"IVY" Ή ΟΤΑΝ ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΕΙΝΑΙ ΑΛΗΘΙΝΑ ΣΑΤΑΝΙΚΗ

Ο καλός χολιγουντιανός σκηνοθέτης Sam Wood (1883-1949), που έχει αρκετές γνωστές ταινίες στο ενεργητικό του, γυρίζει το φιλμ "Ivy" το 1947 με μια πολύ όμορφη Τζόαν Φοντέιν στο βασικό ρόλο (στην Ελλάδα, για να γελάσουμε, είχε παιχτεί με τίτλο "Η Έχιδνα"!).
Πρόκειται για ένα παράξενο κράμα φιλμ εποχής και σκοτεινού νουάρ. Στις αρχές του 20ού αιώνα μια όμορφη, πλην όμως κατεστραμμένη οικονομικά (λόγω αλόγιστης σπατάλης) γυναίκα, γνωρίζει έναν μεσήλικα εκατομμυριούχο και, φυσικά, έχει βλέψεις... Έλα ντε όμως που η ίδια είναι όχι μόνο παντρεμένη με αθώο και ευχάριστο σύζυγο που τη λατρεύει, αλλά έχει και εραστή, ο οποίος είναι παθιασμένος μαζί της και έτοιμος να θυσιάσει τα πάντα για χάρη της. Τι θα κάνει για να απαλλαγεί από αμφοτέρους και να κερδίσει τον εκατομμυριούχο της;
Η ιστορία, όπως ακούγεται, θα μπορούσε να είναι ακόμα και αισθηματική κωμωδία. Καμία σχέση. Πρόκειται για μια σκοτεινή ταινία, της οποίας η πανέμορφη πρωταγωνίστρια (και σταρ φυσικά) ξεδιπλώνει μια απίστευτη κακία, αναλγησία θα έλεγα, και είναι έτοιμη να πατήσει επί πτωμάτων (κυριολεκτικά στην προκειμένη περίπτωση) για να επιτύχει τους στόχους της. Σπάνια στην ιστορία του κινηματογράφου (του κλασικού Χόλιγουντ μάλλον) έχουμε δει μια τόσο σκοτεινή και αδίστακτη "προσωπογραφία".
Ταυτόχρονα η ταινία διαθέτει σασπένς και αστυνομικής φύσης ίντριγκα, οπότε δε νομίζω ότι θα πλήξει κάποιος παρακολουθώντας την. Την συνιστώ στους φίλους του παλιού (ασπρόμαυρου) κινηματογράφου και δηλώνω, για μια ακόμα φορά, ότι ίσως το τότε Χόλιγουντ (με όλες τις απαγορεύσεις και τα ταμπού του) ήταν σε αρκετά θέματα πολύ πιο τολμηρό από το σημερινό παραδόπιστο και συντηρητικό (βλέπε "πολιτικώς ορθό"), το οποίο διοικείται από μάνατζερ και λογιστές.

