ΣΤΑ ΠΑΡΑΔΕΙΣΙΑ (Ή ΜΗΠΩΣ ΑΠΑΝΘΡΩΠΑ;) "ΔΑΣΗ ΤΗΣ ΣΙΒΗΡΙΑΣ"

"Τα Δάση της Σιβηρίας" (Dans les Forets de Siberie) είναι γαλλική ταινία, πλην όμως είναι ολόκληρη γυρισμένη στη Σιβηρία και, εκτός του πρωταγωνιστή, οι υπόλοιποι ηθοποιοί είναι ρώσοι. Γυρίστηκε το 2016 από τον Safy Nebbou και βασίζεται στο ομώνυμο βιβλίο του Σιλβέν Τεσόν. Ο συγγραφέας, δεινός ταξιδιώτης σε όλο τον κόσμο, έζησε ολομόναχος σε μια απομονωμένη ξύλινη καλύβα στην παγωμένη Σιβηρία για περίπου 6 μήνες και στο βιβλίο περιγράφει την εμπειρία του. Στο φιλμ έχουν προστεθεί, όπως διαβάζω, μυθοπλαστικά στοιχεία, με την άδεια του συγγραφέα.
Ο ήρωας λοιπόν, απηυδισμένος από την πολυπλοκότητα, το άγχος, αλλά και την κενότητα του σύγχρονου τρόπου ζωής στις δυτικές μεγαλουπόλεις (στο Παρίσι συγκεκριμένα), εγκαταλείπει τα πάντα, ταξιδεύει στην παγωμένη Σιβηρία και στις όχθες της εξ ίσου παγωμένης λίμνης Βαϊκάλης αγοράζει μια μικρή καλύβα, πολλά χιλιόμετρα μακρυά από κάθε άλλη ανθρώπινη παρουσία, και αποφασίζει να ζήσει εκεί "για να βρει τον εαυτό του και τη μοναξιά". Ναι, όντως υπάρχουν άνθρωποι που αποζητούν τη μοναξιά. Ωστόσο η άγρια φύση δε είναι καθόλου, μα καθόλου φιλική. Με την πρώτη εφιαλτική χιονοθύελλα θα χαθεί. Συγχρόνως όμως θα βρει έναν εντελώς απρόσμενο φίλο.
Η ταινία θυμίζει το "Ταξίδι στην Άγρια Φύση" του Σον Πεν. Ίδια αναζήτηση του εαυτού, ίδια ανάγκη για κάθαρση από την ανθρώπινη κοινωνία και τους ίδιους τους ανθρώπους τελικά, ίδια ανάγκη για απομόνωση και για να ζήσει κανείς με τα απολύτως απαραίτητα, τα βασικά, τα οποία γι' αυτόν ακριβώς το λόγο, από ευτελή αντικείμενα αποκτούν κεφαλαιώδη αξία, ίδια ανάγκη για "επιστροφή στη φύση". Αυτό το τελευταίο όμως δεν είναι καθόλου απλό. Με λίγα λόγια, η φύση είναι εχθρική. Σύντομα το ταξίδι μετατρέπεται σε εφιάλτη επιβίωσης. Τελικά, μοιάζει να μας λέει το φιλμ, το θέμα δεν είναι η επιστροφή στη φύση (ή στην αγριότητα) ή η απόλυτη μοναξιά. Ο άνθρωπος χρειάζεται ανθρώπους. Η φιλία και η αληθινή, η ουσιαστική επαφή είναι αυτή που θα κρατήσει τον ήρωά μας και όχι η όποια επιθυμία του. Η απλή φυγή από τα πάντα μάλλον ανέφικτη ή/και αδιέξοδη είναι...
Όλα αυτά δίνονται με μινιμαλιστικό τρόπο, απόλυτα ταιριαστό φυσικά με το όλο νόημα, με μερικές πανέμορφες εικόνες της παγωμένης ερημιάς, με την λιτή παρουσία του κάθε ευτελούς αντικειμένου να αποκτά τεράστια σημασία. Προσωπικά η έλλειψη δράσης (αυτό είναι το θέμα άλλωστε) δεν με κούρασε καθόλου και, τελικά, βρήκα το φιλμ αρκετά ενδιαφέρον και ιδιαίτερο. Όσο για την απόλυτη "επιστροφή με τη φύση", σκεφτείτε το καλύτερα πριν το αποφασίσετε. Τα πράγματα δεν είναι πάντοτε τόσο ρομαντικά όσο φαντάζεστε. Παρά το γεγονός ότι μια κάθαρση παρόμοιου τύπου είναι, νομίζω, ζητούμενη για τον σύγχρονο άνθρωπο, κάτοικο ενός ολοένα και πιο εφιαλτικού κόσμου (κόσμου σε απόλυτο πισωγύρισμα μάλιστα στην περίοδο που διανύουμε).

ΜΟΝΟΜΑΧΙΑ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΑΓΓΕΛΟ

"Το Σημάδι ενός αγγέλου" (L'Empreinte de l'Ange) του Safy Nebbou είναι μια παράξενη γαλική ταινία που ακροβατεί ανάμεσα στο θρίλερ και την "αληθινή ιστορία". Μια ώριμη, χωρισμένη γυναίκα, μητέρα ενός αγοριού, που έχει χάσει στο παρελθόν μια νεογέννητη κόρη, νοιώθει μια ακαταμάχητη έλξη (όχι ερωτική, να το ξεκαθαρίσουμε) για το εφτάχρονο κοριτσάκι μιας ευκατάστατης οικογένειας, νοιώθοντας ότι είναι δικό της παιδί. Από εκεί και πέρα θα μπει σε μια εξαιρετιά δύσκολη φάση, που δίνεται σκηνοθετικά σαν ψυχολογικό θρίλερ.
Μέχρι ένα προχωρημένο μέρος της ταινίας ο θεατής αναρωτιέται αν η όλη φάση περιγράφει μια βαθύτατη ψυχολογική αρρώστεια, μια παράνοια, ή αν εμπλέκονται μεταφυσικά στοιχεία. Καθώς η ένταση κλιμακώνεται και η ευτυχία της καθημερινότητας χάνεται από την εύπορη οικογένεια, οδηγούμαστε στη "μονομαχία" δύο γυναικών (δύο μητέρων καλύτερα) για ένα παιδί και, ταυτόχρονα, απολαμβάνουμε τη μονομαχία δύο πολύ καλών ηθοποιών, της Κατρίν Φροτ και της Σαντρίν Μπονέρ. Και επειδή όλα αυτά συμβαίνουν σε γαλική ταινία, μην περιμένετε ακρότητες, βία, εφφέ ή απόλυτη βύθιση στην παράνοια. Αντίθετα, η ταινία είναι χαμηλότονη, δίχως ξεσπάσματα, με κάποια κλιμάκωση μετά το μέσο, όταν η κατάσταση γίνεται ασφυκτική. Παρά το χαμηλότονο ύφος της πάντως, την παρακολούθησα με ενδιαφέρον μέχρι τη μάλλον συγκινητική κατάληξη.
Ευαίσθητο αν και (κατά κάποιον τρόπο) θρίλερ, δεν συνίσταται στους εχθρούς του γαλικού σινεμά, που θα περίμεναν περισσότερες "εκρήξεις" και μια όχι τόσο διακριτική σκηνοθετική ματιά. Οι υπόλοιποι νομίζω ότι θα ικανοποιηθούν με την κορύφωση του ψυχολογικού παιχνιδιού και (χωρίς να το θεωρώ κι εγώ αριστούργημα) θα το θεωρήσουν μια αρκετά καλή ταινία.