Η ΑΙΩΝΙΑ ΓΕΛΟΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ ΣΤΗ "ΛΟΥΦΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΛΛΑΓΗ"

Ξαναείδα πρόσφατα τη θρυλική "Λούφα και Παραλλαγή", που γύρισε ο Νίκος Περάκης το 1984. Ήθελα να δω αν αντέχει στο χρόνο. Ε, λοιπόν, νομίζω ότι αντέχει μια χαρά. Παραμένει σπαρταριστή μέχρι τις μέρες μας και συγχρόνως καταγράφει τόσο μια σκοτεινή εποχή της Ελλάδας όσο και την εξ ορισμού απύθμενη γελοιότητα και αχρηστία του στρατεύματος (προσωπικά θα έλεγα του κάθε στρατεύματος, ας μείνω όμως στα καθ' ημάς και ας πω απλώς του ελληνικού στρατεύματος, αφού αυτό "απολαμβάνουμε" σε όλο του το μεγαλείο στην ταινία).
Το φιλμ περιγράφει τις περιπέτειες μιας παρέας φαντάρων που υπηρετούν γύρω στο 67 στη νεοσύστατη τότε ελληνική τηλεόραση, και τους οποίους η δικτατορία του Απρίλη προλαβαίνει κατά τη θητεία τους, για να κάνει τα πράγματα ακόμα πιο δύσκολα και παράλογα. Ναι, σήμερα γελάς ακόμα (ξεκαρδίζεσαι ενίοτε) με τα παθήματα, τα καψόνια που υφίστανται, αλλά και τις επινοήσεις των ηρώων (κυρίως για να λουφάρουν, πράγμα που αποτελεί - δικαίως - την πεμπτουσία της καταναγκαστικής στρατιωτικής θητείας μέχρι σήμερα, φαντάζομαι). Και, επί πλέον, δίνεται ανάγλυφα όλη η στενοκεφαλιά των καραβανάδων, η μιζέρια της στρατιωτικής καθημερινότητας, η όλη βλακεία του συστήματος με λίγα λόγια. Αλλά και οι πολιτικές διακρίσεις και καταπίεση της εποχής, το παντοδύναμο ρουσφέτι και πλήθος άλλες "πινελιές" που ολοκληρώνουν την ηλιθιότητα της περιόδου της ζωής μας που ονομάζεται στρατιωτική θητεία.
Είπα και στην αρχή ότι ο Περάκης, πέρα από το χιούμορ και τις ζωντανές, αληθινές και συνήθως αστείες ατάκες, καταγράφει σε "δεύτερο πλάνο", συχνά μάλιστα μέσα από αυτούσια επίκαιρα της εποχής, και την ιστορική περίοδο. Την πολιτική καταπίεση, τη χούντα που φτάνει, το κιτς της τότε τηλεόρασης (η οποία είναι μάλλον χειρότερη σήμερα), την κυριαρχία του ρουσφετιού (αυτό δυστυχώς ισχύει μέχρι και στην εποχή μας ή περίπου) και πολλά άλλα. Αν λοιπόν καταφέρεις να το κάνεις αυτό - να δώσεις δηλαδή ταυτόχρονα και το ιστορικό στίγμα και να διασκεδάσεις το κοινό όσο δεν παίρνει - τότε έχεις να κάνεις με μια πετυχημένη ταινία. Γι' αυτό και θεωρείται μια από τις ευτυχέστερες στιγμές του "νέου ελληνικού κινηματογράφου" (την φάση δηλαδή από τις αρχές των 70ς μέχρι σήμερα) και εξακολουθεί να έχει πλήθος ορκισμένων φαν.
Α, και κάτι άλλο: Εκτός από την πλειάδα των βετεράνων ηθοποιών του παλιού, "εμπορικού" ελληνικού σινεμά (Φιλιππίδης, Ξενίδης, Νέζερ κλπ.), είναι απίστευτο το πόσα νέα για την εποχή ονόματα εμφανίζονταν στην ταινία, μερικά ακόμα άγνωστα: Κιμούλης, Καλογερόπουλος, Σκιαδαρέσης, Μάινας, Βαλαβανίδης, Πουλικάκος, Μανιάτης, Σπυριδάκης, Χαϊκάλης κ.ά. Δεν θυμόμουν αυτή τη λεπτομέρεια και εντυπωσιάστηκα.
Κρίμα που από τη δεκαετία του 90 ο Περάκης βρίσκεται σε διαρκή σχεδόν παρακμή (οι λίγες εξαιρέσεις μάλλον επιβεβαιώνουν τον κανόνα), έχοντας αφήσει πίσω τον καλό εαυτό του των 80'ς. Προσπαθεί πάντα να πιάσει το σφυγμό των γεγονότων και του κλίματος της εκάστοτε εποχής, αλλά μάλλον σε ανούσιες φάρσες ξεπέφτει. Κρίμα.

