'ROMA": ΤΟΣΟ ΑΠΛΟ ΚΑΙ ΤΟΣΟ ΘΑΥΜΑΣΙΟ...

Νομίζω ότι το 2018 ο μεξικάνος Alfonso Cuaron φτάνει στο απόγειο της καριέρας του με το εκπληκτικό "Ρόμα", ένα απλό, ασπρόμαυρο κι όμως αφάνταστα περιεκτικό φιλμ.
Ρόμα είναι μια συνοικία της Πόλης του Μεξικό, όπου διαδραματίζεται η ιστορία γύρω στα 1970. Εκεί ζει μια μάλλον μεγαλοαστική οικογένεια (σύζυγος γιατρός, γυναίκα με σπουδές, αλλά... οικιακά) με 4 παιδιά και δύο υπηρέτριες (ινδιάνες). Η ιστορία τους, που ξεκινά όταν ο γιατρός φεύγει, είναι ειδωμένη κυρίως μέσα από τα μάτια της νεότερης υπηρέτριας, η οποία υπηρετεί πιστά, αλλά και αγαπά πραγματικά την οικογένεια.
Τίποτα ακραίο και μεγαλεπήβολο. Συνηθισμένες ιστορίες πλούσιων και φτωχών, καθημερινότητα, χαρές και λύπες. Κι όμως, μέσα από την καθημερινότητα αυτή, ο Cuaron καταφέρνει να πει σχεδόν τα πάντα: Από τις παιδικές του αναμνήσεις (σίγουρα κάποια κομμάτια είναι αυτοβιογραφικά) έως κομμάτια της την ιστορίας της χώρας του, από πολιτικά νοήματα (η ταξική δομή, η σχέση εξουσιαστών εξουσιαζόμενων, που εδώ φαίνονται στις σχέσεις των κυρίων και των υπηρετών) έως τον ερωτικό πόνο. Στο φιλμ καταφέρνουν να χωρέσουν και να συνυπάρξουν τα πάντα.
Κι όλα αυτά με μια εκπληκτική ασπρόμαυρη φωτογραφία, που υπογραμμίζει το ιδιαίτερο ποιητικό και λυρικό κλίμα της ταινίας. Θα ήθελα να επιμείνω λίγο στον πολιτικοκοινωνικό σχολιασμό. Συχνά είναι εμφανής και απλούστατος (το άνετο σπίτι των "δυτικοτραφών" αφεντικών και το μικρό δωματιάκι των υπηρετριών, οι καθημερινές ασχολίες κυρίας και υπηρέτριας κλπ.). Στο βάθος όμως αυτό που βλέπουμε είναι ότι όλη η λειτουργία της οικογένειας, αλλά και η ίδια της η επιβίωση (τελευταία σκηνή στη θάλασσα) στηρίζονται στο "προσωπικό". Ενδιαφέρον επίσης έχει η κατάδειξη της έννοιας του φασισμού όχι μόνο στην κυριολεκτική του μορφή (η διαδήλωση - σφαγή, η δικτατορία), αλλά και στον χαρακτήρα του "εραστή", στην καθημερινότητά του, τις καταβολές και τα άσχετα με την πολιτική πιστεύω του, τα γυμναστήρια, τις πολεμικές τέχνες κλπ. και την τελική του εμφάνιση... δεν θα σας πω πού. Θαυμάσια κατάδειξη του φασισμού που ριζώνει (και) σε φτωχά στρώματα. Συγχρόνως όμως με το πολιτικό στοιχείο το φιλμ αποτελεί και μια περιεκτική ματιά στα αιώνια ανθρώπινα προβλήματα, ανεξαρτήτως τάξης ή φυλής: Οι ερωτικές απογοητεύσεις κυρίας και υπηρέτριας δίνοται - με έξυπνο τρόπο - παράλληλα. Τα βάσανα, βλέπετε, μοιάζουν.
Τι να σας πω. Ο καθένας μπορεί να ανακαλύψει κι άλλα νοήματα στο φιλμ ή απλώς να θαυμάσει την υπέροχη σκηνοθεσία και φωτογραφία (η τελευταία είναι του ίδιου του Cuaron), τις μεξικάνικες λεπτομέρειες και αναφορές κλπ. Εγώ θα πω μόνο ότι τη θεωρώ μια από τις καλύτερες ταινίες του 2018.

