HER : ΔΙΚΗ ΤΟΥ Ή ΔΙΚΟΣ ΤΗΣ;

Ο Spike Jonze διαθέτει πάντοτε έντονη κλίση προς το παράδοξο, το φανταστικό, τα πολύπλοκα παιχνίδια του μυαλού, συγχρόνως όμως και μια έκδηλη ευαισθησία και τρυφερότητα. Τα στοιχεία αυτά δεν θα μπορούσαν να λείπουν από το ""Her" (Δικός της) του 2013, το οποίο διαποτίζεται (για μια ακόμα φορά) από μια ασυνήθιστη αύρα.
Σς ένα κοντινό μέλλον ο μοναχικός πλεον ήρωας (έχει χωρίσει από τη γυναίκα που αγαπά μια ολόκληρη ζωή) περνά ανιαρά τη ζωή του δουλεύοντας (γράφει γεμάτες συναισθήματα επιστολές για άλλους που δεν διαθέτουν αυτή την ικανότητα), παίζοντας videogames στο σπίτι του ή κάνοντας σποραδικά τηλεφωνικό σεξ. Καμιά γυναίκα δεν φαίνεται τον ικανοποιεί ώστε να ξεκινήσει μια καινούρια σχέση, ώσπου αγοράζει ένα λειτουργικό σύστημα τεχνητής νοημοσύνης, κάτι σαν κινητό. Αυτή, η "Σαμάνθα", είναι αρχικά tabula rasa, διαθέτει όμως άπειρες πρακτικά δυνατότητες για ανάπτυξη, πολύ μεγαλύτερες από αυτές των ανθρώπινων όντων. Και, φυσικά, μπορεί να αποκτήσει προσωπικότητα. Η διαδικασία είναι αμφίδρομη: Η ΤΝ (τεχνητή νοημοσύνη) αναπτύσεται με βάση τα δεδομένα που της δίνει ο ιδιοκτήτης της και εκείνη,. με τη σειρά της, επηρεάζει με πολλούς τρόπους τη ζωή του. Σύντομα η μεταξύ τους σχέση θα εξελιχτεί σε κανονικότατο έρωτα και ο Θίοντορ θα νοιώσει μετά πολύ καιρό πραγματικά ευτυχισμένος. Τι θα γίνει στη συνέχεια όμως;
Το πραγματικά εντυπωσιακό στο φιλμ είναι ότι ο Jonze αντιμετωπίζει την παράδοξη αυτή σχέση με αληθινή ευαισθησία και τρυφερότητα, σαν μια κανονικότατη ερωτική ιστορία. Οι διακυμάνσεις της σχέσης, η εξέλιξή της, ακόμα και το πάθος υπάρχουν σ' αυτόν τον έρωτα με έναν άυλο σύντροφο. Παράλληλα οι ηθοποιίες τόσο του Γιοακίν Φίνιξ όσο και της Σκάρλετ Γιόχανσον (που εμφανίζεται σ' όλο το φιλμ μόνο ως φωνή) είναι εξαιρετικές. Και, παρά το ότι ο ήρωας παίζει (σχεδόν) μόνος με ένα... κινητό, κατάφερε να μη με κάνει να βαρεθώ. Συγχρόνως η μελλοντική κοινωνία, το περιβάλλον, φαίνονται άνετα, κομψά, αλλά και ψυχρά και απόκοσμα ταυτόχρονα, όπως ακριβώς αμφίσημο είναι νομίζω και το νόημα της ταινίας.
Τι μας λέει μ' όλα αυτά ο Jonze; Νομίζω ότι το φιλμ είναι ανοιχτό σε πολλές και διαφορετικές ερμηνείες. Πρόκειται για μια σάτιρα της σύγχρονης μοναχικότητας και ατομικότητας των ανθρώπων; Μια σάτιρα για τη σχέση, την εξάρτηση στην ουσία, του σύγχρονου ανθρώπου από τις μηχανές (έστω και μηχανές με δική τους προσωπικότητα); Ή μήπως είναι ένας ύμνος στο διαφορετικό; Διότι αυτό που δηλώνεται είναι "τι σημασία έχει το πώς και με ποιον ή με τι, αφού ο ήρωας είναι απόλυτα ευτυχισμένος"; Διαλέγετε και παίρνετε. Εγώ απλώς παραμένω σ' αυτά που ένοιωσα: Στο ότι είδα μια εμφανώς παράδοξη ιστορία, η οποία όμως ήταν δοσμένη με εξαιρετική ευαισθησία.

