ΟΙ ΣΥΜΠΑΘΕΣΤΑΤΟΙ MICMACS ΚΑΙ Ο ΕΠΑΝΑΛΑΜΒΑΝΟΜΕΝΟΣ ΖΕΝΕ

Είναι ενδιαφέρουσα σύμπτωση το ότι έτυχε να συμπέσουν στα σινεμά οι πρόσφατες ταινίες δύο από τους μεγαλύτερους παραμυθάδες της εποχής μας: Του Terry Gilliam και του Jean-Pierre Jeunet. Το "Micmacs. Μικροαπατεώνες στα δύσκολα" (2009) (ηλίθιος ελληνικός τίτλος. Ο γαλλικός - που δεν ξέρω τι σημαίνει - είναι Micmacs a Tire-Larigot) του τελευταίου, έχει όλα τα βασικά χαρακτηριστικά του δημιουργού του: Τα κιτρινωπά χρώματα, τον ρομαντισμό, τη ζεστασιά, το χιούμορ, τα ευφάνταστα, "κατασκευασμένα" περιβάλλοντα, μια παράξενη, παλιομοδίτικη αίσθηση, τους παράδοξους, losers αλλά τόσο αγαπητούς χαρακτήρες, την αγάπη του στο χειροποίητο και όχι στο "ψυχρό και απάνθρωπο" hightech και έναν διάχυτο, γλυκό σουρεαλισμό. Γενικά, αναγνωρίζεις από την πρώτη στιγμή ότι βρίσκεσαι σε μια ταινία του Ζενέ.
Εδώ μια ομάδα από παρίες που ζουν μαζί, σαν οικογένεια, σε ένα απίστευτο καταφύγιο φτιαγμένο αποκλειστικά από ό,τι βρίσκουν στα σκουπίδια (όλα τα λεφτά το απίθανο αυτό σπίτι - καταφύγιο), τα βάζει με δύο ανταγωνιστές μεγολοκαρχαρίες βιομήχανους όπλων, ανθρώπων δηλαδή που "βοηθούν" στο θάνατο χιλιάδων άλλων ανθρώπων με σκοπό το κέρδος. Οι συμπαθέστατοι κλοσάρ με τις εξαιρετικά ευφάνταστες, χειροποίητες κατασκευές τους (πάντοτε από σκουπίδια), αχρηστεύουν με απροσδόκητους τρόπους τα high tech "αμυντικά τείχη" των κακών με σκοπό την εκδίκηση όσων έχουν χάσει τα πάντα εξ αιτίας τους.
Απολαυστικό, αστείο, ευφάνταστο και, όπως πάντα στον Ζενέ, απόλυτα feelgood, το φιλμ κυλά ευχάριστα και στο τέλος νομίζω ότι οι περισσότεροι θα βγουν με χαμόγελο. Ίσως όχι τόσο πλατύ όσο όταν έβγαιναν από την "Αμελί", αλλά πάντως χαμόγελο. Φυσικά ο Ζενέ αφηγείται ένα σύγχρονο παραμύθι, γι' αυτό και είναι εμφανείς οι αφέλειες και οι απιθανότητες στην πλοκή και σε όσα συμβαίνουν γενικότερα. Με άλλα λόγια όσα βλέπουμε στην οθόνη δεν γίνονται με τίποτα στην αληθινή ζωή, κι αυτό ισχύει τόσο για τη γενικότερη σύλληψη όσο και για πάμπολλες μεμονωμένες σκηνές και λεπτομέρειες. Όλα παραπέμπουν σε καρτούν (ηθελημένα φυσικά). Οι δε χαρακτήρες - των κακών ιδιαίτερα - είναι εντελώς μονοδιάστατοι, αλλά ούτως ή άλλως άλλοι είναι οι στόχοι του δημιουργού τους.
Το άλλο πρόβλημα είναι ότι ο Ζενέ επαναλαμβάνεται. Αυτό το αναγνωρίσιμο που λέγαμε στην αρχή, τόσο σαν εικόνα όσο και σαν γενικότερη ατμόσφαιρα, οφείλεται στην μίμηση (μανιερίστικη θα έλεγανν πολλοί) του στιλ των προηγούμενων ταινιών του. Γι' αυτό και το Αθηνόραμα, πολύ σωστά κατά τη γνώμη μου, παρατηρεί ότι βρισκόμαστε κάπου ανάμεσα στο "Delicatessen" και την "Αμελί". Αυτή η αναμφισβήτηση επανάληψη ίσως κουράσει αρκετούς ("κάπου το έχουμε ξαναδεί αυτό"), από την άλλη όμως θα ικανοποιήσει τους φανατικούς οπαδούς του, που ίσως να μη χορταίνουν τις επινοήσεις του, όσες φορές κι αν τις δουν. Και σ' αυτό βέβαια συντελεί και η βιρτουάζικη, πρωτότυπη σκηνοθεσία.
Και για να γυρίσουμε στην αρχική συγκυρία: Οι δύο παραμυθάδες επαναλαμβάνονται. Είναι σα να κάνουν με σιγουριά αυτό που ξέρουν καλά, αυτό που έκαναν πάντα. Αν συγκρίνουμε όμως τις ταινίες τους του 2009, η γνώμη μου είναι ότι ο Ζενέ έκανε καλύτερη ταινία από τον Γκίλιαμ, παρά τα προβλήματα αμφοτέρων. Αντιρρήσεις δεκτές.