ΤΙ ΑΚΡΙΒΩΣ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ "ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΟΙΧΟ";

 

Ο Ιρανός Bahid Jalilvand είναι ο σκηνοθέτης που το 2017 είχε κάνει το ενδιαφέρον "Περίπτωση Συνείδησης". Το 2022 γυρίζει το επίσης καλό "Πέρα από τον Τοίχο" (Shab, Dahkel, Divar), αποδεικνύοντας έτσι ότι το ιρανικό σινεμά εδώ και δεκαετίες εξακολουθεί να παράγει αξιόλογες ταινίες (σε διάφορες παραλλαγές αυτού που αποκαλούμε "κοινωνικό σινεμά", αλλά η ποικιλία τους είναι μεγάλη).

Μια γυναίκα κυνηγημένη από τους μπάτσους καταφεύγει (τυχαία) στο διαμέρισμα ενός νέου άντρα που τυφλώνεται σταδιακά (στην παρούσα φάση διακρίνει μόνο ακαθόριστες σκιές). Εκείνος αποφασίζει να την κρύψει. Ωστόσο η πολυκατοικία είναι περικυκλωμένη από την αστυνομία...

Η ταινία είναι ένα κλειστοφοβικό θρίλερ με αρκετή ένταση. Παράλληλα - όπως συχνά γίνεται σε φιλμ της χώρας - διαθέτει και άλλα επίπεδα: Αφ' ενός κάνει κριτική στην ασφυκτική, καταπιεστική ατμόσφαιρα που επικρατεί στο Ιράν και την αστυνομική καταστολή. Η συνεχής "πολιορκία" του ήρωα από γείτονες, αστυνομικούς κ.α. σκιαγραφεί την έλλειψη ιδιωτικότητας και ταυτόχρονα δημιουργεί ένα απόλυτα καφκικό κλίμα. Από την άλλη εξερευνά το ψυχολογικό επίπεδο, δίνοντας έτσι ανάγλυφα την απελπισία ενός νέου ανθρώπου που χάνει την όρασή του. Τι παιχνίδια του μυαλού μπορεί να παίξει για να αντιμετωπίσει τη μοναξιά του και το σκοτάδι που έρχεται; 

Η αφήγηση γίνεται με συχνά flash back, που μας δείχνουν τι συνέβη στο κοντινό παρελθόν τόσο στον άνδρα όσο και στην κυνηγημένη γυναίκα. Όσο όμως αυτά συνεχίζονται, τόσο μπερδευόμαστε. Είναι φανερό ότι κάτι δεν πάει καλά, υπάρχουν σκοτεινά σημεία κι ας μας μιλά τόσο για το παρελθόν. Και τελικά έρχεται η αποκάλυψη - μας έχει προειδοποιήσει γι' αυτό - για να δώσει και την απαραίτητη ανατροπή. 

Τελικά φαίνεται ότι στο Ιράν γυρίζονται ταινίες που, μεταξύ άλλων, καταγγέλλουν άμεσα τα εκεί τεκταινόμενα. Πώς ξεπερνούν άραγε τη λογοκρισία;

"ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ" Ή ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙς ΤΗΣ ΕΝΟΧΗΣ

Τελικά οι ιρανοί έχουν παγιώσει μια εξαιρετική σχολή κοινωνικού ρεαλισμού, καταφέρνοντας να ανανεώνονται συνεχώς και να βρίσκουν πρωτότυπες ιδέες για να δημιουργούν δράματα που πολλές φορές αγγίζουν τα όρια του (κοινωνικά) εφιαλτικού. Δεν πρόκειται δηλαδή για αυτό που λεμε "φέτα ζωής", αλλά δράματα με συχνά πολύπλοκες ιστορίες, τα οποία βεβαίως διαδραματίζονται σε εντελώς ρεαλιστικό πλαίσιο. Στα χνάρια του καλύτερου σήμερα ιρανού σκηνοθέτη, του Farahdi, κινείται λοιπόν η δεύτερη ταινία του Vahid Jalilvand "Περίπτωση Συνείδησης" (No Date, No Sign ο αγγλόφωνος τίτλος) του 2017.
Όπου ένας γιατρός εμπλέκεται μια νύχτα σε ένα τροχαίο ατύχημα, χτυπώντας - δίχως να είναι δικό του λάθος - ένα μηχανάκι στο οποίο επιβαίνει τετραμελής οικογένεια. Όλοι μοιάζουν να είναι καλά, ο γιατρός τους αποζημειώνει επί τόπου διότι δεν έχει πληρώσει την ασφάλεια του αυτοκινήτου του και δεν θέλει να εμπλακεί η αστυνομία, προσφέρεται να τους πάει στο νοσοκομείο, αν και δεν υπάρχουν εμφανείς πληγές, αλλά ο πατέρας αρνείται και εξαφανίζεται στο σκοτάδι. Το πρωί της άλλης μέρας όμως φέρνουν στο νοσοκομείο όπου εργάζεται ο γιατρός το δεκάχρονο αγοράκι της οικογένειας νεκρό. Η νεκροψία δείχνει τροφική δηλητηρίαση, μήπως όμως πρόκειται για (αόρατο) εγκεφαλικό τραύμα από το δυστύχημα; Ο  κόσμος του γιατρού αρχίζει να καταρρέει.
Εδώ συνυπάρχουν ανάλυση χαρακτήρων, σημασία στη λεπτομέρεια και στοχασμός πάνω στο θέμα της ευθύνης. Μια απλή παράλειψη, η άρνηση μιας μικρής σε πρώτη ανάγνωση υποχρέωσης, μπορεί να έχει πολλαπλάσιες επιπτώσεις και να πάρει εφιαλτικές διαστάσεις. Διότι, όπως θα δείτε, στη συγκεκριμένη ιστορία θα εμπλακούν - και θα καταστραφούν - και άλλοι. Είναι σαν το μικρό πετραδάκι που πέφτει στην ήρεμη λίμνη, κι όμως δημιουργεί στο νερό αναταράξεις σε μεγάλη ακτίνα. Και αφορά πολλών ειδών σχέσεις: Επαγγελματικές, οικογενειακές, ηθικές, ψυχολογικές κλπ.
Καλή ταινία, αν βεβαίως σας ενδιαφέρει ο (εμπνευσμένος και επινοητικός) ρεαλισμός. Όχι, δεν είναι θεαματική, όλα εδώ είναι θέμα σεναρίου, αλλά όντως αξίζει τον κόπο.