"Ο ΙΡΛΑΝΔΟΣ" ΚΑΙ Ο ΕΠΙΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΣΤΟΧΑΣΜΟΥ ΤΟΥ ΣΚΟΡΣΕΖΕ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΦΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ

Το 2019 ο Martin Scorsese αποφασίζει μάλλον να ολοκληρώσει το στοχασμό του πάνω στην Αμερική και τη μαφία (πράγματα αλληλένδετα) με τον "Ιρλανδό", ένα έπος 3.30 ωρών, με καστ που φέρνει μαζί τους βασικούς ηθοποιούς - φετίχ του δημιουργού: Ρόμπερτ Ντε Νίρο, Τζο Πέσι, Αλ Πατσίνο, Χάρβεϊ Καϊτέλ.
Παρακολουθούμε τη ζωή ενός ιρλανδού στη Νέα Υόρκη, που σύντομα γίνεται εκτελεστής της μαφίας από την εποχή του πολέμου έως τη δεκαετία του 80, και έτσι "πιάνει την καλή". Οικογένεια, "μπίζνες", βία άνοδος και πτώση.
Είναι δυνατόν μια ταινία να είναι κουραστική και, ταυτόχρονα, εξαιρετικά ενδιαφέρουσα; Ε, λοιπόν, σ' εμένα αυτό συνέβη με τον "Ιρλανδό". Κουράστηκα, αλλά και θαύμασα και συγκινήθηκα. Νομίζω ότι τα επίπεδα του φιλμ είναι πολλά: Μπορεί κανείς να μιλήσει για τη σκοτεινή πλευρά του αμερικάνικου ονείρου ή ότι το να "αδράξεις την ευκαιρία" μπορεί να σημαίνει είτε πολύ ακριβό τίμημα είτε ότι αυτό κάθε άλλο παρά νόμιμο πιθανόν να είναι (ή και τα δύο μαζί). Ο φτωχός ιρλανδός - αδίστακτος, εκτελώντας πάντοτε πιστά διαταγές άνωθεν, μένοντας πιστός ακόμα κι όταν πρέπει να αντιμετωπίσει ένα άκρως επώδυνο προσωπικό δίλημμα και διακρινόμενος γι' αυτή του την αποτελεσματικότητα και τιμιότητα - θα γίνει πλούσιος και απόλυτα σεβαστός "σε ορισμένους κύκλους". Σε προσωπικό επίπεδο όμως θα χάσει την οικογένειά του, που αγαπά πολύ, και τελικά... ας μην αποκαλύψω το "τελικά".
Πάλι με τη μαφία; θα μου πείτε. Δεν μάθαμε πια τα πάντα γι' αυτήν; Ναι, αλλά για τον Σκορσέζε η μαφία δεν είναι ούτε ευκαιρία για εντυπωσιακές περιπέτειες ούτε για απλώς ένα ακόμα γκαγκστερικό φιλμ. Γι' αυτόν είναι η ίδια η ουσία των ΗΠΑ. Βουτώντας σε αληθινά, ιστορικά γεγονότα (τα περισσότερα πρόσωπα είναι υπαρκτά), μιλά για την πληρέστατη διαφθορά - κυριολεκτικά ως το κόκκαλο και δίχως δυνατότητα πισωγυρίσματος και κάθαρσης - της αμερικάνικης κοινωνίας. Ο αμφιλεγόμενος συνδικαλιστής Χόφα, οι διεφθαρμένοι πολιτικοί και, βέβαια, οι μαφιόζοι άρχοντες και οι οικονομικά ισχυροί είναι αυτοί που κάνουν κουμάντο. Ποια δημοκρατία; Ποτέ δεν είδα τόσο ξεκάθαρα τον εμπαιγμό και το ψεύδος του τάχα "ο λαός αποφασίζει". Αφού οι παραπάνω εκλέγουν ή ρίχνουν κατά βούληση προέδρους και κυβερνήσεις, αφού η βία τους βασιλεύει... Κι αν ακόμα τιμωρούνται σε προσωπικό επίπεδο, η κοινωνική διαπλοκή παραμένει άθικτη.
Ταυτόχρονα, σε υπαρξιακό επίπεδο, έχουμε τη μελαγχολία του χρόνου που περνά, την άδοξη κατάληξη στα αναπόφευκτα γηρατειά, την τελική μοναξιά...
Το φιλμ συνδυάζει θαυμάσια το προσωπικό με το πολιτικοκοινωνικό στοιχείο, και είναι συγκινητικό καθώς - με τη μάζωξη των γερασμένων πλέον, αγαπημένων ηθοποιών και το εξαντλητικό αυτό ρέκβιεμ, ο 77χρονος Σκορσέζε αποχαιρετά μια ολόκληρη εποχή ή, ίσως, ένα τεράστιο κομμάτι του σινεμά. Κι αυτό είναι όντως συγκινητικό. Παρά την κούραση...