ΕΝΑΣ ΠΕΡΑΚΗΣ ΠΟΥ ΞΑΦΝΙΑΖΕΙ

Το "Art Therapy" (2010) του Νίκου Περάκη δεν μοιάζει με τον Περάκη που ξέρουμε (ή, τέλος πάντων, μοιάζει, αλλά πολύ λίγο). Γιατί ξαφνικά ο άνθρωπος που έχει κάνει μερικές από τις πιο πετυχημένες (εμπορικά τουλάχιστον) κωμωδίες του "νέου ελληνικού σινεμά" βουτά στο ντοκιμαντέρ - ή στο περίπου ντοκιμαντέρ ή στο ψευδοντοκιμαντέρ αν προτιμάτε.
Η ταινία είναι περίεργη σαν φόρμα και για τα διεθνή δεδομένα νομίζω. Από τη μία ο σκηνοθέτης παρακολουθεί την αληθινή καθημερινότητα κάμποσων νέων καλλιτεχνών ή επίδοξων καλλιτεχνών από διαφορετικούς χώρους: Ηθοποιούς του Εθνικού, τραγουδιστές σε ροκ γκρουπ, εικαστικούς και γκραφιτάδες, σκηνοθέτες, στιχουργούς κ.ά. Δείχνει τις ασχολίες τους, τον σπιντάτο τρόπο ζωής τους - συνήθως δεν έχουν χρόνο για τίποτα άλλο - τις σπουδές τους ή τις επαγγελματικές ή ημιεπαγγελματικές καθημερινές τους ενασχολήσεις. Οι νέοι και νέες παίζουν τον εαυτό τους: Είναι όντως καλλιτέχνες, ο καθένας στο χώρο του και κάμποσες σκηνές είναι αληθινές, από πρόβες ή από στιγμές δημιουργίας έργων. Στην όλη φάση εμπλέκει μερικά αληθινά αθηναϊκά events, όπως το Synch Festival, η κατασκευή ενός φιλμ εντός 48ώρου, οι πρόβες των νέων ηθοποιών του Εθνικού με τον Λιγνάδη κ.ά.
Από την άλλη, όλα αυτά τα σκόρπια στοιχεία - με άξονα πάντα τη νεανική δημιουργικότητα - δένουν ελαφρά με μια υποτυπώδη πλοκή (fiction φυσικά), μερικές μικρές ιστορίες αναδύονται ανάμεσα στα πρόσωπα, κάποιες συναντήσεις, κάποιες παρεξηγήσεις (η μία με μπάτσους και τρομοκρατία) και διάφορα άλλα, που όμως είναι αποσπασματικά, σαν μωσαϊκό ή παζλ. Δεν αποτελούν μια ενιαία ιστορία - εκτός του ότι όλοι μπλέκονται τελικά στο "48ωρο φιλμ".
Η ταινία με άφησε μάλλον αμήχανο. Δέχομαι ότι διαθέτει δροσιά και φρεσκάδα, ότι μοιάζει να πιάνει τον σφυγμό των νέων και κυρίως την αγωνία τους για δημιουργία, για προσωπική έκφραση, για καλλιτεχνική παραγωγή (και διασημότητα, αν θέλετε, σε ορισμένες περιπτώσεις). Τα σχετικά κομάτια είναι γυρισμένα με γρήγορους, κοφτούς ρυθμούς και βέβαια το παιχνίδι γίνεται διασκεδαστικότερο όταν τυχαίνει να ξέρεις πρόσωπα και πράγματα ή αν έχεις παρακολουθήσει τα αληθινά events στα οποία αναφέρεται. Το fiction μέρος πάλι θυμίζει αναπόφευκτα Περάκη, με το χιούμορ, αλλά και την επικαιρικότητα που τον διακρίνει, παραμένει πάντως, εκ των πραγμάτων και λόγω περιορισμένης διάρκειας, λίγο και υποτυπώδες.
Δεν ξέρω τι θα αποκομίσει ένας άσχετος θεατής, που δεν γνωρίζει πρόσωπα και καταστάσεις. Προσωπικά το είδα ευχάριστα, διασκέδασα με τις εμφανίσεις κάποιων γνωστών μου, αλλά μέχρις εκεί. Δύσκολα μπορώ να προσθέσω κάτι άλλο. Πάντως θαυμάζω και σέβομαι την τόλμη του σκηνοθέτη όχι μόνο να σκύψει πάνω από τις προσωπικότητες και τις "φάσεις" τόσο νέων ανθρώπων και να αφουγκραστεί το σφυγμό και τις ανησυχίες τους, αλλά και να κάνει κάτι τόσο τολμηρό, όσο αυτή η ταινία - υβρίδιο, που δεν μοιάζει σχεδόν με τίποτα άλλο.