ΕΝΑΣ ΜΟΝΟΔΙΑΣΤΑΤΑ ΚΑΛΟΣ κ. ΤΣΙΠΣ

Εκεί πίσω στα 1939 ο "παντός καιρού" σκηνοθέτης (όπως και πάμπολλοι άλλοι άλλωστε) Sam Wood (1883-1949) μαζί με τον Sidney Franklin (1893-1972) μεταφέρουν στην οθόνη το βιβλίο του James Hilton "Goodbye, Mr Chips". Η ταινία γίνεται μεγάλη επιτυχία. Πρόκειται για μια ιστορία που διαδραματίζεται σε εύρος 60 χρόνων και παρακολουθεί τη ζωή ενός καθηγητή λατινικών, από τη νεαρή του ηλικία, όταν πρωτοπαρουσιάζεται στο σχολείο αρρένων (όπου θα υπηρετήσει για όλη του τη ζωή) μέχρι τα βαθιά του γεράματα. Παράλληλα με τη ζωή του περνάν και κάποια από τα σημαντικά ιστορικά γεγονότα που σημάδεψαν τη Μεγάλη Βρετανία. Ο βασικός ρόλος ερμηνεύεται από τον πολύ καλό Ρόμπερτ Ντόνατ, ενώ στο φιλμ κάνει την πρώτη της εμφάνιση η Greer Garson.
Η ταινία φοβάμαι ότι σήμερα δείχνει απόλυτα την ηλικία της. Κατά τη γνώμη μου το μεγάλο της πρόβλημα είναι η μονοδιάστατη οπτική της και μάλιστα σε πολλά επίπεδα:
Από τη μία υπάρχουν οι χαρακτήρες. Ε, λοιπόν, όλοι είναι "καλοί". Πάρα πολύ καλοί. Με πρώτο και καλύτερο βέβαια τον πρωταγωνιστή. Ο υπέροχος αυτός κ. Τσιπς, νεαρός καθηγητής αρχικά, μοναχικός μεσήλικας στη συνέχεια, με ένα σύντομο διάλειμμα γάμου και έρωτα στη ζωή του, γηραιός στη συνέχεια και στο τέλος, παραμένει πάντοτε υπέροχος. Ιδεαλιστής, απόλυτα δοσμένος στη δουλειά του, με βαθιά αγάπη στα παιδιά που διδάσκει, με χιούμορ όποτε χρειάζεται, είναι πάντοτε ένας "καλός άνθρωπος". Τίποτα δεν σκιάζει τη ζωή του, ποτέ δεν μπαίνει σε κάποιον πειρασμό, ποτέ δεν αμφιβάλλει ή δεν σκοντάφτει. Και φυσικά και στον έρωτα - που έρχεται κάπως αργά - είναι ιδανικός: Ρομαντικός, πιστός, αφοσιωμένος στη γυναίκα που αγαπά. Με λίγα λόγια τέλειος. Συγνώμη, αλλά δεν νομίζω ότι υπάρχουν στ' αλήθεια τέτοιοι ιδανικοί χαρακτήρες.
Από την άλλη πάλι υπάρχει το βρετανικό εκπαιδευτικό σύστημα. Αυτό των κλειστών σχολείων - οικοτροφείων, τα οποία είναι αρρένων ή θηλέων μόνο (κάτι σαν τη σχολή του Χάρι Πότερ, αλλά με αγόρια μόνο στον "κ. Τσιπς"). Ε, λοιπόν αυτό το σύστημα παρουσιάζεται στο φιλμ ως τέλειο. Ακόμα κι αν υπάρχουν κάποιες ."άβολες" στιγμές, η αγάπη, η συνεργασία, η αμοιβαία κατανόηση καθηγητών - μαθητών είναι δεδομένη και πάντοτε το σύστημα λειτουργεί άψογα. Καμιά σκιά, καμιά σύγκρουση, κανένα σκοτεινό σημείο. Και, βέβαια, καμία σχέση με ταινίες με παρόμοιο θέμα όπως "Ο Κύκλος των Χαμένων Ποιητών".
Αν εξαιρέσουμε όλη αυτή τη συσσωρευμένη αφέλεια, η ταινία περιέχει ορισμένες πραγματικά συγκινητικές στιγμές, οι οποίες πάντως μάλλον έρχονται σπάνια σε μια γενικά επίπεδη αφήγηση. Σας είπα: Είναι από τα παλιά φιλμ που προσωπικά θεωρώ μάλλον ξεπερασμένα και βαρετά.

