"Η ΣΥΜΜΟΡΙΑ ΤΩΝ ΠΕΝΤΕ" ΚΑΙ ΤΟ ΚΑΤΑΜΑΥΡΟ ΒΡΕΤΑΝΙΚΟ ΧΙΟΥΜΟΡ

Κάπου στη δεκαετία του 50 η Βρετανία (τα Ealing Studios της συγκεκριμένα) ανέπτυξαν ένα ιδιαίτερο και απολαυστικότατο είδος κωμωδίας, βασισμένο κυρίως στο μαύρο χιούμορ και το οποίο συνήθως ασχολείται με τον υπόκοσμο και το έγκλημα με απόλυτα σκωπτική ματιά. Ο σκωτσέζος Alexander Mackendrick (1912-1993) είναι ένας μάλλον παραγνωρισμένος δημιουργός. Το 1955 γυρίζει μια από τις κορυφαίες ταινίες του είδους, την "Συμμορία των Πέντε" (Ladykillers) με τους θαυμάσιους Άλεκ Γκίνες, Πίτερ Σέλερς και Χέρμπερτ Λόμ στους βασικούς ρόλους.
Μια συμμορία με εγκέφαλο τον Άλεκ Γκίνες καταστρώνει ένα διαβολικό σχέδιο για να ληστέψει ένα φορτηγό που μεταφέρει χρήματα. Η επιτυχία του θα οφείλεται στην ακούσια συμμετοχή μιας καλοκάγαθης γριούλας που ζει εκεί κοντά, στην οποία ο αρχηγός παρουσιάζεται ως ενοικιαστής και οι υπόλοιποι ως μέλη ενός... κουιντέτου εγχόρδων. Ενώ όλα πάνε καλά, μετά από μια σειρά ξεκαρδιστικών συμβάντων η γλυκειά και αφελής γριούλα ανακαλύπτει την αλήθεια... και τότε κάποιος από τους 5 πρέπει να αναλάβει να τη σκοτώσει. Ποιος θα μπορέσει όμως;
Το φιλμ είναι ίσως το καλύτερο τους είδους. Τα απαλά χρώματα δημιουργούν ένα νοσταλγικό (σήμερα) κλίμα και ταιριάζουν με τη μικροαστική βρετανική καθημερινότητα (και κοινοτοπία). Από την άλλη το έντονα νουάρ κλίμα συνδυάζεται άψογα με τα ξεκαρδιστικά γκαγκ και τις πανέξυπνες σεναριακές ανατροπές, κάνοντας τον θεατή να γελάει ακόμα και με φόνους, ενώ συγχρονως το σφιχτοδεμένο σενάριο τον καθηλώνει. Αυτός ο τέλειος συνδυασμός δύο τόσο διαφορετικών ειδών είναι που κάνει τόσο πετυχημένο το φιλμ. Και, ταυτόχρονα, μας αποκαλύπτει και την κρυμένη ηθική κάποιων εγκληματιών...
Με τίποτα μη φοβηθείτε το "παλιό" του πράγματος. Νομίζω ότι βλέπεται τρομερά ευχάριστα μέχρι σήμερα - γι' αυτό άλλωστε θεωρείται και κλασική. Μη διστάσετε λοιπόν. Είναι από τις ταινίες που αντέχουν στο χρόνο - έστω και αν το όλο περιβάλλον είναι "παλιομοδίτικο" (της εποχής του δηλαδή). Όσο για τον Mackendrick μη τον ξεχάσετε. Ψάξτε και την επόμενη ταινία του Sweet Smell of Success του 1957 (καθόλου κωμωδία αυτή) και δεν θα αποζημειωθείτε!

ΥΓ: To 2004 οι αδελφοί Κοέν διασκέυασαν το φιλμ με τον Τομ Χανκς στο βασικό ρόλο. Είμαι φαν των Κοέν, αυτή όμως την θεωρώ την πλέον ανέμπνευστη και κουραστική ταινία τους μέχρι σήμερα.

Η ΓΛΥΚΕΙΑ ΜΥΡΩΔΙΑ ΤΗΣ - ΜΕ ΚΑΘΕ ΤΙΜΗΜΑ - ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ

