ΛΑΒΥΡΙΝΘΟΙ, ΠΥΞΙΔΕΣ ΚΑΙ ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΟΥ ΜΠΟΡΧΕΣ

Το 1992 ο Alex Cox, σε σαφώς καλύτερη φόρμα από το "Straight to Hell", γυρίζει το "Death and the Compass", βασισμένο στο ομώνυμο διήγημα του Μπόρχες. Πρόκειται για ένα είδος "πειραγμένου" αστυνομικού φιλμ, με ήρωα τον ντετέκτιβ Έρικ Λάνροτ, που ακολουθεί τις δικές του φιλοσοφικές, ενίοτε και μεταφυσικές, μεθόδους για να λύσει τις υποθέσεις του. Μια σειρά φόνων, στην προκειμένη περίπτωση, στους οποίους πιθανώς εμπλέκονται εβραίοι φανατικοί, μελετητές της καμπάλα.
Μόνο που ο Cox δεν ακολουθεί τη συνηθισμένη οπτική. Αντίθετα μετατρέπει την ταινία σ' ένα είδος "αστυνομικής επιστημονικής φαντασίας". Με την έννοια ότι επιλέγει η δράση να διαδραματίζεται σε μια φανταστική πόλη, σε ακαθόριστο τόπο και χρόνο, όπου μοναδικές αρχες μοιάζουν να είναι ο αστυνομικός διευθυντής και ο δήμαρχος κι όπου η αστυνομία είναι παντοδύναμη - εκτός από το απρόσιτο νότιο μέρος της, όπου βασιλεύει ο μυστηριώδης κακοποιός Red Scarlach, που μοιάζει να απολαμβάνει του θαυμασμού των κατοίκων. Με "ύπουλο" τρόπο, σε δεύτερα πλάνα και εκτός της βασικής ιστορίας, δείχνει σκηνές συνεχούς αστυνομικής αυθαιρεσίας, οι οποίες όμως περνούν ξώφαλτσα από τον μη παρατηρητικό θεατή ή, αν θέλετε, λειτουργούν σαν φόντο στη δράση. Η αφήγηση είναι κάπως ελλειπτική, το μπαγκράουντ των ηρώων δεν είναι πολύ σαφές, ενώ πολλά πράγματα για τον κόσμο που στήνει λέγονται υπαινικτικά, κυριολεκτικά σε δεύτερα πλάνα όπως είπα και πριν. Πέρασε αρκετή ώρα και έπρεπε να παρατηρήσω αρκετές μικρές, αδιόρατες λεπτομέρειες, και κυρίως να φτάσω στο απροσδόκητο, ανατρεπτικό φινάλε,
για να καταλάβω ότι όλο το πράγμα είναι ένα είδος παρωδίας των ιστοριών με ντετέκτιβ, ότι ο Cox λειτουργεί υπόγεια για να δημιουργήσει μικρές ρωγμές και να κατεδαφίσει τελικά την φαινομενικά άψογη εικόνα του ντετέκτιβ - σούπερ σταρ (που λειτουργεί για την πόλη κάπως μεταξύ σταρ της τηλεόρασης και μεσία).
Η ταινία διαθέτει πολλές πανέμορφες, ατμοσφαιρικές σκηνές και εικόνες, που κορυφώνονται στο τέλος και γενικά η δημιουργία ατμόσφαιρας είναι βασικό μέλημα του σκηνοθέτη. Περίεργο φιλμ, με ασυνήθιστο στιλ, που ίσως ξενίσει αρκετούς. Προσωπικά πάντως το βρήκα αρκετά ενδιαφέρον.

STRAIGHT TO HELL... ΚΥΡΙΟΛΕΚΤΙΚΑ

Ήταν το 1987 όταν ο Alex Cox, στις δόξες του τότε (σήμερα έχει ψιλοχαθεί), δοκίμασε να κάνει ένα είδος φιλμικής πλάκας, που όμως δεν του βγήκε καθόλου. Το Straight to Hell είναι μια ταινία με προσχηματικό σενάριο (δίχως σενάριο θα ήταν ίσως καλύτερα να πω), δίχως ρυθμό και, μου φαίνεται, δίχως κανένα λόγο ύπαρξης.
Υποτίθεται ότι είναι ένα είδος παρωδίας γουέστερν, που διαδραματίζεται όμως στη σύγχρονη εποχή σε ένα άθλιο μεξικάνικο χωριουδάκι, με άφθονη βία, σεξ (όχι, δεν δείχνει πολλά πράγματα, υπονοεί όμως) και ήρωες που παίρνουν διάφορες πόζες και λένε ένα σωρό κλισέ ατάκες (επίτηδες φυσικά, γιατί είπαμε ότι είναι παρωδία). Και φυσικά όλα τελειώνουν με μια ολοκληρωτική σφαγή. Ωστόσο ο χαβαλές δεν βγαίνει με τίποτα, η πλοκή είνια ανύπαρκτη, το χιούμορ άστοχο και γενικά κατάφερα να βαρεθώ σε ένα υποτίθεται πλακατζίδικο πρότζεκτ. Είναι σαφές ότι ο Cox στόχευε να κάνει κάτι που θα γινόταν αυτόματα καλτ. Όπως όμως είπαμε και στην περίπτωση του πρόσφατου Sukiyaki Western Django, το καλτ σπανίως (και τυχαία) "κατασκευάζεται" εγκεφαλικά. Κάτι γίνεται καλτ από μόνο του, με την πάροδο του χρόνου.
Γιατί όμως θα γινόταν (υποτίθεται) καλτ η ταινία, πέραν του στοιχείου της παρωδίας (και γιατί ίσως αξίζει να τη δει κανείς σήμερα); Επειδή οι περισσότεροπι ηθοποιοί είναι γνωστοί μουσικοί, αλλά και σημαντικές προσωπικότητες του σινεμά, που εμφανίζονται τόσο σε μικρούς όσο και σε πρωταγωνιστικούς ρόλους. Πάρτε ανάσα και ψάξτε να βρείτε: Σε δύο από τους βασικούς ρόλους ο μακαρίτης Joe Strummer των Clash και η Courtney Love, πριν κάνει πλαστικές και αλλάξει μύτη και άλλα. Και σε διάφορες, μεγαλύτερες ή συντομότερες εμφανίσεις, οι Pogue (ολόκληρο το συγκρότημα σε ρόλους παράνομων), ο Elvis Costello ως... μπάτλερ που σερβίρει καφέ στην καφεϊνομανή συμμορία, ο Ντένις Χόπερ, η Grace Jones, αλλά και ο ίδιος ο Τζιμ Τζάρμους αυτοπροσώπως. Ενώ ο πρωταγωνιστής μαύρος Sy Richardson είναι σίγουρο ότι θα σας θυμίσει τον μαύρο ήρωα του Pulp Fiction. Είναι σίγουρο ότι ο Ταραντίνο έχει επηρεαστεί άμεσα (και) από εκεί.
Αυτά για το καλτ του πράγματος. Άν θέλετε να το ψάξετε γι' αυτές και μόνο τις σπάνιες εμφανίσεις, ΟΚ. Πέραν τούτου ουδέν.