Ο ΧΑΡΙ ΠΟΤΕΡ, Ο ΑΙΧΜΑΛΩΤΟΣ ΤΟΥ ΑΖΚΑΜΠΑΝ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΜΑΓΕΙΑΣ

Η σειρά των σούπερ μπεστ σέλερ βιβλίων του Χάρυ Πότερ έγινε βέβαια σειρά επίσης πετυχημένων στα ταμεία (και ευχάριστων σε γενικές γραμμές) ταινιών (προς μεγάλη χαρά, φαντάζομαι, της J.K. Rowling, ιδαίτερα σε οικονομικό επίπεδο). Το 2004 κυκλοφορεί η τρίτη ταινία της σειράς, το "Harry Potter and the Prisoner of Azkaban", μάλλον η καλύτερη μέχρι τότε. Αναμενόμενο βεβαίως, αφού τη σκηνοθεσία παίρνει από τα χέρια του απλώς καλού διεκπεραιωτή Chris Colombus ο σαφώς περισσότερο ικανός και "ψαγμένος" μεξικάνος Alfonso Cuaron.
 Ο Πότερ βρίσκεται στο τρίτο έτος της σχολής μαγείας του Hogwats, ένα έτος όπου σημαδιακά πράγματα συμβαίνουν σ' αυτό: Αποκτά καινούριο καθηγητή στο μάθημα της "Άμυνας ενάντια στις Σκοτεινές Τέχνες", γνωρίζεται με έναν... γρύπα, αλλά το σπουδαιότερο είναι ότι ο παρανοϊκός δολοφόνος Σίριους Μπλακ δραπετεύει από το Αζκαμπάν, όπου κρατείται, και, όπως όλα δείχνουν, αναζητά τον Πότερ. Χειρότερο ακόμα είναι ότι τον αναζητούν και κάποιες σκοτεινές οντότητες, οι εφιαλτικοί Dementors, φύλακες του Αζκαμπάν. Σύντομα ο ήρωάς μας θα μάθει ότι ο Σίριους Μπλακ, ενώ ήταν ο αγαπημένος φίλος των νεκρών γονιών του, σχετίζεται άμεσα με τον θάνατό τους...
Φυσικά πρόκειται απλώς για μια ακόμα θεαματική περιπέτεια του Χάρι Πότερ. Χορταστική, διασκεδαστική, που εγγυάται δύο (και παραπάνω) ευχάριστες ώρες. Ωστόσο αυτή εδώ διαθέτει και κάτι παραπάνω: Αρκετά σκοτεινό κλίμα (κυρίως λόγω της παρουσίας των Dementors, αλλά και του φυγά Σίριους) και αρκετές απροσδόκητες ανατροπές. Ποιοι είναι αληθινά οι "καλοί" και ποιοι οι "κακοί"; Είναι πάντοτε τα πράγματα όπως φαίνονται; Προφανώς όχι...
Όπως αποδεικνύει εδώ, ο Cuaron μπορεί να φέρει άνετα σε πέρας μια κλασική χολιγουντιανή υπερπαραγωγή. Και μάλιστα από τις χορταστικές του είδους. Εκτός από τη σκοτεινή ατμόσφαιρα που προαναφέραμε, κατορθώνει να μην κουράσει τον θεατή στα 142 λεπτά της διάρκειάς του. Δεν είναι λίγο αυτό.
Γενικά, χωρίς να είμαι ιδιαίτερα φαν των βιβλίων ή των ταινιών του Χάρι Πότερ, βρίσκω την ταινία διασκεδαστική και ευχάριστη, και μάλιστα μάλλον από τις καλύτερες της τόσο πετυχημένης σειράς.

"GRAVITY" Ή Η ΜΟΝΑΞΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΣΤΗΜΑΤΟΣ

