"GASLIGHT": ΜΙΑ ΣΑΤΑΝΙΚΗ ΠΛΕΚΤΑΝΗ

Το "Gaslight" (στην Ελλάδα ήταν γνωστό ως "Εφιάλτης") είναι μια ατμοσφαιρική, ασπρόμαυρη ταινία που γύρισε ο μεγάλος George Cukor (1899-1983) το 1944, με την Ινγκριντ Μπέργκμαν, τον Τζόσεφ Κότεν και τον Σαρλ Μπουαγιέ στους βασικούς ρόλους.
Μια φοβισμένη, όμορφη γυναίκα, της οποίας η θεία (διάσημη τραγουδίστρια, η οποία την είχε μεγαλώσει σαν κόρη της) είχε δολοφονηθεί προ δεκαετίας, επιστρέφει παντρεμένη πλέον και ερωτευμένη με το σύζυγό της στο Λονδίνο, για να κατοικήσει στο σπίτι όπου είχε ζήσει τα παιδικά της χρόνια (και όπου είχε γίνει ο φόνος). Από την αρχή όμως πολλά παραξενα συμβαίνουν κι εκείνη είναι σίγουρη ότι σιγά - σιγά τρελαίνεται.
Κλασικό ψυχολογικό θρίλερ, όπου η αγωνία του θεατή επικεντρώνεται όχι στο μυστήριο του τι συμβαίνει - αυτό είναι εύκολο να το μαντέψει κανείς από το πρώτο ήδη μέρος της ταινίας - αλλά στην εξέλιξη των γεγονότων. Εξαιρετική ατμόσφαιρα, πολύ καλές ηθοποιίες, απόλυτη ταύτιση του θεατή με το θύμα και μίσος για τον σκληρότατο θύτη, και όλα αυτά δίχως βίαιες σκηνές ή αληθινό τρόμο. Το εκπληκτικό είναι ότι το άγχος και τα αισθήματα του θεατή προκαλούνται από καταστάσεις που αφορούν καθημερινά θέματα (μια καρφίτσα που χάνεται, ένα ρολόι που επίσης χάνεται σε μια πολύ δυνατή σκηνή, μία λάμπα που σβήνει κλπ.). Ένα απλό γεγονός, μια ματιά ή μια λέξη αρκούν. Ας αναφέρουμε και την εξαιρετικά σαρδόνια σκηνή του τέλους, με μια εκδίκηση που γίνεται... όχι με πράξεις, αλλά με λόγια και είναι, παρ' όλα αυτά, η πιο απολαυστική εκδίκηση που υπάρχει.
Λεπτό, περίτεχνο φιλμ, που παίζει με εκφράσεις και καταστάσεις και αποδεικνύει πόσο ικανός υπήρξε ο Κιούκορ στη διαχείριση του ψυχολογικού βάθους των ηρώων του.