ΤΑ "ΑΓΡΙΑ ΠΛΑΣΜΑΤΑ" ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΨΥΧΗΣ ΚΑΙ Η ΓΛΥΚΟΠΙΚΡΗ ΕΝΗΛΙΚΙΩΣΗ

Το "Where the Wild Things are" είναι ένα διάσημο παιδικό (και σαφώς όχι μόνο) βιβλίο του Πίτερ Σέντακ των αρχών της δεκαετίας του 60. Ο Spike Jonze αναλαμβάνει να το μεταφέρει στην οθόνη το 2009 (διάβασα ότι ήταν παλιό του όνειρο) και βρίσκω το αποτέλεσμα πολύ ικανοποιητικό.

Φυσικά θα μπορούσε να το χαρακτηρίσει κανείς παιδική ταινία. Αυτό που την κάνει όμως να διαφέρει από τις περισσότερες άλλες του είδους είναι η καταγραφή της πολυπλοκότητας της παιδικής ψυχοσύνθεσης, ο αληθινός τρόπος με τον οποίο την προσεγγίζει. Συνήθως τα παιδιά παρουσιάζονται ως αθώα, αγγελικά (άντε και λίγο σκανταλιάρικα) πλάσματα - αν φυσικά δεν πρόκειται για ταινία τρόμου, αλλά και σ' αυτές ακόμα είναι μονοδιάστατα κακά. Εδώ αντίθετα έχουμε ένα παιδί με ζωηρή φαντασία, αλλά και μοναχικό, με συχνές εκρήξεις θυμού και συχνά αυτό που θα αποκαλούσαμε "σπαστική" συμπεριφορά, που μπορεί να σπάσει τα νεύρα ενός ενήλικου. Φυσικά καταφεύγει πολύ συχνά στον κόσμο της φαντασίας ή μάλλον σε ένα συγκεκριμένο κόσμο που έχει πλάσει με τη φαντασία του, κατοικημένο από αλλόκοτα, πελώρια, συμπαθέστατα και τρομαχτικά ταυτόχρονα, χνουδωτά πλάσματα.

Το ενδιαφέρον είναι ότι στον κόσμο αυτόν ακολουθεί - ξαναζεί αν θέλετε - τα καθημερινά του συναισθήματα ή συχνά τα μεταφέρει στα πλάσματα. Έτσι τα τελευταία δεν είναι ούτε καλά ούτε κακά. Συχνά είναι συμπαθητικά, αστεία, φιλικά και παιχνιδιάρικα, άλλοτε ξεσπούν σε εκρήξεις θυμού και ζήλιας, γίνονται κακά και σκοτεινά, απειλούν να τον φάνε. Παράλληλα παρακολουθούμε, μέσα από τίς περιπέτειες στον φανταστικό κόσμο, μια σαφή αλληγορία ενηλικίωσης. Όλα ξεκινάνε υπέροχα, τέλεια, όπως φαντάζεται κανείς τη ζωή του όταν είναι παιδί, και βαθμιαία σκοτεινιάζουν. Ο "βασιλιάς", το παιδί δηλαδή που έχει διαλέξει - φυσικά - αυτόν τον ρόλο για τον εαυτό του, παύει να είναι παντοδύναμος και συνειδητοποιεί (μαζί με τα πλάσματα - υπηκόους του) ότι οι ικανότητές του είναι περιορισμένες, ότι οι ιδανικές μέρες έχουν τελειώσει και οι σκοτεινές βρίσκονται μπροστά. Και τι κάνει; Αυτό που κάνουμε όλοι μας: Το αποδέχεται, παραιτείται από το "αξίωμά" του και αποχωρεί επιστρέφοντας στο αληθινό κόσμο. Όπως ακριβώς συμβαίνει στην αληθινή ζωή. Αν αυτό δεν είναι ιστορία ενηλικίωσης, τότε τι είναι;

Παράξενη ταινία, που δύσκολα κατατάσεται, ίσως απογοητεύσει όσους ψάχνουν για εντυπωσιακά εφφέ (ελάχιστα ψηφιακά υπάρχουν, ίσως και καθόλου), προσωπικά όμως τη βρήκα γοητευτική, συγκινητική και τρυφερή. Και ιδιαίτερα ενήλικη για "παιδική" (;).