ΟΙ ΣΕΙΡΗΝΕΣ ΤΡΑΓΟΥΔΟΥΝ ΑΚΟΜΑ ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ

Η ταινία του Νίκου Περράκη "Σειρήνες στο Αιγαίο" ("Λούφα και παραλλαγή Νο 2", όπως μας υπενθυμίζει ο ίδιος, προσπαθώντας να καρπωθεί κάτι από την επιτυχία της παλιότερης ταινίας του), είναι σίγουρα η καλύτερή του από την εποχή ακριβώς της αυθεντικής "Λ. & Π." Μην χαίρεστε πολύ όμως. Το να το πετύχει αυτό ο σκηνοθέτης δεν ήταν καθόλου δύσκολο, μιας και όλες οι ενδιάμεσες ταινίες του (στιλ "Θηλυκή Συμμορία", "Προστάτης οικογένειας" και άλλα τέτοια) ήταν, πολύ απλά, κακές.
Εδώ πάντως περνά κανείς δύο σίγουρα ευχάριστες ώρες (χωρίς κάτι συγκλονιστικό φυσικά). Στα συν η πολύ σωστή και ρεαλιστική απόδοση της στρατιωτικής ατμόσφαιρας, ο άψογος, απόλυτα αληθινός τρόπος ομιλίας και συμπεριφοράς των φαντάρων (όσοι έχουν πάει τα αναγνωρίζουν άμεσα όλα αυτά) και κυρίως η πολύ καλή και φυσική ηθοποιία. Σπανιότατα έχουμε δει τόσο φυσικό παίξιμο σε ελληνική ταινία, τόσο αβίαστη και άμεση εκφορά του λόγου, τόσο ζωντανούς διαλόγους. Στα μείον η Βίκυ Καγιά, που εκτός από την εξαιρετική φυσική της παρουσία (γι' αυτό υπήρχε άλλωστε) δεν μπορεί να διεκδικήσει και Όσκαρ...
Δείτε την. Θα διασκεδάσετε, σαφώς δεν θα βαρεθείτε, αλλά δεν θα εκστασιαστείτε κιόλας!