ΤΟ "ΒΡΑΔΥ ΣΤΙΣ ΟΧΤΩ" ΚΑΙ Η ΚΡΥΜΕΝΗ ΥΠΟΚΡΙΣΙΑ

Ο George Cukor (1899-1983) είναι ασφαλώς από τους μεγαλύτερους χολιγουντιανούς σκηνοθέτες. Το 1933 γυρίζει το "Dinner at Eight" ("To Βράδυ στις Οχτώ" καθ' ημάς) με ένα εντυπωσιακό καστ μεγάλων σταρ της εποχής, προσπαθώντας να κάνει επιτυχία χάρη στα συγκεντρωμένα ονόματα (Μαρί Ντρέσλερ, Τζον Μπάριμορ, Λάιονελ Μπάριμορ, Γουόλας Μπίρι, Τζιν Χάρλοου κ.ά.) Η επιτυχία έγινε, αλλά νομίζω ότι το φιλμ αξίζει πολύ περισσότερο απ' αυτή.
Μερικές φορές το "Βράδυ" περιγράφεται σαν κωμωδία. Σίγουρα διαθέτει χιούμορ και μερικές εξαιρετικές ατάκες, αλλά βασικά πρόκειται για ένα πυκνό δράμα. Τι κωμωδία θα ήταν άλλωστε όταν ένας από τους ήρωες αυτοκτονεί, ενώ κάποιος άλλος αποδεικνύεται ότι είναι ετοιμοθάνατος; Η ταινία αφηγείται τις προετοιμασίες για ένα επίσημο δείπνο που θα γίνει στο πολυτελές σπίτι ενός πλούσιου ιδιοκτήτη ναυτιλιακής εταιρίας, με καλεσμένους, φυσικά, ανθρώπους της υψηλής κοινωνίας. Κι εδώ αρχίζει το "γδύσιμο" των ανθρώπων αυτών, η αποκάλυψη όσων κρύβονται "κάτω από το χαλί", η διαπίστωση ότι ο αστραφτερός αυτός κόσμος καθόλου αστραφτερός δεν είναι κι ότι στην πραγματικότητα κρύβει πλήθος βρώμικων μυστικών. Αυτό που κυριαρχεί (κι αυτό που κάνει την επιφάνεια αστραφτερή) είναι η υποκρισία, οι καλοί τρόποι, οι κάθε λογής τυπικότητες. Αυτές καλύπτουν τη βρωμιά και τις ανοιχτές πληγές. Διότι, βλέπετε, η οικογένεια που δίνει το δείπνο είναι στην πραγματικότητα απένταρη, με την εταιρία της έτοιμη να καταρρεύσει, ο ηθοποιός είναι στην πραγματικότητα ξοφλημένος και αλκοολικός, η άλλη παλιά ηθοποιός - δόξα δεν έχει δεκάρα, ο επιχειρηματίας που θα γίνει υπουργός βασίζει τη δύναμή του σε απάτες, ενώ οι σχέσεις του με τη φτηνή πλην σέξυ γυναίκα του άθλιες... κι αυτά είναι μερικά μόνο απ' όσα κρύβονται κάτω από τον αβάσταχτο καθωσπρεπισμό. Ακόμα και μια υπηρέτρια, από τα ελάχιστα άτομα άλλης τάξης που εμφανίζονται, εκβιάζει την κυρία της - και καλά κάνει αφού ζει στο βρώμικο περιβάλλον της και εμπνέεται απ' αυτό, πολύ περισσότερο που η κυρία της φέρεται σαν σε σκουπίδι.
Νομίζω ότι σπάνια το Χόλιγουντ έχει δείξει τόσο ανάγλυφα την παρακμή και τη σαπίλα των ανώτερων τάξεων ή, αν θέλετε, την αθέατη πλευρά μιας εξωτερικής, μεγαλοπρεπούς εικόνας που όλοι θα ζήλευαν. Η τελική σκηνή, με το περίφημο δείπνο που αρχίζει σα να μην τρέχει τίποτα, και όπου όλοι μετά βίας κρύβουν τις πληγές τους, είναι χαρακτηριστική της χρυσής ψευτιάς που καλύπτει όλη αυτή την παρακμή. Νομίζω ότι ο θεατής βγαίνει αηδιασμένος απ' όσα έχει μάθει για όλους σχεδόν τους ήρωες του φιλμ, που στην αρχή ζήλευε εξ αιτίας όλου αυτού του γκλάμουρ που συσσωρεύεται γύρω τους.
Βασισμένη σε θεατρικό έργο, η ταινία διαδραματίζεται κυρίως σε πλούσια, βαρυφορτωμένα εσωτερικά, που τονίζουν την υποκρισία, τα ψέματα και τις διαλυμένες σχέσεις που είναι οι πραγματικοί τους κάτοικοι. Σαφώς δεν διαθέτει "δράση" ή κυνηγητά και άλλα σχετικά. Αυτό για προειδοποίηση όσων άλλα περιμένουν. Είναι όμως νομίζω από τις πιο καυστικές ταινίες που γύρισε ποτέ το κλασικό Χόλιγουντ και ο σημαντικότατος κύριος Cukor.

