ΤΟ ΠΙΟ ΓΛΥΚΟ "ΧΑΡΤΙΝΟ ΦΕΓΓΑΡΙ"

Δεν νομίζω ότι το "Χάρτινο Φεγγάρι", που γύρισε το 1973 ο Peter Bogdanovich έχει χάσει το παραμικρό από τη γοητεία, τη χάρη και την εξυπνάδα του. Πρόκειται για τον ορισμό αυτού που λέμε πραγματικά (και διαχρονικά) διασκεδαστικό. Και φυσικά την παράσταση κλέβει η εκπληκτική 10χρονη Τάτουμ Ο'Νιλ, κόρη του Ράιαν Ο'Νιλ, με τον οποίο πρωταγωνιστεί στην ταινία.
Η ιστορία διαδραματίζεται κατά την ποτοαπαγόρευση, γι' αυτό και η ταινία είναι ασπρόμαυρη, ώστε να δένει με το κλίμα της εποχής. Ένας γοητευτικός απατεώνας παρευρίσκεται - περαστικός - στην κηδεία μιας πρώην ερωμένης του. Εκεί όμως του "πασάρουν"  (λίγο με το έτσι θέλω) ένα δεκάχρονο κοριτσάκι, κόρη της εκλειπούσας, για να το μεταφέρει σε μια άλλη πόλη, όπου ζει η θεία του, που είναι η μοναδική συγγενής. Και, μεταξύ μας, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να είναι κόρη του, αφού η μακαρίτισσα το γλεντούσε και η μικρή είναι αγνώστου πατρός... Αρχικά ο ήρωάς μας εκνευρίζεται όσο δεν παίρνει. Σύντομα όμως θα διαπιστώσει έκπληκτος ότι η μικρή είναι μάλλον πιο έξυπνη από εκείνον και εντελώς πρόθυμη να βοηθήσει καθοριστικά στα κόλπα του...
Έξυπνο σενάριο, πολύ χιούμορ, κάποιες τρυφερές στιγμές (λίγες, δεν πρόκειται σε καμία περίπτωση να σας πάρουν τα σιρόπια), σασπένς εκεί όπου χρειάζεται, ατμόσφαιρα εποχής και κυρίως η μικρή Τάτουμ, αδιαφιλονίκητη σταρ της ταινίας (η καριέρα της στη συνέχεια δεν υπήρξε καθόλου ανάλογη του εκθαμβωτικού αυτού ξεκινήματος), συνθέτουν ένα πραγματικά γλυκό φιλμ (μην παρεξηγήσετε παρακαλώ τη λέξη και τη μεταφράσετε ως "ξενέρωτο", κάθε άλλο), που πιστεύω ότι είναι άψογα φτιαγμένο ώστε να το απολαύσουν όλοι. Περιέχει και κάποια κοινωνικά σχόλια για τη διαφθορά της χώρας και την υποκρισία που τη συνόδευε την εποχή εκείνη (την ποτοαπαγόρευση εννοώ), αλλά, προφανώς, και στις μέρες μας. Και, για να γκρινιάξω πάλι, πιστεύω επίσης ότι σε καμία περίπτωση δεν θα μπορούσε να γυριστεί σήμερα ένα τέτοιο φιλμ στο μέχρι τα μπούνια "πολιτικώς ορθό" (βλέπε καρασυντηρητικό) Χόλιγουντ. Για καμιά εκατοστή λόγους που θα ανακαλύψετε μόνοι σας και, κυρίως, για τους αμερικάνους το "κυρίως", διότι η μικρή... καπνίζει! Μάλιστα!
Το συνιστώ ανεπιφύλακτα.

