Ο ΠΑΓΩΜΕΝΟΣ (ΚΑΙ ΑΘΑΝΑΤΟΣ) "ΝΑΝΟΥΚ ΤΟΥ ΒΟΡΡΑ"

Πίσω στα χρόνια του βωβού σινεμά, στα 1922 συγκεκριμένα. Τότε ο διάσημος και πρωτοπόρος ντοκιμαντερίστας Robert Flaherty (1884-1951) γυρίζει αυτό που έμελλε να γίνει ένα από τα επιδραστικότερα (το επιδραστικότερο για κάποιους) ντοκιμαντέρ στην ιστορία του κινηματογράφου, τον "Νανούκ του Βορρά". Εκτός των άλλων η τεράστια σημασία του έγκειται στο ότι το φιλμ εγκαινίασε από μόνο του ένα ολόκληρο είδος: Το ανθρωπολογικό ντοκιμαντέρ, τόσο διαδεδομένο σήμερα. Μέχρι τότε η έννοια του ντοκιμαντέρ περιοριζόταν σε ταινίες που έδειχναν τοπία ή εικόνες από πόλεις από μακρινές και συνήθως εξωτικές χώρες, λειτουργώντας έτσι "τουριστικά" σε μια εποχή που ο ίδιος ο τουρισμός ήταν ακόμα μια πολύ σπάνια συνήθεια. Αντίθετα ο Flaherty καταπιάνεται για πρώτη φορά με τον άνθρωπο (με μία οικογένεια συγκεκριμένα) και παρακολουθεί τον καθημερινό τρόπο ζωής τους.
Λίγα για την ιστορία: Ο σκηνοθέτης είχε ξαναπάει πριν χρόνια στην Αρκτική, έμεινε για καιρό εκεί και κινηματογράφησε άφθονο υλικό. Πλην όμως όλο αυτό καταστράφηκε σε πυρκαγιά, αφού τότε το φιλμ ήταν ένα εξαιρετικά εύφλεκτο υλικό. Έτσι το 1921 ταξιδεύει ξανά στην παγωμένη ήπειρο. Αυτή τη φορά εντοπίζει τον Νανούκ, έναν τυπικό εσκιμώο, και την οικογένειά του (τη σύζυγο Nyla και τα μικρά παιδιά τους) και αποφασίζει να τους κάνει ήρωες της ταινίας του. Έτσι για έναν περίπου χρόνο παρακολουθεί την καθημερινότητά τους, τη νομαδική ζωή τους, τον διαρκή αγώνα τους για επιβίωση (εύρεση τροφής κυρίως), τις συνήθειες τους. Κι όλα αυτά στο πιο αφιλόξενο ίσως περιβάλλον του πλανήτη. Επιστρέφει στις ΗΠΑ με τεράστιο όγκο υλικού. Εκεί πλέον επινοεί ένα σενάριο, μοντάρει κατάλληλα το υλικό και φτιάχνει την 71 λεπτών ταινία που ξέρουμε.
Εξετάζοντας αυστηρά τα πράγματα θα λέγαμε ότι με τον τρόπο αυτό "παραποιεί" το αυθεντικό υλικό, το χειρίζεται όπως αυτός θέλει φτιάχνοντας μια ιστορία καθημερινής επιβίωσης. Ίσως. Η απόλυτη πρωτοπορία και επινοητικότητα όμως του εγχειρήματος παραμένει μέχρι σήμερα μοναδική. Και, βεβαίως, υπάρχει η ζεστασιά (στις σχεδόν μόνιμα παγωμένες αχανείς εκτάσεις), το χιούμορ, η συμπάθεια με τα οποία αντιμετωπίζει τους πρωταγωνιστές τους, που κάνουν το φιλμ ακαταμάχητο. Και σήμερα; Θα μπορούσε κανείς να απολαύσει τόσο παλιό υλικό; Θα απαντούσα ναι. Η σκέψη και μόνο ότι βρισκόμαστε στα 1922 και οι άνθρωποι αυτοί είναι κυριολεκτικά ανέγγιχτοι από τον δυτικό πολιτισμό, ότι ζουν μια δύσκολη (για μας αδιανόητη) καθημερινότητα και επιβιώνουν δίχως ίχνος τεχνολογίας, μπορεί να προκαλέσει δέος. Πέραν αυτού όμως υπάρχουν εκπληκτικές σκηνές που εντυπωσιάζουν και σήμερα : Το χτίσιμο του ιγκλού, το κυνήγι μιας φώκιας από μια μικρή τρύπα στον πάγο, το κυνήγι θαλάσσιων ελεφάντων, είναι μερικές μόνο που μου έρχονται αυθόρμητα στο νου. Ναι, παραδόξως αυτό το κάτι παραπάνω από κλασικό ντοκιμαντέρ διατήρησε αμείωτο το ενδιαφέρον μου. Σας το συστήνω λοιπόν. Ακόμα κι αν δεν συμφωνήσετε με τα παραπάνω, θα δείτε ένα σημαντικότατο κομμάτι της ιστορίας του κινηματογράφου.