ΡΟΜΑΝΤΙΚΟΣ ΕΡΩΤΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΟΝ "ΨΥΧΡΟ ΠΟΛΕΜΟ"

Μετά την "Ida" o Pawel Pawlikowski  γυρίζει το 2018 τον "Ψυχρό Πόλεμο" στην Πολωνία. Πρόκειται για μια ταινία που, αισθητικά τουλάχιστον, θυμίζει πολύ την προηγούμενή του, την προαναφερθείσα δηλαδή "Ida".
Η ιστορία ξεκινά από το 1949 και απλώνεται μέχρι τη δεκαετία του 60. Εκείνη είναι τραγουδίστρια σε φολκλορικό πολωνικό συγκρότημα, εκείνος πιανίστας και υπεύθυνος για την επιλογή ταλέντων. Στο πρόσωπό της βλέπει μια μελλοντική σταρ και έχει απόλυτο δίκιο. Σύντομα θα γίνουν ζευγάρι. Όταν όμως αυτός αποφασίζει να αυτομολήσει στη Δύση, μετά την πολιτιστική καταπίεση από το καθεστώς, που του επιβάλλει ωμά ποιο πρέπει να είναι το ρεπερτόριό του, εκείνη αρνείται να τον ακολουθήσει. Στα πολλά επόμενα χρόνια, πάντοτε ερωτευμένοι, θα εξακολουθήσουν περίοδοι παθιασμένων ενώσεων και μακρών χωρισμών, άλλοτε στο εξωτερικό κι άλλοτε στην Πολωνία, μέχρι...
Εκείνο που ξεχωρίζει με την πρώτη ματιά είναι η εξαιρετική, ασπρόμαυρη αισθητική. Υπέροχα κάδρα, θαυμάσια φωτογραφία, άψογες συνθέσεις... Και καλή μουσική, από φολκλορικά τραγούδια διαφόρων βόρειων χωρών έως νοσταλγική τζαζ και γαλλικό τραγούδι. Αυτό που κυριαρχεί βεβαίως  στο φιλμ είναι ο βαθύς ρομαντισμός. Μ' αυτόν όμως ο Pawlikowski συνδυάζει και το έντονο πολιτικό στοιχείο - την κατάσταση στα κράτη του πάλαι ποτέ υπαρκτού σοσιαλισμού δηλαδή και την άγρυπνη παρακολούθηση κάθε μορφής τέχνης (αφού με την τέχνη της μουσικής ασχολείται το συγκεκριμένο φιλμ). Οι επιπτώσεις βεβαίως είναι βαριές και στην καθημερινή ζωή. Τέλος η αφήγηση είναι κάπως ιδιόρυθμη: Ενώ παραμένει απόλυτα γραμμική, κάνει αυθαίρετα χρονικά άλματα - ακόμα και αρκετών χρόνων - αφήνοντας τον θεατή να συμπληρώσει τα κενά. 
Γενικά τη βρήκα γοητευτική και - θα το ξαναπώ - αισθητικά πανέμορφη.  Όσο για το τόσο έντονο ρομαντικό στοιχείο... ε, ο ρομαντισμός είναι κάτι που λείπει από την εποχή μας. Αν τον αναζητάτε, πρόκειται για την ταινία σας.

ΔΥΣΚΟΛΟΙ ΕΡΩΤΕΣ ΚΑΙ ΑΠΟΓΟΗΤΕΥΣΕΙΣ ΣΤΟ "ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ ΤΟΥ ΕΡΩΤΑ ΜΟΥ"

Γνώρισα τον Pawel Pawlikowski (πολωνικής καταγωγής, αλλά όλο το έργο του έχει γίνει στη Βρετανία, όπου ζει) μόλις πέρισι με την εικαστικότατη "Ida". Το "My Summer of Love" είναι ένα φιλμ που γύρισε, στη Βρετανία πάντοτε, το 2004, με (μία από τις 2) πρωταγωνίστρια τη νεαρή τότε Έμιλι Μπλαντ.
Ένα ζεστό βρετανικό καλοκαίρι σε μια επαρχιακή πόλη δύο νεαρές κοπέλες γνωρίζονται και ερωτεύονται. Μόνο που η μία είναι πάμπλουτη, με μάλλον αδιάφορους γονείς, και έρχεται στη μικρή πόλη μόνο για καλοκαιρινές διακοπές, ενώ η άλλη είναι ντόπια, φτωχή, ορφανή, ατίθαση και διαθέτει θρησκόληπτο ("αναγεννημένο χριστιανό") αδελφό. Πώς θα εξελιχθεί αυτή η δύσκολη σχέση;
Όμορφη ταινία, με εμφανή τη σημασία που δίνει στην εικαστικότητα ο δημιουργός αυτός, θίγει μεν ένα τολμηρό θέμα, το αντιμετωπίζει όμως απολύτως φυσικά. Σαν μια οποιαδήποτε ερωτική σχέση. Το βάρος πέφτει στα συναισθήματα των κοριτσιών (κυρίως της ντόπιας), στην όμορφη φωτογραφία και την εικαστικότητα που λέγαμε, αλλά και στη ζωντάνια και ενέργεια που αναδίδει. Στο μεταξύ ο σκηνοθέτης δεν παύει να ερευνά και την επίδραση μιας απόλυτα ταξικής κοινωνίας στις ανθρώπινες σχέσεις. Βλέπετε, η τεράστια ταξική διαφορά που χωρίζει τις δύο κοπέλες διαμορφώνει θαρρείς τον ίδιο τους το χαρακτήρα και δυσκολευει πολύ τα πράγματα.
Έρωτας, πίστη και προδοσία, οικονομικές διαφορές και ομορφιά (φύσης και ανθρώπων, που μοιάζουν να συνυπάρχουν μέσα στη χαλαρή καλοκαιρινή ατμόσφαιρα ), συνθέτουν ένα πολύ όμορφο, σχετικά χαμηλότονο φιλμ, που μιλά ταυτόχρονα για το σπάσιμο των ταμπού, αλλά και το αδύνατο - για κοινωνικούς λόγους - οριστικό τους ξεπέρασμα. Συνίσταται σε όσους μπορούν να απολαύσουν και ταινίες που δεν είναι χολιγουντιανά μπλογκμπάστερ.