Ο μεξικάνος Alfonso Cuaron υπήρξε πάντα ένας ικανός σκηνοθέτης, με μερικές πολύ καλές ταινίες στο ενεργητικό του. Με το "Gravity" του 2013 καταφέρνει να σπάσει τα ταμεία (καπως απροσδόκητο για μένα) και να κάνει μια από τις μεγάλες επιτυχίες της χρονιάς. Δράμα του διαστήματος περισσότερο παρά επιστημονική φαντασία (με την έννοια ότι το στοιχείο "φαντασία" λείπει, καθώς η ταινία θα μπορούσε άνετα να διαδραματίζεται στο σήμερα, με την υπάρχουσα τεχνολογία), καταφέρνει παρά το εξ ορισμού "δύσκολο" concept της να κρατά τον θεατή. Ως "δύσκολο" εννοώ βέβαια το γεγονός ότι στο φιλμ εμφανίζονται δύο όλοι κι όλοι ηθοποιοί, ότι πρόκειται για μια κλειστοφοβική ταινία, το μεγαλύτερο μέρος της οποίας διαδραματίζεται στον ασφυκτικό χώρο ενός διαστημικού σταθμού και το ότι της λείπει η παραδοσιακή έντονη χολιγουντιανή δράση.
 Η ιστορία μπορεί να περιγραφεί σε λίγες μόνο σειρές: Μετά από ένα ατύχημα μία γιατρός και ένας αστροναύτης απομένουν ολομόναχοι στο διάστημα, σε τροχιά γύρω από τη γη, και προσπαθούν απεγνωσμένα να επιστρέψουν σ' αυτήν. Αυτό είναι όλο. Υπάρχουν βέβαια αρκετά φιλμ επιστημονικής φαντασίας με έναν ή δύο μοναδικούς ηθοποιούς, το ίδιο κλειστοφοβικά και αρκετά με υψηλή ποιότητα. Πρώτη φορά όμως βλέπουμε νομίζω μια τέτοιου είδους μεγάλη χολιγουντιανή παραγωγή. Έτσι ο προφανής μινιμαλισμός της ιστορίας συνυπάρχει αρμονικά με το υπερθέαμα μιας υπερπαραγωγής. Πραγματικά οι εξωτερικές σκηνές, όπως αυτή της καταστροφής του δορυφόρου, είναι φαντασμαγορικά γυρισμένες και κόβουν την ανάσα. Κατά τη γνώμη μου στην υποβλητικότητα του όλου εγχειρήματος - πέραν της μαγείας του αχανούς διαστήματος και της υπέροχης, πελώριας γης που κρέμεται πάντα πάνω από το σκάφος - συμβάλλει το ότι όλα, οι συγκρούσεις, οι καταστροφές, η αγωνία του μόνου αστροναύτη στο απέραντο κενό, συμβαίνουν σε απόλυτη σιωπή, την αληθινή σιωπή που επικρατεί στο διάστημα. Κι έτσι φτάνουμε στο θέμα του ρεαλισμού. Σας είπα από πριν ότι ουσιαστικά δεν πρόκειται για επιστημονική φαντασία, αλλά για ρεαλιστικό δράμα / θρίλερ που διαδραματίζεται στο διάστημα. Κι αυτό αποτελεί μια ακόμα ιδιαιτερότητα.
 Πάντως το όλο φιλμ είναι φτιαγμένο σαν αγωνιώδες θρίλερ και νομίζω ότι καταφέρνει να μας κάνει να συμμεριστούμε την προσπάθεια των ηρώων για επιβίωση. Ταυτόχρονα υπάρχουν και τα υπαρξιακά στοιχεία για να δώσουν το απαραίτητο βάθος στην ιστορία. Οι χολιγουντιανές παραχωρήσεις υπάρχουν βέβαια κι αυτές. Κάποιες σεναριακές ευκολίες, κάποιες τραβηγμένες καταστάσεις, κάποιες - λίγες ευτυχώς - γλυκερές παρενθέσεις για να πω την αλήθεια.... Αλοίμονο τώρα...
Σε γενικές γραμμές πάντως η ταινία με ικανοποίησε αρκετά. Την βρήκα τολμηρή (για Χόλιγουντ, να εξηγούμαι), καλοφτιαγμένη πάνω απ' όλα, υποβλητική σε αρκετά σημεία της. Και κυρίως εκτιμώ το ότι κατάφερε να με κρατήσει από την αρχή ως το τέλος. Δίχως πάντως να συμμερίζομαι τις ενθουσιώδεις κριτικές και τα 4 αστεράκια αρκετών κριτικών...