ΤΑ "ΝΙΚΕΛΟΝΤΕΟΝ" ΚΑΙ ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ

Ο Peter Bogdanovich ξεκίνησε σαν ένας πολλά υποσχόμενος σκηνοθέτης, αρκετά σύντομα όμως "ξεφούσκωσε" και τα τελευταία χρόνια σκηνοθετεί πλέον για την τηλεόραση. Η αρχή της παρακμής φαίνεται ήδη, κατά τη γνώμη μου τουλάχιστον, από το 1976, όταν γυρίζει το "Nickelodeon", κάνοντας μια κεφάτη αναφορά στα πρώτα χρόνια του σινεμά.
"Νικελόντεον" λέγονταν οι άθλιες ως επί το πλείστον αίθουσες (σταύλοι, αποθήκες όπου έβαζαν ξύλινους πάγκους κλπ.) όπου προβάλλονταν οι πρώτες βουβές μικρού μήκους ταινίες. Το μεγάλο μήκος ήρθε αργότερα, στη δεκαετία του 10, κυρίως με τον Γκρίφιθ.
Η ταινία του Bogdanovich προσπαθεί να πιάσει την ατμόσφαιρα των πρώτων αυτών ηρωικών χρόνων, τότε που ελάχιστοι είχαν αντιληφθεί ότι το σινεμά θα μπορούσε να είναι τέχνη ή μια μπίζνα πολλών εκατομμυρίων. Παρακολουθεί λοιπόν μια ομάδα πιονιέρων του είδους που προέρχονται από ποικίλες προελεύσεις και έχουν εντελώς διαφορετικούς χαρακτήρες και οι οποίοι τυχαία (όπως συχνά γινόταν τα χρόνια αυτά) μπαίνουν στο χώρο του νεογέννητου κινηματογράφου σαν ηθοποιοί, σκηνοθέτες, σεναριογράφοι κλπ... και σύντομα μαγεύονται απ' αυτόν. Οι περιπέτειές τους, ευτράπελες κυρίως, οι χωρισμοί και τα ξανασμιξίματά τους τα επόμενα χρόνια, αποτελούν τη ραχοκοκαλιά του φιλμ και δίνουν την ευκαιρία να ξαναθυμηθούμε και μερικά στάνταρς του αρχαϊκού σινεμά: Τον δικτατορικό ρόλο των παραγωγών, τον πόλεμο μικρών και μεγάλων εταιριών παραγωγής, την προχειρότητα και ενίοτε το τυχαίο των γυρισμάτων, τον κυρίαρχο ρόλο που έπαιξε ο Ντέιβιντ Γκρίφιθ στη συνειδητοποίηση του ότι ο κινηματογράφος είναι και τέχνη και άλλα πολλά.
Ο σκηνοθέτης προσπαθώντας να μιμηθεί το κλίμα των πρώτων ολιγόλεπτων κωμικών ταινιών του σινεμά, γυρίζει το πρώτο κυρίως μέρος του φιλμ με λίγους διαλόγους και μια εντελώς σλάπστικ ατμόσφαιρα, γεμάτη χοντρά γκαγκς (άνθρωποι που πέφτουν, τούρτες, τούμπες και άλλα πολλά) και, σιγά - σιγά "σοβαρεύει" κάπως την ιστορία, δίχως ποτέ όμως να χάσει το χιούμορ του. Ίσως σας ακούγονται ενδιαφέροντα όλα αυτά, όμως τα γκαγκς παραείναι χοντρά, όπως και οι άλλες καταστάσεις, με αποτέλεσμα να καταφέρω ελάχιστα να χαμογελάσω με όλον αυτό τον χαμό. Και γενικά, βρήκα ότι η ταινία δεν είχε καθόλου ρυθμό, πλατείαζε αφηγηματικά και γενικά, παρά την προσπάθεια για χαβαλέ, κούραζε. Και να φανταστείτε ότι παίζουν μεγάλα ονόματα της εποχής, όπως ο Μπαρτ Ρέινολντς και ο Ράιαν Ο'Νιλ...
Απομένει μια διάχυτη αγάπη για το σινεμά, λίγες συμπαθητικές στιγμές και ίσως λίγες περισσότερες εγκυκλοπαιδικές γνώσεις για τις απαρχές της τέχνης που αγαπάμε. Πιστέψτε με όμως: Όλα αυτά είναι πολύ λίγα μπροστά στο μάλλον μεγαλεπήβολο στόχο που είχε ο Μπαγκντάνοβιτς και δεν κατάφερε να ολοκληρώσει. Κρίμα.