Η ΜΕΛΑΓΧΟΛΙΚΗ ΟΜΟΡΦΙΑ ΤΗΣ "IDA".

O Pawel Pawlikowski  είναι πολωνός, μέχρι τώρα όμως δούλευε στην Βρετανία.  Το 2013 επιστρέφει στην πατρίδα του για την πρώτη πολωνική του ταινία, την «Ida”.

Η ιστορία διαδραματίζεται στις αρχές της δεκαετίας του 60, στη μουντή, μελαγχολική Πολωνία των πρώτων σοσιαλιστικών χρόνων και ενώ τα τραύματα του πολέμου είναι ακόμα σχετικά νωπά. Μια νεαρή κοπέλα, που ετοιμάζεται να χειροτονηθεί μοναχή, βγαίνει για πρώτη φορά από το μοναστήρι όπου έχει γεννηθεί και μεγαλώσει, για να γνωρίσει τη θεία της, τη μοναδική ζωντανή συγγενή της. Μαζί θα κάνουν ένα ταξίδι στα μέρη που γεννήθηκε για να μάθουν τι ακριβώς συνέβη στους νεκρούς γονείς της, ενώ μυστικά του παρελθόντος αρχίζουν να αποκαλύπτονται στη μικρή.

Η ταινία αρχικά εντυπωσιάζει με την εκπληκτική ασπρόμαυρη φωτογραφία της. Τα καδραρίσματα, οι εικόνες, η σύνθεση των πλάνων, είναι εξαιρετικά, επιτυγχάνοντας έτσι ένα πανέμορφο εικαστικό αποτέλεσμα.

Όσον αφορά την ιστορία τώρα: Η ατμόσφαιρα αποδίδει τη γκρίζα, μονίμως μελαγχολική θα έλεγε κανείς ατμόσφαιρα του «υπαρκτού σοσιαλισμού», η οποία επιτείνεται από το χειμωνιάτικο τοπίο. Η αντιπαράθεση των δύο εντελώς διαφορετικών χαρακτήρων, της δυναμικής, απελευθερωμένης, κομουνίστριας θείας και της λιγομίλητης, άβγαλτης μικρής κυριαρχεί. Η τελευταία είναι αυτή που, στην παρθενική της έξοδο στον κόσμο, δεν θα γνωρίσει μόνο την αλήθεια για το παρελθόν της, αλλά θα γευτεί για πρώτη φορά την αληθινή ζωή και θα βρεθεί μπροστά στο δίλημμα του τι θα επιλέξει. Οι δύο γυναίκες όμως μπορεί να εκληφθούν και ως σύμβολα της σοσιαλιστικής Πολωνίας αφ΄ ενός και της παλιότερης, συντηρητικής καθολικής παράδοσης, η οποία βεβαίως επικρατεί (ξανά) και στις μέρες μας.

Προσωπικά με ενόχλησε το τέλος και το χριστιανικό μήνυμα του φιλμ. Ποτέ δεν κατάλαβα την (αυτο)θυσία του είδους που θα δείτε, την απόρριψη κάθε υλικής απόλαυσης εν ονόματι μιας σχεδόν μαζοχιστικής πνευματικότητας (βλέπε στέρησης των πάντων). Από την άλλη όμως η θέση αυτή μπορεί να θεωρηθεί απλώς συμβολική, με την έννοια ότι καταδεικνύει την θέση και την «προτίμηση» της σύγχρονης Πολωνίας, η οποία είναι από τις συντηρητικότερες χώρες του πρώην «υπαρκτού», καθώς ο τελευταίος μοιάζει να εξαφανίζεται, κατανοώντας τα αδιέξοδα στα οποία οδήγησε τις κοινωνίες όπου επικράτησε – χαρακτηριστική η τελική πράξη της θείας..

Πάντως, παρά την όποια ιδεολογική αντίθεση, η ταινία είναι αξιόλογη έστω και μόνο λόγω της ομορφιάς, της εσωτερικότητας και των δύο πολύ καλών πρωταγωνιστριών της.