ΛΑΒΥΡΙΝΘΟΙ, ΠΥΞΙΔΕΣ ΚΑΙ ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΟΥ ΜΠΟΡΧΕΣ

Το 1992 ο Alex Cox, σε σαφώς καλύτερη φόρμα από το "Straight to Hell", γυρίζει το "Death and the Compass", βασισμένο στο ομώνυμο διήγημα του Μπόρχες. Πρόκειται για ένα είδος "πειραγμένου" αστυνομικού φιλμ, με ήρωα τον ντετέκτιβ Έρικ Λάνροτ, που ακολουθεί τις δικές του φιλοσοφικές, ενίοτε και μεταφυσικές, μεθόδους για να λύσει τις υποθέσεις του. Μια σειρά φόνων, στην προκειμένη περίπτωση, στους οποίους πιθανώς εμπλέκονται εβραίοι φανατικοί, μελετητές της καμπάλα.
Μόνο που ο Cox δεν ακολουθεί τη συνηθισμένη οπτική. Αντίθετα μετατρέπει την ταινία σ' ένα είδος "αστυνομικής επιστημονικής φαντασίας". Με την έννοια ότι επιλέγει η δράση να διαδραματίζεται σε μια φανταστική πόλη, σε ακαθόριστο τόπο και χρόνο, όπου μοναδικές αρχες μοιάζουν να είναι ο αστυνομικός διευθυντής και ο δήμαρχος κι όπου η αστυνομία είναι παντοδύναμη - εκτός από το απρόσιτο νότιο μέρος της, όπου βασιλεύει ο μυστηριώδης κακοποιός Red Scarlach, που μοιάζει να απολαμβάνει του θαυμασμού των κατοίκων. Με "ύπουλο" τρόπο, σε δεύτερα πλάνα και εκτός της βασικής ιστορίας, δείχνει σκηνές συνεχούς αστυνομικής αυθαιρεσίας, οι οποίες όμως περνούν ξώφαλτσα από τον μη παρατηρητικό θεατή ή, αν θέλετε, λειτουργούν σαν φόντο στη δράση. Η αφήγηση είναι κάπως ελλειπτική, το μπαγκράουντ των ηρώων δεν είναι πολύ σαφές, ενώ πολλά πράγματα για τον κόσμο που στήνει λέγονται υπαινικτικά, κυριολεκτικά σε δεύτερα πλάνα όπως είπα και πριν. Πέρασε αρκετή ώρα και έπρεπε να παρατηρήσω αρκετές μικρές, αδιόρατες λεπτομέρειες, και κυρίως να φτάσω στο απροσδόκητο, ανατρεπτικό φινάλε,
για να καταλάβω ότι όλο το πράγμα είναι ένα είδος παρωδίας των ιστοριών με ντετέκτιβ, ότι ο Cox λειτουργεί υπόγεια για να δημιουργήσει μικρές ρωγμές και να κατεδαφίσει τελικά την φαινομενικά άψογη εικόνα του ντετέκτιβ - σούπερ σταρ (που λειτουργεί για την πόλη κάπως μεταξύ σταρ της τηλεόρασης και μεσία).
Η ταινία διαθέτει πολλές πανέμορφες, ατμοσφαιρικές σκηνές και εικόνες, που κορυφώνονται στο τέλος και γενικά η δημιουργία ατμόσφαιρας είναι βασικό μέλημα του σκηνοθέτη. Περίεργο φιλμ, με ασυνήθιστο στιλ, που ίσως ξενίσει αρκετούς. Προσωπικά πάντως το βρήκα αρκετά ενδιαφέρον.