ΤΟ "SOLARIS" ΚΑΙ ΑΥΤΑ ΠΟΥ ΚΡΥΒΟΥΜΕ ΜΕΣΑ ΜΑΣ

Το 1972 ο μεγάλος ρώσος δημιουργός Andrei Tarkovsky (1932-1986) γυρίζει την πρώτη από τις δύο ταινίες επιστημονικής φαντασίας του έργου του, το "Solaris", βασισμένο στο ομώνυμο βιβλίο του σημαντικού πολωνού συγγραφέα Στανισλάβ Λεμ.
Ένας επιστήμονας στέλνεται σε ένα διαστημικό σταθμό που για πολλά χρόνια περιφέρεται γύρω από τον μυστηριώδη πλανήτη Σολάρις μελετώντας τον (χωρίς αποτέλεσμα). Ο πλανήτης καλύπτεται ολόκληρος απο έναν (ζωντανό;) ωκεανό και ο ήρωας πρέπει να αποφασισει αν η αποστολή θα συνεχιστεί ή όχι. Αυτό που θα βρει είναι ένας διαλυμμένος, σχεδόν ερειπωμένος σταθμός και μια ατμόσφαιρα εγκατάλειψης, παρακμής και σχεδόν παράνοιας. Το συγκλονιστικότερο όμως είναι ότι την επόμενη μέρα θα βρει να τον περιμένει με σάρκα και οστά στο δωμάτιό του η από χρόνια νεκρή γυναίκα του.
Φυσικά η ατμόσφαιρα της ταινίας είναι ονειρική. Ο Ταρκόφσκι, με πρόσχημα την επιστημονική φαντασία, ενδιαφέρεται να εξερευνήσει τον εσωτερικό μας κόσμο, τις βαθύτερες επιθυμίες μας, τις καλά κρυμένες ενοχές μας. Αυτό που ο πλανήτης φέρνει στην επιφάνεια είναι όσα βρίσκονται κάτω από το συνειδητό μέρος της ανθρώπινης ψυχής. Είτε αυτά είναι επιθυμίες είτε εφιάλτες.
Και, φυσικά επίσης, η ταινία είναι αργή, με τους χαρακτηριστικά αργούς ταρκοφσκικούς χρόνους. Αλλά εκεί δεν κρύβεται μεγάλο μέρος της  γοητείας του πιο ξεχωριστού ίσως δημιουργού του σινεμά; Οι πανέμορφες εικόνες στη γη, με το πανταχού παρόν στο κινηματογραφικό του σύμπαν υγρό στοιχείο, και οι συχνά εφιαλτικές εικόνες στο διάστημα, εμπεριέχουν τόση ποίηση που σπάνια συναντά κανείς στην 7η τέχνη. Θα μείνω όμως στο ονειρικό στοιχείο: Οι διαδοχικοί θάνατοι της γυναίκας είναι μια από τις δυνατότερες απεικονίσεις εφιάλτη που έχουμε δει στην οθόνη. Όσο για την απροσδόκητη τελική σκηνή, απλώς ολοκληρώνει ένα ποιητικό αριστούργημα.
Γνωρίζω ότι πολλοί, εθισμένοι στους ταχύτατους ρυθμούς που κυριαρχούν στο σύγχρονο mainstream σινεμά, δεν αντέχουν τον κινηματογράφο του Ταρκόφσκι, με την ομορφιά σε πρώτο επίπεδο, και τα μόνιμα μοτίβα της νοσταλγίας, της ποίησης, του πόνου (ο βαθύς πόνος για όσα έχουν χαθεί είναι ένα ακόμα βασικό μοτίβο του "Σολάρις"). Όσοι όμως μπορούν να απολαύσουν ένα διαφορετικό σινεμά γνωρίζουν ότι πρόκειται για αριστούργημα. Γι' αυτούς - και για τις ερμηνείες που μπορεί να δώσει ο καθένας - τα λόγια είναι περιττά. Όσα συμβαίνουν στην οθόνη αοπτελούν το άλφα και το ωμέγα.
ΥΓ: Έχει ενδιαφέρον ότι σε κάποια σημεία η ταινία αγγίζει τα όρια της ταινίας τρόμου (μην το θεωρήσετε "υβριστικό", μιλώ απλά για τη δομή της). Στα χέρια άλλου δημιουργού θα μπορούσε να δοθεί ως τέτοια. Ο Ταρκόφσκι βέβαια δεν ενδιαφέρεται για το είδος. Οι στόχοι του είνα άλλοι Απλώς βρήκα ενδιαφέρουσα αυτή την παρατήρηση.