Ο ΠΆΠΑΣ ΔΕΝ ΜΕΝΕΙ ΠΙΑ ΕΔΩ...

Να λοιπόν που το 2011 ο Nanni Moretti αποφασίζει να τα βάλει με τον πάπα και το Βατικανό εν γένει. Τολμηρή απόφαση, καθώς όλοι ξέρουμε την ψύχωση που έχουν οι καθολικοί - οι ιταλοί ιδιαίτερα - με τον πάπα τους. Όμως το "Habemus Papam" (Έχουμε Πάπα!) δεν είναι ακριβώς μια βιτριολική σάτιρα ενάντια στο Βατικανό. Δεν έχει, ας πούμε, σχέση με τα πύρινα βέλη που εκτόξευσε ο Μορέτι ενάντια στον Μπερλουσκόνι στον "Αλιγάτορα" (δίχως αυτό να έχει σχέση με το αν πρόκειται για καλή ή κακή ταινία. Προσωπικά ο "Πάπας" μου άρεσε πολύ περισσότερο). Στο φιλμ προέχει κυρίως το κωμικό στοιχείο - που τυχαίνει να επικεντρώνεται στο Βατικανό - αλλά και μια έκδηλη τρυφερότητα, μια ζεστή ματιά στην τρίτη ηλικία, τα προβλήματά της και τη χαμένη νεότητα.
Ο ήρωας καρδινάλιος λοιπόν (πολύ καλός ο Μισέλ Πικολί), αν και απόλυτο αουτσάιντερ, εκλέγεται στα καλά καθούμενα πάπας. Είναι το τελευταίο πράγμα που θέλει. Σημειωτέον, στην πολύ αστεία αρχική σκηνή, όλα τα φαβορί προσεύχονται σιωπηλά να μην εκλεγούν, αφού κανείς δεν θέλει τη μεγάλη ευθύνη. Φαντάζομαι ότι αυτό βρίσκεται στον αντίποδα της πραγματικότητας, όπου μάλλον γίνεται σφαγή και πλήθος από ίντριγγες για το ποιος θα βγει, αλλά παραμένει αστείο και ανατρέπει με τόλμη τα διάφορα πιστεύω περί "θείας αποστολής" κλπ. Ο νέος πάπας λοιπόν, σε πλήρη πανικό και τρακ, αρνείται να ευλογήσει με τον παραδοσιακό τρόπο τα πλήθη που περιμένουν έξω από τον άγιο Πέτρο και να αναλάβει τα καθήκοντά του εν γένει... και ακολουθεί το χάος.
Ξαναλέω ότι ο Μορέτι επιμένει στην αστεία, καρικατουρίστικη πλευρά του όλου πράγματος. Δεν δείχνει να μισεί, να θέλει να ξεμπροστιάσει και να καυτηριάσει το όλο σύστημα, απλώς κάνει πλάκα μαζί του. Βάζει τους σεβάσμιους καρδινάλιους να κάνουν σα σχολιαρόπαιδα (όλα τα λεφτά το... πρωτάθλημα βόλεϊ ανάμεσά τους), τους υποψήφιους πάπες να συμπεριφέρονται σαν υποψήφιοι διαχειριστές πολυκατοικίας, θεωρώντας δηλαδή τη παποσύνη μια ευθύνη που ουδείς θέλει να αναλάβει κλπ. Από την άλλη ο νέος με το ζόρι πάπας είναι ένας γλυκός γεράκος, που αναπολεί τα νιάτα και την παλιά του ζωή, καθώς έρχεται σε επαφή με το δρόμο και την αληθινή ζωή μετά από πολλά χρόνια, ενώ συγχρόνως νοιώθει την γεροντική άνοια να πλησιάζει. Στο πορτρέτο αυτό βρίσκεται και όλη η τρυφερότητα της ταινίας. Από την άλλη πάλι ούτε ο ψυχαναλυτής που καλείται να "θεραπεύσει" τον πάπα και εγκλωβίζεται άθελά του στο Βατικανό, άθεος ο ίδιος, δεν φαίνεται να διαθέτει τις λύσεις για το πρόβλημα. Άλλωστε έχει κι αυτός τα δικά του προβλήματα. Ίσα - ίσα που ο ακούσιος εγκλεισμός του κάνει να ξυπνήσει το παιδί μέσα του και, τελικά, υποψιαζόμαστε ότι μπορεί και να τη βρίσκει ανάμεσα στους γηραιούς καρδινάλιους. Οπότε η σάτιρα του Μορέτι πιάνει και το "αντίπαλο δεος" της θρησκευτικής θεώρησης των πραγμάτων.
Με την κωμωδία - ξεκαρδιστική ενίοτε - και τη γλυκύτητα μαζί, μοιρασμένες σε ίσες θα έλεγε κανείς δόσεις, η ταινία με κέρδισε, δίχως μάλλον να είναι η καλύτερη του δημιουργού της. Και, παρά την τακτική της "μη άμεσης επίθεσης", τη βρήκα τολμηρή έστω και μόνο για το θέμα της. Αλήθεια, θα μπορούσατε να φανταστείτε μια ελληνική κωμωδία με ήρωα έναν σχεδόν ξεμωραμένο έλληνα αρχιεπίσκοπο;