"ΤΑ ΚΟΡΙΤΣΙΑ" ΧΟΡΕΥΟΥΝ ΚΑΙ ΕΡΩΤΕΥΟΝΤΑΙ

Ο George Cukor (1899-1983) είναι βέβαια ένας από τους κλασικούς αμερικανούς σκηνοθέτες, με πολλές και γνωστές ταινίες στο ενεργητικό του. Ο Cole Porter από την άλλη είναι ένας από τους μεγαλύτερους αμερικανούς συνθέτες, τα τραγούδια του οποίου όλοι έχουμε σιγοτραγουδήσει (ακόμα κι αν δεν ξέρουμε ότι είναι δικά του). Ο Gene Kelly φυσικά είναι από τους διασημότερους χορευτές. Να όμως που η συνάντηση των 3 αυτών μεγάλων δεν έδωσε κατά τη γνώμη μου τα αναμενόμενα αποτελέσματα.
Το Les Girls (έτσι, με γαλικό άρθρο και αγγλικό τίτλο) του 1957 είναι ένα ακόμα μιούζικαλ με πρωταγωνιστή τον Kelly. Όπως πολλές άλλες ταινίες του ιδιαίτερου, αμερικάνικου κυρίως, αυτού είδους, χαρακτηρίζεται από αυτοαναφορικότητα. Εννοώ ότι μιλά για μια ομάδα (ο Κέλι και τρεις κοπέλες χορεύτριες) που ζουν στο Παρίσι και ανεβάζουν μιούζικαλ σε σκηνές της Γαλλίας κυρίως. Έτσι έχουμε την ευκαιρία να δούμε νούμερα από διάφορες παραστάσεις τους, άσχετα μεταξύ τους, όπως συχνά συμβαίνει στα κλασικά μιούζικαλ, αλλά κυρίως να διασκεδάσουμε με τα ερωτικά μπερδέματα των ηρώων.
Καλά όλα αυτά (αν βεβαίως είστε φίλος του είδους), αλλά νομίζω ότι στο συγκεκριμένο φιλμ ούτε ο Porter βρίσκεται στην καλύτερη φόρμα του ούτε τα χορευτικά νούμερα είναι ιδιαίτερα ευφάνταστα ή/και εντυπωσιακά (πράγμα που αποτελεί ζητούμενο και πολλές φορές αυτοσκοπό στα μιούζικαλ).
Αυτό που μου άρεσε σχετικά περισσότερο είναι η αρκετά πρωτότυπη υπόθεση, όπου σε μια δίκη παρακολουθούμε την ίδια ιστορία να λέγεται από τρεις διαφορετικές σκοπιές - και μάλιστα στο τέλος δεν μου φαίνεται και πολύ ξεκάθαρο ποια απ' όλες είναι η αληθινή, αν υποθέσουμε ότι είναι κάποια απ' αυτές. Κάποια σεναριακά κενά υπάρχουν, αλλά μικρό το κακό, αφού το όλο αποτέλεσμα είναι σχετικά διασκεδαστικό. Όσο για το Παρίσι, είναι γνωστό ότι αποτελεί αληθινό φετίχ και κρυφό ή φανερό πόθο για του αμερικάνους, τουλάχιστον λίγο παλιότερων εποχών, οπότε καθόλου παράξενο που η συγκεκριμένη πόλη επιλέγεται για το φιλμ.
Όπως καταλάβατε νομίζω ότι θα διασκεδάσετε αρκετά (αν φυσικά είστε φίλος των μιούζικαλ, γιατί ξέρω πολύ καλά ότι πολλοί τα σιχαίνονται), αλλά προσωπικά δεν το θεωρώ από τα καλύτερα του είδους.

