Η ΥΠΟΥΛΗ ΕΙΣΒΟΛΗ ΤΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ ΣΤΑ "ΑΠΟΔΗΜΗΤΙΚΑ ΠΟΥΛΙΑ"

Προσθήκη λεζάντας

Ο κολομβιανός Ciro Guerra είχε εντυπωσιάσει με την "Αγκαλιά του Φιδιού". Το 2018 επανέρχεται, σε συνεργασία αυτή τη φορά με την Cristina Gallego, με τα "Αποδημητικά Πουλιά" (Pajaros de Verano), με μια ακόμα καταβύθιση σε ένα μαγικό, πρωτόγονο κόσμο, όπου τα όνειρα λένε την αλήθεια και η συνύπαρξη με τη φύση είναι κάτι περισσότερο από φυσιολογική. Μόνο που τη φορά αυτή το θέμα είναι η διάλυση, το τέλος αυτού του κόσμου.
Το φιλμ αφηγείται την άνοδο και την πτώση ενός νεαρού στα τέλη των 60ς, που προκειμένου να βρει προίκα για να παντρευτεί την εκλεκτή της καρδιάς του, μια ιθαγενή, μπλέκει με το εμπόριο μαριχουάνας (τα βουνά της περιοχής παράγουν άριστη ποιότητα). Σιγά σιγά θα εξελιχτεί σε πλούσιο μεγαλέμπορο ναρκωτικών, αλλά η απληστία, σύμφυτο γνώρισμα της εισβολής του καπιταλισμού στον τρόπο ζωής των αρχαίων φυλών, θα καταστρέψει τα πάντα.
Ναι, όπως σωστά έχει ειπωθεί, ή ιστορία θυμίζει αυτή του "Σημαδεμένου". Εδώ όμως διαδραματίζεται σε βουνά και ζούγκλες της Νότιας Αμερικής, σε ένα απόλυτα φολκλορικό περιβάλλον, όπου ο τρόπος ζωής παραμένει πρωτόγονος, η κοινωνία είναι μητριαρχική, η μαγεία και τα προφητικά όνειρα μέρος της καθημερινότητας και η τιμή της οικογένειας και της φυλής πάνω απ' όλα. Η σύγκρουση με όσα φέρνει η δύση, λατρεία του κέρδους, εμπόριο με κάθε τρόπο, απληστία, αθέτηση υποσχέσεων, δεν θα συγκρουστεί βίαια με τον πατροπαράδοτο τρόπο ζωής, αλλά θα εισχωρήσει ύπουλα σ' αυτόν μέχρι να τον καταστρέψει ολοσχερώς. Η συνύπαρξη των τόσο διαφορετικών αυτών κόσμων δίνεται με συχνά πανέμορφες, όλο χρώματα εικόνες και με έντονα εθνογραφική ματιά. Η περιγραφή του πρωτόγονου τρόπου ζωής είναι εντυπωσιακή και η πολιτική θέση του φιλμ για την επίδραση του καπιταλισμού ξεκάθαρη.
Αν και σχετικά αργό, το βρήκα εξαιρετικά ενδιαφέρον.

ΠΡΩΤΟΓΟΝΟΙ ΚΑΙ ΤΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΕΝΟΙ ΣΤΗΝ "ΑΓΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΦΙΔΙΟΥ"

"Στην Αγκαλιά του Φιδιού" (El Abrazo de la Serpiente) είναι μια εξαιρετική ταινία του κολομβιανού Ciro Guerra, που γυρίστηκε το 2015. Ασπρόμαυρη, με υποβλητικές εικόνες και φωτογραφία, είναι ένα είδος "κατάδυσης" στην ζούγκλα του Αμαζονίου και στον σαμανισμό.
Το φιλμ βασίζεται στα ημερολόγια δύο ευρωπαίων εξερευνητών που διέσχισαν τη ζούγκλα του Αμαζονίου με διαφορά μερικών δεκαετιών ο ένας από τον άλλον (ο πρώτος πήγε εκεί στις αρχές του 20ού αιώνα). Οι δύο λευκοί, ψάχνοντας για ένα σπάνιο θεραπευτικό φυτό, θα συναντήσουν τον ίδιο μοναχικό ιθαγενή, νέο στην πρώτη αποστολή, ηλικιωμένο πλέον στη δεύτερη, που παραμένει πεισματικά φύλακας της γνώσης της αλλοτριωμένης από τους λευκούς φυλής του, και με οδηγό αυτόν θα πλεύσουν στο τεράστιο ποτάμι προχωρώντας όλο και πιο βαθιά στη ζούγκλα και στον πρωτογονισμό. Τα δύο ταξίδια εξιστορούνται με παράλληλη αφήγηση.
Η ταινία, θυμίζοντας σε πρώτη ματιά φιλμ όπως το "Αγκίρε" ή βιβλία όπως την "Καρδιά του Σκοταδιού", προβληματίζεται πάνω στη συνάντηση των δύο ριζικά διαφορετικών πολιτισμών και κοσμοθεωριών και μελετά διαλεκτικά την αλληλοεπίδρασή τους. Όσο καλές προθέσεις και να έχουν οι δύο εξερευνητές - φορείς της δυτικής κουλτούρας, δεν μπορούν παρά να "μολύνουν" κι άλλο την βαθιά οικολογική σκέψη / φιλοσοφία / θρησκεία / πολιτισμό των ινδιάνων που ζουν εκεί. Οι οποίοι βεβαίως είναι ήδη αλλοτριωμένοι από ιεραπόστολους και βάρβαρους λευκούς εκμεταλλευτές (για το πολύτιμο τότε καουτσούκ κυρίως) εδώ και δεκαετίες. Οι διαφορές ιθαγενών - λευκών στον τρόπο σκέψης δείχνονται ανάγλυφα : Η σαμανιστική, μεταφυσική και οικολογική ταυτόχρονα θεώρηση του κόσμου (μεταξύ άλλων ο ιθαγενής δεν αντιλαμβάνεται την έννοια της ιδιοκτησίας και δεν καταλαβαίνει γιατί οι λευκοί κουβαλούν μαζί τους πράγματα) συγκρούεται με την ορθολογιστική σκέψη των δυτικών.
Πέρα όμως από τη ξεκάθαρη δυστυχία από την βάρβαρη εισβολή του χριστιανισμού (οι σκηνές τόσο στο μοναστήρι όσο και στην περίεργη κοινότητα είναι από τις πιο δυνατές και ανησυχητικές) και της οικονομικής εκμετάλλευσης, το φιλμ δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση έναν μονοδιάστατο ύμνο στη φύση και την "αρμονική ζωή" των ινδιάνων. Αντίθετα καταγράφει και την αγριότητα και το αμείλικτο της φύσης, οι ιθαγενείς συχνά είναι πονηροί και όχι και πολύ τίμιοι - όχι, η ζούγκλα και ο πρωτογονισμός δεν είναι παράδεισος. Η διαλλακτική θεώρηση των δύο τόσο διαφορετικών κόσμων είναι το κυρίαρχο στοιχείο.
Παράξενη, συχνά υπνωτιστική, άλλοτε πάλι ανησυχητική, με πολυεπίπεδο προβληματισμό πάνω στη σύγκρουση δύο κόσμων (ή μάλλον στην εισβολή του ενός στον άλλον), η ταινία αποτελεί για μένα μια από τις δυνατότερες απ' όσες έχω δει το 2015.