Ίσως το έχω γράψει κι άλλη φορά: Το παλιό, κλασικό Χόλιγουντ μπορεί να χαρακτηρίζεται από κάποιους "ξεπερασμένο" και σίγουρα να διαθέτει πολλά κλισέ, πλην όμως είχε μια εντονότατη πλευρά αμφισβήτησης του αμερικάνικου ονείρου, της αμερικάνικης κοινωνίας, της δομής και των αξιών της γενικότερα. Μάλιστα θεωρώ ότι η αμφισβήτηση αυτή σε πολύ παρελθούσες δεκαετίες υπήρξε πιο τολμηρή από τη σύγχρονη (τονίζω ότι μιλώ για το "κανονικό" Χόλιγουντ και όχι για κάθε είδους ανεξάρτητες παραγωγές).
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί νομίζω το "Sweet Smell of Sucess" που γύρισε το 1957 ο Alexander Mackendrick (1912-1993), σκωτσέζος και με σημαντική καριέρα και στην Μ. Βρετανία. Με δύο σούπερ σταρ της εποχής μάλιστα, τον Μπάρτ Λάνκαστερ και τον Τόνι Κέρτις. Όλη η ιστορία της ταινίας περιστρέφεται γύρω από τον λαμπερό (;) κόσμο του θεάματος και των media που σχετίζονται μ' αυτά. Και, πιστέψτε με, σπάνια έχει βγει στην επιφάνεια μια τόσο πικρόχολη ματιά σ' αυτούς τους χώρους. Σπάνια αυτοί δείχνονται τόσο βρώμικοι, αμοραλιστικοί, αδηφάγοι. Είναι σα να αποτελούνται αποκλειστικά σχεδόν από αδίστακτους τύπους, έτοιμους να κάνουν τα πάντα για να ικανοποιήσουν τις φιλοδοξίες, την απληστία ή τον εγωισμό τους. Ο Λάνκαστερ είναι ένας διάσημος κριτικός, που μπορεί να ανεβάσει στην κορυφή ή να καταβαραθρώσει έναν καλλιτέχνη με έναν και μόνο λόγο του. Σκληρός, άκαρδος, υπερβολικά εγωιστής, ενδιαφέρεται μόνο για την διατήρηση της δύναμής του και την ικανοποίηση των επιθυμιών του, που βρίσκονται πολύ πέρα από την απλή απόκτηση πλούτου. Ο Κέρτις είναι ένας ατζέντης, γλοιώδης, κόλακας όταν χρειάζεται, αδίστακτος, κυνικός όταν πρέπει, με μοναδική φιλοδοξία την με κάθε τρόπο ανέλιξή του και την άμεση απόκτηση πλούτου. Φυσικά με οποιοδήποτε τίμημα (αλήθεια, πόσοι σύγχρονοι σούπερ - γκόμενοι θα έπαιζαν έναν τόσο αντιπαθητικό ρόλο; Δεν μιλώ απλά για γραφικούς κακούς, που πάντοτε είναι διασκεδαστικοί κατά βάθος, μιλώ για πραγματικά απεχθείς χαρακτήρες).
Ο περίγυρος των δύο αυτών κεντρικών ηρώων αποτελείται από ανθρώπους που χρησιμοποιούνται σαν πιονια σε λεπτά παιχνίδια δύναμης και εξουσίας. Άνθρωποι που συκοφαντούνται αδίστακτα, εκμηδενίζονται, οδηγούνται σε πλήρη κατάρρευση για να ικανοποιήσουν συμφέροντα ισχυρών - ή wannabe ισχυρών. Τι απουσιάζει από όλο αυτό το απάνθρωπο σκηνικό των show business; Μα φυσικά ο σεβασμός και η αποδοχή του αληθινού ταλέντου, του σημαντικού καλλιτέχνη. Αυτό είναι το τελευταίο πράγμα που σκέφτονται και υπολογίζουν όσοι κινούν τα νήματα. Ανεβάζουν και κατεβάζουν με οποιοδήποτε άλλο κριτήριο εκτός της αληθινής καλλιτεχνικής αξίας. Γύρω τους κινείται ένας χορός από εξ ίσου πουλημένους μπάτσους και δημοσιογράφους. Πού βρίσκεται η ελπίδα; Πουθενά! Η κατάληξη, με την αβυσαλέα πτώση των ισχυρών (θύματα της δικής τους υλικής ή εσωτερικής απληστίας), δεν αρκεί για να καθαρίσει την εικόνα. Το κακό έχει γίνει και τα ίχνη του θα παραμείνουν ανεξίτηλα.
Μπροστά στο όλο αυτό διεφθαρμένο και άθλιο σκηνικό, τα προσωπικά πάθη του ενός από τους δύο πρωταγωνιστές, η μοναχικότητά του, ο λανθάνων έρωτας για την αδελφή του, περνάν σε δεύτερη μοίρα. Προσωπικά με συγκλόνισε περισσότερο η συνολική εικόνα ενός παντελώς βρώμικου κόσμου όπως αυτή παρουσιάζεται δίχως κανέναν εξωραϊσμό.
Βρήκα την ταινία τρομερά δυνατή, ενώ το δράμα υφαίνεται με τρόπο λεπτό, με μικρές πινελιές που κάνουν όλο και πιο ασφυκτική την όλη κατάσταση, προσθέτοντας συνεχές σασπένς στα όσα συμβαίνουν. Προφανώς τη θεωρώ κλασική ταινία και τη συνιστώ ανεπιφύλακτα. Με δεδομένο βέβαια ότι θα "μαυρίσει η ψυχή σας".