρησιμοποιεί μια άκαμπτη, απόλυτη και ατσάλινη πειθαρχία, δίχως εξαιρέσεις και δίχως να λαμβάνει υπ´ὄψιν κάποιες ιδιάζουσες ατομικές περιπτώσεις. Η συμπεριφορά αυτή συχνά τον κάνει αντιπαθή (και στους θεατές). Ευτυχώς το φιλμ επισημαίνει μερικά ιδιαίτερα τραβηγμένα σημεια της μεθόδου αυτής και τα στηλιτεύει. Από εκεί και πέρα, παρά το ότι η ταινία με κράτησε, δεν μπορώ να μη την χαρακτηρίσω και λίγο αμερικανιά, μ᾽αυτή τη σχετικά αφελή πίστη ότι ¨η σκληρή προσπάθεια πάντοτε αποδίδει καρπούς῾. Τέλος πάντων, δείτε το, αλλά μη δώσετε και πολλή πίστη ότι έτσι γίνονται πάντοτε τα πράγματα. Μερικές φορές η πραγματικότητα είναι ακόμα πιο σκληρή και πιο πολυπλοκη ή\και ανεξέλεγκτη. Κι ας μας πληροφορούν στην αρχή ότι ¨βασίζεται σε αληθινή ιστορία¨.
ΥΓ: Φυσικά ο τίτλος είναι παρμένος από το κλασικό τραγούδι του Bill Withers, το οποίο παίζει κεντρικό ρόλο στο φιλμ.

BEST OF 2019

Καιρός για τον απολογισμό του κινηματογραφικού 2019. Δυστυχώς (ή ευτυχώς) βλέπω πολύ συχνά παλιότερα φιλμ και έτσι έχω χάσει αρκετά φιλμ του ᾽19 που πιστεύω ότι θα βρίσκονταν ανάμεσα στα καλύτερα. Του χρόνου...  Επίσης θα συμπεριλάβω και κάποιες από τις ταινίες του τέλους του ᾽18,  που δεν μπήκαν στην περσινή λίστα επειδή, απλούστατα, τις είδα το ᾽19.
Γνωρίζετε τους κανόνες: Α: Η σειρά δεν είναι αξιολογική. Αδύνατο να αποφανθώ για το ποια είναι το νο 5 και ποια το νο 9. Οι λίστες λοιπόν είναι απλώς αλφαβητικές κατά σκηνοθέτη. Β: Δεν περιλαμβάνονται παλιές, εξαιρετικές ταινίες που βγήκαν το 2019, συνήθως σε καινούριες κόπιες, στα σινεμά. Μόνο οι νέες.
Ιδού λοιπόν:

ΠΟΝΟΣ ΚΑΙ ΔΟΞΑ - Pedro Almodovar 
ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΑΜΟΥ - Noah Baumbach
ΤΟ ΒΑΠΟΡΑΚΙ - Klint Eastwood
ΠΑΡΑΣΙΤΑ - Bong Joon Ho
ΟΙ ΑΘΛΙΟΙ - Ladl Ly
Η ΕΥΝΟΟΥΜΕΝΗ - Γιώργος Λάνθιμος
ΔΥΣΗ ΗΛΙΟΥ - Laszlo Nemes
JOKER - Todd Phillips
ΠΟΡΤΡΕΤΟ ΜΙΑΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΠΟΥ ΦΛΕΓΕΤΑΙ - Celine Sciama
Ο ΙΡΛΑΝΔΟΣ - Martin Scorzeze

Να και άλλες ταινίες που μου άρεσαν, μερικές από τις οποίες θα μπορούσαν κάλλιστα να βρίσκονται στην πρώτη δεκάδα, αλλά... αφού πρέπει να διαλέξουμε 10 μόνο... Πάντοτε αλφαβητικά κατά σκηνοθέτη:


ΣΥΝΟΡΑ - Ali Abbasi
MIDSOMMAR - Ari Aster
SISTERS BROTHERS - Jacques Audiard
MONEY - Gela Babluani
ΤΟ ΠΡΑΣΙΝΟ ΒΙΒΛΙΟ - Peter Farrelly (από το 2018, αλλά το 19 το είδα)
ROCKETMAN - Dexter Fletcher
UNDER THE SILVER LAKE - David Robert Mitchell
ΣΤΟΛΗ ΛΟΧΑΓΟΥ - Robert Schwenkte
ΚΑΠΟΤΕ ΣΤΟ ΧΟΛΙΓΟΥΝΤ - Quentin Tarantino
ΑΥΓΟ - Quan'an Wang


Μακάρι να τα πούμε και του χρόνου με καλές ταινίες!