ΣΤΟ ΧΑΟΣ ΕΝΟΣ ΚΟΣΜΟΥ ΧΩΡΙΣ ΠΑΙΔΙΑ

Το "Children of men" του Alfonso Cuaron αποτέλεσε για μένα μια από τις πιο ευχάριστες εκπλήξεις της μέχρι τώρα σεζόν. Δυστοπική επιστημονική φαντασία με πολλές σαφείς αναφορές στην τωρινή κατάσταση του κόσμου, καταφέρνει να δημιουργήσει μια αληθινά εφιαλτική ατμόσφαιρα παρακμής, σχεδόν μετακαταστροφική, και μάλιστα δίχως να έχει υπάρξει καταστροφή. Το απλό εύρημα που δημιουργεί όλο αυτό το ζοφερό κλίμα είναι ότι οι άνθρωποι, για άγνωστους λόγους, παύουν ξαφνικά να αναπαράγονται. Αυτό σημαίνει ότι η ανθρωπότητα βαδίζει μαθηματικά προς το τέλος της, έχει κανονική "ημερομηνία λήξης".
Το φοβερό αυτό γεγονός δημιουργεί, όπως είναι φυσικό, απόλυτο χάος, αλλά και απελπισία. Οι αυτοκτονίες πολλαπλασιάζονται, διευκολύνονται μάλιστα από την κυβέρνηση, τα κράτη και σχεδόν κάθε μορφή οργάνωσης καταρρέουν. Ό,τι απομένει είναι ένα σχεδόν φασιστικό και ρατσιστικό καθεστώς στη Βρετανία και εκατομμύρια ανθρώπινα ερείπια, που αργοσέρνονται στα ερείπια των πόλεων. Οργανώσεις διεκδικούν απελπισμένα την (τελευταία) εξουσία, αχανή στρατόπεδα έγκλειστων προσφύγων λειτουργούν σαν νέες εξαθλιωμένες πόλεις και γενικότερα ό,τι έχει απομείνει μπορεί να περιγραφεί με μια λέξη: Χάος. Η ταινία παρακολουθεί τις αντιδράσεις, συγκρούσεις και χορούς συμφερόντων όταν μια ακτίνα ελπίδας εμφανίζεται σ' όλο αυτό το χάος.
Το πολύ ενδιαφέρον, πέρα από την καθηλωτική ιστορία, είναι η εκπληκτική ατμόσφαιρα της ταινίας. Μια που μιλάμε για κοντινό σχετικά μέλλον, ο Cuaron στήνει ένα εξαιρετικά ρεαλιστικό περιβάλλον καταστροφής και παρακμής. Τα πάντα θυμίζουν οικείες - δυστυχώς - εικόνες που όλοι ξέρουμε καλά από τηλεόραση ή ντοκιμαντέρ και αφορούν πόλεις μετά από πόλεμο, φυσικές καταστροφές, πάμφτωχες τριτοκοσμικές καταστάσεις ή στρατόπεδα συγκέντρωσης. Η Παλαιστίνη, οι βομβαρδισμένες πόλεις του Β' παγκόσμιου, οι καθημερινοί εξαθλιωμένοι λαθρομετανάστες, βρίσκονται - αναγνωρίσιμα - εδώ. Η μουντή, γκρίζα φωτογραφία επιτείνει την απελπισία, αλλά και δημιουργεί μια δυνατή αίσθηση νοσταλγίας όταν φεύγει γαι λίγο από τις κατεστραμένες πόλεις για να περιπλανηθεί σε λίγα ανέγγιχτα καμμάτια υπαίθρου και σε απομεινάρια του παρελθόντος που ζουν εκεί (έναν γέρο πρώην χίπη για την ακρίβεια). Οι εικόνες της ταινίας είναι συχνά αποκαλυπτικές, γεμάτες ζοφερή ομορφιά. Κια η συγκίνηση, χωρίς κατά τη γνώμη μου να γίνεται μελό, δίνει επίσης το παρόν.
Προσωπικά τη θεωρώ μια από τις καλύτερες εκδοχές τέλους του κόσμου (ή σχεδόν) που έχουμε δει στο σινεμά.
ΥΓ: Ο μεξικανός Cuaron ανήκει στην κατηγορία των απρόβλεπτων σκηνοθετών, που αρέσκονται να διατρέχουν τα είδη. Από το "Και τη μαμά σου επίσης" έως την ταινία αυτή, περνώντας από τον τελευταίο Χάρυ Πότερ, έχει κάνει πολύ διαφορετικά, αλλά πάντοτε ενδιαφέροντα πράγματα. Περιμένω με αγωνία τη συνέχεια.