Η ΑΒΑΣΤΑΧΤΗ ΜΕΛΑΓΧΟΛΙΑ ΤΗΣ "ΤΕΛΕΥΤΑΙΑΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ"

Το 1971 ο νεαρός τότε και ανερχόμενος σκηνοθέτης Peter Bogdanovich γυρίζει το "The Last Picture Show" (νομίζω ότι ο ελληνικός τίτλος ήταν "Η Τελευταία Παράσταση"), μια από τις πιο μελαγχολικές, τίμιες και, τελικά, συγκινητικές αμερικάνικες ταινίες. Ασπρόμαυρη, χαμηλότονη, δίχως εξάρσεις και ανατροπές, καταφέρνει όσο ελάχιστες άλλες να συλλάβει την μελαγχολία, το αδιέξοδο των νέων, την απαγορευμένη σεξουαλικότητα της αμερικάνικης (και όχι μόνο, πιστεύω) επαρχίας των αρχών της δεκαετίας του 50.
Στην αρχή η ταινία με κούρασε κάπως και την παρακολουθούσα σχετικά δύσκολα. Όσο όμως περνούσε η ώρα με έβαζε όλο και πιο μέσα στην ατμόσφαιρά της, με αιχμαλώτισε πραγματικά και με έκανε να συμπάσχω και να συγκινηθώ με τους ήρωες, που υποφέρουν τη μίζερη καθημερινότητά τους που δεν έχει τίποτα το ηρωικό.
Σε μια μικρή, ξεχασμένη πόλη δύο κολλητοί φίλοι στην τελευταία τάξη του σχολείου προσπαθούν να βρουν διέξοδο στις σεξουαλικές τους ορμές, στην ανάγκη τους για αλλαγή, στη νεανική, εφηβική σχεδόν ορμητικότητά τους. Το περιβάλλον όμως είναι συντηρητικό, πνιγηρό, ασφυκτικό θα λέγαμε. Το σεξ με τις φιλενάδες τους απόλυτο ταμπού πριν το γάμο (ένα από τα πράγματα που άλλαξε ριζικά η δεκαετία του 60), οι τρόποι για να ξεδώσει κανείς ελάχιστοι. Οι χαρακτήρες αρκετών από τους κατοίκους της πόλης σκιαγραφούνται θαυμάσια, άλλοι ευχάριστοι, άλλοι μίζεροι, όλοι με τα δικά τους προσωπικά προβλήματα και αδιέξοδα. Η καθημερινότητα κυλά μέσα στη ρουτίνα. Οι λίγες "ολοκληρωμένες" ερωτικές σχέσεις είναι παράνομες, γίνονται όσο πιο κρυφά γίνεται. Όνειρα συντρίβονται καθημερινά κάτω από το βάρος της ρουτίνας. Όταν κάποια "σκάνδαλα" ξεσπάσουν, οι φίλοι θα συγκρουστούν, θα ακολουθήσουν διαφορετικούς δρόμους, μέχρι το βαθιά συγκινητικό φινάλε.
Εκτός από τον Τίμοθι Μπότομς και την Έλεν Μπέρνστιν, η ταινία μας συστήνει την πρωτοεμφανιζόμενη τότε νεαρή Σίμπιλ Σέφερντ στο ρόλο της όμορφης, πλούσιας και υποκρίτριας "σκύλας", που κάνει τα πάντα μετά από υπολογισμό και έναν νεαρότατο Τζεφ Μπρίτζες σε έναν από τους πρώτους του ρόλους. Γενικά όλο το καστ είναι θαυμάσιο.
Ίσως να πλήξατε από όσα σας είπα. Μελαγχολία, ρουτίνα, αδιέξοδα... Κι όμως, πρόκειται για θαυμάσιο φιλμ (κατά τη γνώμη μου τουλάχιστον), που νομίζω ότι θα σας παρασύρει απόλυτα στο κλίμα του και θα σας συγκινήσει βαθιά, δίχως μεγαλόφωνα δράματα, αυτοκτονίες ή βίαιες κλιμακώσεις. Δοκιμάστε το.
ΥΓ: Κρίμα που η μετέπειτα πορεία του Bogdanovich δεν έκπλήρωσε τις υποσχέσεις των πρώτων του ταινιών. Με λίγες εξαιρέσεις η υπόλοιπη καριέρα του υπήρξε άνιση.