ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΟ "ΑΠΛΟ ΑΤΥΧΗΜΑ"

Ο πολυβραβευμένος Ιρανός σκηνοθέτης Jafar Panahi επιστρέφει! Το "Ένα Απλό Ατύχημα" (Yek tasadef sadeh ή It was just an Accident) του 2025 είναι μια από τις καλύτερες ταινίες της χρονιάς (για μένα τουλάχιστον). 

Ένα ζευγάρι με το κοριτσάκι του έχει ένα συνηθισμένο ατύχημα καθώς ταξιδεύει μια νύχτα. Θα πάνε το αυτοκίνητο σε ένα τυχαίο συνεργείο... και ένας μεσήλικας που εργάζεται εκεί θα αναγνωρίσει στον άντρα τον (καθεστωτικό) βασανιστή του. Μόνο από τη φωνή όμως και από κάποια άλλα σημάδια, καθώς όταν τον βασάνιζαν του είχαν πάντοτε δεμένα τα μάτια. Πώς θα αντιδράσει σ' αυτήν τη σχεδόν σίγουρη αναγνώριση; Σ' αυτό το "σχεδόν" βασίζεται η πλοκή της ταινίας.

Βρήκα το φιλμ σημαντικό τόσο για την ανάλυση της κατάστασης στο Ιράν (μιας χώρας διχασμένης ανάμεσα στους υποστηρικτές των παπάδων και τους αντικαθεστωτικούς που αγωνίζονται για περισσότερες ελευθερίες), όσο και για τη μελέτη γενικότερων ανθρώπινων καταστάσεων / ερωτημάτων. Θίγονται πολλά θέματα. Υπάρχουν βέβαια οι σκέψεις πάνω στο θέμα της εκδίκησης και της αυτοδικίας. Υπάρχει η σαφής καταγγελία της πολιτικής καταπίεσης. Και υπάρχουν και οι ανθρώπινοι χαρακτήρες, που θα αντιδράσουν διαφορετικά σε ένα συγκεκριμένο ερέθισμα, παρά το ότι όλοι συμφωνούν σε κάποιες βασικές αρχές (ανήκουν όλοι στην αντιπολίτευση). 

Ο Panahi φτιάχνει ένα πολύ δυνατό θρίλερ, καθώς το σασπένς και τα μπερδέματα (που φέρνουν το ένα το άλλο) διαρκώς αυξάνονται, όλα γίνονται όλο και πιο αγχωτικά. Και, όσο κι αν φαίνεται παράξενο για μια τέτοια ιστορία, το όλο φιλμ μπορεί να ειδωθεί και ως μια μαύρη κωμωδία. Καθώς η ομάδα των αντιφρονούντων μεγαλώνει με σχεδόν κωμικό τρόπο (ακόμα και μια νύφη με το νυφικό της προστίθεται σ' αυτήν), η ιστορία αποκτά σχεδόν σουρεαλιστικές διαστάσεις, παρά τον απόλυτα ρεαλιστικό τρόπο κινηματογράφησης (αυτόν τον ρεαλισμό που χαρακτηρίζει τα περισσότερα ιρανικά φιλμ). 

Συνεχή μπερδέματα, αγωνία που πολλαπλασιάζεται, ηθικά διλήμματα, κωμικοτραγικές καταστάσεις, οι περιπλοκές και τα προβλήματα που δημιουργεί στην απλή καθημερινότητα μια στυγνή εξουσία και πολλά άλλα συνθέτουν - το είπα από την αρχή - μια από τις καλύτερες ταινίες της χρονιάς. Δικαίως νομίζω τιμήθηκε με τον Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες. Τελικά το ιρανικό σινεμά είναι πολύ πιο ανθεκτικό απ' όσο πίστευα...

ΕΚΕΙ ΠΟΥ ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΕΙΝΑΙ OFFSIDE

Το ιρανικό σινεμά γνωρίζει τα αρκετά τελευταία χρόνια σημαντική άνθηση. Στην αλυσσίδα των επιτυχιών του λοιπόν (καλλιτεχνικών, όχι εμπορικών, προς αποφυγήν παρεξηγήσεων) έρχεται να προστεθεί το Offside του Jafar Panahi, ο οποίος, λίγα χρόνια πριν, είχε κάνει τον "Κύκλο".
Το Offside σε καμιά περίπτωση δεν είναι μεγάλη ταινία. Είναι όμως συμπαθητική, άμεση, δροσερή. Στο επίκεντρο και πάλι οι γυναίκες στο Ιράν. Ανάμεσα σε πλήθος άλλων ανισοτήτων και παρανοϊκών (για μας) απαγορεύσεων, τους είναι αυστηρά ανεπίτρεπτο να πηγαίνουν στο γήπεδο (!!!), το οποίο, φυσικά, είναι (μία ακόμα) ανδρική υπόθεση. Μερικές κοπέλες λοιπόν, μεταμφιεσμένες σε άντρες, επιχειρούν να μπουν στο γήπεδο για να παρακολουθήσουν το ματς από το οποίο θα κριθεί αν το Ιράν θα πάει στα τελικά του Μουντιάλ στη Γερμανία (πράγμα που όντως έγινε και οι ανά τον κόσμο ποδοσφαιρόφιλοι το είδαν να παίζει τον Ιούνιο). Συλλαμβάνονται όμως, προτού καλά - καλά καταφέρουν να μπουν, και κατά τη διάρκεια του κρίσιμου ματς κρατούνται από φαντάρους. Το ίδιο το ματς δεν δείχνεται ποτέ. Αυτό που βλέπουμε είναι οι αντιδράσεις ανδρών και γυναικών στις διάφορες φάσεις και οι σχέσεις με τους φαντάρους.
Η ταινία είναι εξαιρετικά λιτή, φτιαγμένη με ελάχιστα χρήματα, σε κάποιες στιγμές σχεδόν σαν ντοκιμαντέρ. Το ενδιαφέρον είναι ότι για να καταγγείλει ο σκηνοθέτης τον παράλογο αποκλεισμό των γυναικών από πλήθος δραστηριοτήτων στη χώρα του, δεν χρησιμοποιεί βαρύγδουπη, δραματική γραφή, αλλά έναν ανάλαφρο τρόπο, με αρκετό χιούμορ. Έτσι η ταινία βλέπεται ευχάριστα, συγχρόνως όμως η καταγγελία λειτουργεί απόλυτα. Εκτός αυτών όμως, δείτε τη και για πληροφοριακούς λόγους: Σε πολλά μέρη του κόσμου (πιο πολλά ίσως από όσα νομίζετε), θέματα που για μας είναι απόλυτα λυμένα και αυτονόητα - διάβολε, ποιος αναρωτήθηκε ποτέ αν πρέπει να επιτρέπονται οι γυναίκες στα γήπεδα; - αποτελούν αντικείμενα αυστηρών απαγορεύσεων...
ΥΓ: Το Offside είναι ακόμα απαγορευμένο στο Ιράν.