Ο ΜΙΚΡΟΚΟΣΜΟΣ ΚΑΙ Ο ΜΑΚΡΟΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΦΑΣΙΣΜΟΥ ΣΕ ΜΙΑ "ΞΕΧΩΡΙΣΤΗ" ΜΕΡΑ

Βρισκόμαστε στα 1977, όταν ο Ettore Scola γυρίζει το αριστούργημά του, το "Μια Ξεχωριστή Μέρα" (Una giornata particolare), με τα δύο "ιερά τέρατα" του ιταλικού σινεμά, τον Μαρτσέλο Μαστρογιάνι και τη Σοφία Λόρεν στους δύο βασικούς (και σχεδόν μοναδικούς) ρόλους. Νομίζω ότι ποτέ άλλοτε η ουσία του φασισμού δεν δείχτηκε τόσο καίρια, αλλά και τόσο χαμηλότονα και έξυπνα στο σινεμά. Χαμηλότονα εννοώ ότι δεν έχουμε να κάνουμε με βία, στρατόπεδα, πόλεμο, ωμή καταπίεση. Εδώ υπάρχουν μόνο δύο άνθρωποι: Ο μοναχικός και "παράξενος" διαφωνών και η τυπική, συνηθισμένη, αμόρφωτη ιταλίδα νοικοκυρά της εποχής, με σύζυγο και 6 παιδιά. Οι δύο αυτοί παντελώς διαφορετικοί άνθρωποι συναντιούνται τυχαία σε μια πελώρια, άδεια σχεδόν πολυκατοικία, καθώς οι περισσότεροι ένοικοι έχουν φύγει για να παρακολουθήσουν την μεγαλειώδη φασιστική παρέλαση την ιστορική μέρα που ο Χίτλερ επισκέπτεται την Ιταλία και συναντά τον Μουσολίνι (θυμάστε την τόσο διαφορετική, αλλά εξίσου ιδιοφυή παρωδία της συνάντησης αυτής στον "Δικτάτορα" του Τσάπλιν;). Και μια πραγματικά "ξεχωριστή μέρα αρχίζει, όχι μόνο για τα δύο μεγάλα φασιστικά έθνη της εποχής, αλλά και για τον μικρόκοσμο και την καθημερινότητα των δύο ηρώων.
Όταν όλοι θα επιστρέψουν γεμάτοι εθνικιστικό ενθουσιασμό από τη φιέστα, εμείς καταλαβαίνουμε ότι αυτό που έχει ουσιαστικά αλλάξει για πάντα είναι οι ζωές των δύο ηρώων. Όχι γιατί ερωτεύτηκαν ο ένας τον άλλον, αλλά... με τρόπο πολύ διαφορετικό για τον καθένα τους, που βέβαια δεν θα σας αποκαλύψω.
Ένα πελώριο, άδειο κτίριο λοιπόν γεμάτο διαμερίσματα και οι δύο ένοικοι που ξέμειναν εκεί. Τίποτα άλλο, εκτός από τη διαρκή, εκκωφαντική ενίοτε αναμετάδοση των "ιστορικών στιγμών" από το ραδιόφωνο, αναμετάδοση που αποτελεί το μόνιμο σάουντρακ του φιλμ. Σας εγγυώμαι όμως ότι δεν πρόκειται ούτε στιγμή να πλήξετε. Κι ότι δεν μπορώ να φανταστώ ιδανικότερο, ιδιοφυέστερο τρόπο για να δειχτούν οι επιπτώσεις του φασισμού - και κάθε ολοκληρωτικού καθεστώτος - στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων. Ας τονίσουμε μάλιστα ότι πολύ μεγάλο μέρος των ιταλών (όπως η νοικοκυρά και η πολυμελής οικογένειά της), τον είχε αγκαλιάσει και αποδεχτεί απόλυτα, νοιώθοντας περήφανοι που ένας "μεγάλος ηγέτης" (ο Μουσολίνι είναι αυτός) ξανάδινε στη χώρα το "παλιό της μεγαλείο". Γι' αυτό θεωρώ την ταινία ιδιοφυή. Επειδή όλη η ζοφερή ατμόσφαιρα της εποχής δεν δείχνεται μέσα από ιστορίες αντιστασιακών, οι οποίοι προφανώς υποφέρουν, αλλά και μέσα από ανθρώπους που αποδέχονται και συμφωνούν με το καθεστώς.
Επειδή σας κούρασα όμως με το πολιτικό μέρος, θα δώσω έμφαση στο ότι η ταινία ξεχειλίζει από συναισθήματα, εσωτερικές ανατροπές, συγκίνηση. Αν θέλετε να τη δείτε απλά σαν μια ιστορία της "μοιραίας" συνάντησης δύο ανθρώπων (πλην όμως δίχως ίχνος ρομαντισμού), αφαιρώντας δηλαδή το ιστορικό background, σίγουρα θα την απολαύσετε και ως τέτοια και θα σας κρατήσει από την αρχή ως το τέλος. Γι' αυτό τη θεωρώ αριστουργηματική. Επειδή μπορεί εξ ίσου άνετα να παίζει σε πολλά επίπεδα. Και γι' αυτό είναι και μια από τις αγαπημένες μου. Αν την αγνοείτε, σπεύσατε!