Η "ΩΡΑΙΑ ΚΥΡΙΑ" ΚΑΙ Ο ΜΥΘΟΣ ΤΟΥ ΠΥΓΜΑΛΙΩΝΑ

Ξέρω. Πολύς κοσμος σιχαίνεται τα μιούζικαλ. Πρόκειται, άλλωστε, για ένα είδος που ουσιαστικά έχει τελειώσει και οι σποραδικές αναβιώσεις του, ακόμα και πετυχημένες αν είναι, αποτελούν τις εξαιρέσεις που επιβεβαιώνουν τον κανόνα. Υπάρχουν ωστόσο και οι φανατικοί φίλοι. Γι' αυτούς, νομίζω, το "Ωραία μου Κυρία" (My Fair Lady) του 1964 του George Cukor (1899-1983) είναι από τα κορυφαία όλων των εποχών.
Η ταινία διηγείται μια παραλλαγή της ιστορίας του Πυγμαλίωνα: Ένας αριστοκράτης καθηγητής της αγγλικής γλώσσας παίρνει σπίτι του μια μικρή, παντελώς αμόρφωτη ανθοπώλη και βάζει στοίχημα με έναν φίλο του ότι σε 6 μήνες θα τη διδάξει τόσο καλά ώστε όλη η αριστοκρατία του Λονδίνου θα πιστέψει ότι είναι αριστοκράτισα - ίσως και γαλαζοαίματη. Ο καθηγητής βέβαια είναι μισογύνης, ορκισμένος εργένης, εγωιστής και δίχως αισθήματα. Σιγά - σιγά όμως...
Με τη μπαρόκ ατμόσφαιρα, τα χορευτικά νούμερα και τα τραγούδια, τα απίστευτα φορέματα, τα καπρίτσια των ηρώων, ο Cukor, από τους μεγαλύτερους χολιγουντιανούς σκηνοθέτες, δημιουργεί μια τρίωρη εκθαμβωτική πανδαισία χρωμάτων που σαφώς είναι σημαντικότερη από την ιστορία - συχνά αφελή - που διηγείται. Και βέβαια, στο κέντρο όλων αυτών λάμπει κυριολεκτικά η Ώντρεϊ Χέπμπορν στον γνωστότερο ίσως ρόλο της καριέρας της. Τελικά η ηθοποιός αυτή υπήρξε όντως η επιτομή της κομψότητας.
Και η ιστορία; θα μου πείτε. Είπαμε, συχνά είναι αφελής, συχνά θέλεις να σπάσεις τα μούτρα του αλλαζόνα αριστοκράτη Ρεξ Χάρισον... αλλά προσέξτε: Σε ταινίες σαν κι αυτή το στόρι περνά σε δεύτερη μοίρα. Προέχει το θέαμα, τα νούμερα, τα τραγούδια, οι σταρς. Και, σαν μπόνους, υπάρχει και ο ρόλος του μπεκρή και αλήτη - καλόκαρδου όμως - πατέρα της Ελάιζα, που σ' όλη την ταινία, και ιδιαίτερα προς το τέλος, κάνει "κήρυγμα" υπέρ της ανεμελιάς και της αδέσμευτης ζωής και, όταν γίνεται πλούσιος, ασφυκτιά στην καθώς πρέπει μικροαστική ηθική: Πρέπει να φορά καλά ρούχα, να μην πίνει πολύ, ακόμα - φευ - και να πάψει να ξενοπηδά και να πάει στην εκκλησία να παντρευτεί αυτή με την οποία τόσα χρόνια χρόνια συζεί... Και τελικά, καταριέται τη στιγμή που απέκτησε λεφτά. "Και γιατί δεν τα δίνεις αλλούν να γίνεις όπως πριν;" τον ρωτάνε οι φίλοι του. "Μα αυτή είναι η παγίδα (ή η κατάρα τους)", απαντά εκείνος. "Όταν τα έχεις είναι αδύνατο να το κάνεις αυτό"... και οδεύει προς το γάμο σαν πτώμα σε κηδεία. Βρίσκω αρκετά ανατρεπτική όλη αυτή τη σκηνή, μέσα στην καρδιά και την αποθέωση του συντηρητικού Χόλιγουντ.
Τελικά, αν απεχθάνεστε ή βρίσκετε ξεπερασμένα τα μιούζικαλ, αφείστε το. Αν είστε όμως φίλος η ταινία παραμένει must και ένα από τα κλύτερα δείγματα του είδους. Και σου κολλάνε και σιγοτραγουδάς δίχως να το θέλεις και κάποια από τα ρεφρέν των τραγουδιών της...