ΟΙ ΑΔΕΛΦΟΙ ΜΑΡΞ ΚΑΙ Η ΟΠΕΡΑ

Τι είναι αυτό που κάνει να ξεχωρίζουν οι κωμωδίες των αδελφών Μαρξ; Σίγουρα είναι το απόλυτα παράλογο χιούμορ τους. Νομίζω όμως ότι αυτό δεν αρκεί. Υπάρχει και η ανεπανάληπτη ασέβειά τους προς οτιδήποτε. Οι Μαρξ ισοπεδώνουν με σατανική αγαλλιάση κάθε αξία (ή "αξία") στην οποία πιστεύει ο μέσος άνθρωπος. Μοιάζουν να αντλούν τη μεγαλύτερη απόλαυση όταν γελοιοποιούν οτιδήποτε σοβαρό ή σοβαροφανές.
Το 1935 τα φοβερά αδέλφια γυρίζουν μια από τις γνωστότερες ταινίες τους, το "A Night at the Opera" με σκηνοθέτη τον Sam Wood (1883-1949). Ο τελευταίος, αν και παραγωγικότατος μέχρι το τέλος της ζωής του, γύρισε λίγες μόνο γνωστές ταινίες. Ανάμεσά τους και δύο με τους Μαρξ, αυτή που μας ενδιαφέρει εδώ και, λίγα χρόνια αργότερα, το "A Night at the Races". Ας γυρίσουμε όμως στο φιλμ μας.
Στη "Νύχτα στην Όπερα" ο στόχος της ανελέητης πλάκας τους είναι η όπερα και γενικότερα η (κυρίως) υψηλή κοινωνία που συχνάζει εκεί. Ο αμίμητος Γράουτσο είναι ο απατεώνας ατζέντης μιας πλούσιας κυρίας που θέλει να μπει στην υψηλή κοινωνία. Γι' αυτό χρηματοδοτεί γενναία την όπερα και γίνεται φίλη με τον διευθυντή της, ο οποίος καλεί έναν διάσημο τραγουδιστή. Ο Γκράουτσο όμως και δύο τυχοδιώκτες φίλοι του (ο Χάρπο και ο Τσίκο προφανώς) υποστηρίζουν έναν φτωχό τραγουδιστή με καλύτερη φωνή, με τον οποίο είναι ερωτευμένη η βασική πρωταγωνίστρια, την οποία με τη σειρά του πολιορκεί ασφυκτικά ο διάσημος τενόρος. Φυσικά θα ακολουθήσει πανδαιμόνιο.
Το φιλμ περιλαμβάνει μερικές διάσημες κωμικές σκηνές: Η μία είναι η περίφημη σκηνή όπου ένα αληθινό πλήθος από ανθρώπους χωράνε με ακατανόητο τρόπο σε μια πραγματικά μικροσκοπική καμπίνα πλοίου. Οι άλλες έχουν να κάνουν με το μπάχαλο κατά τη διάρκεια της παράστασης και τα περίφημα μουσικά ρεσιτάλ του πάντοτε βωβού Χάρπο και του Τσίκο στην άρπα και το πιάνο αντίστοιχα (οι Μαρξ ήταν όντως μουσικοί και είχαν ξεκινήσει σαν μουσικό γκρουπ). Και, φυσικά, οι ανεπανάληπτες ατάκες με το σουρεαλιστικό χιούμορ του Γκράουτσο πέφτουν σαν πολυβόλο σ΄όλη τη διάρκεια του φιλμ. (Αυτό το τελευταίο είναι και το προσωπικό μου πρόβλημα με τους Μαρξ. Επειδή δεν μπορώ να πιάσω τα ταχύτατα λογοπαίγνια όταν προφέρονται και επειδή αρκετά από αυτά είναι αδύνατο να μεταφραστούν, νοιώθω πάντοτε ότι χάνω ένα μέρος των αστείων. Αυτό όμως είναι, όπως είπαμε, προσωπικό πρόβλημα).
Κατά τα άλλα το χιούμορ τους παραμένει νομίζω αγέραστο, η κατεδάφιση των πάντων καίρια και το σύνολο διασκεδαστικότατο. Η καθώς πρέπει κοινωνία δείχνεται εδώ ζηλόφθονη, πάντα έτοιμη να εξαγοραστεί για συγκεκριμένα συμφέροντα και βαθύτατα περιφρονητική στους μη όμοιούς της, τους "κατώτερους". Οπότε ο θεατής ταυτίζεται με τον ουσιαστικά καθόλου καλό χαρακτήρα (απατεώνα όπως είπαμε και συμφεροντολόγο και τον ίδιο) του Γκράουτσο και παρασύρεται με χαρακτηριστική ευκολία στην ηδονή της καταστροφής των πάντων. Μη φοβηθείτε λοιπόν τις τόσες δεκαετίες που έχουν μεσολαβήσει. Μερικά πράγματα, όσο αναιδή και να ειναι (ή μάλλον ακριβώς εξ αιτίας αυτού) αντέχουν για πάντα!