ΑΛΛΗΓΟΡΙΕΣ ΚΑΙ... ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ - ΥΠΕΡΗΡΩΕΣ ΣΤΟ "ΦΕΓΓΑΡΙ ΤΟΥ ΔΙΑ"

Ο ούγγρος Kornel Mundruczo, που το 2014 είχε γυρίσει τον εντυπωσιακό "Λευκό Θεό", επανέρχεται το 2017 με "Το Φεγγάρι του Δία", άλλο ένα φιλμ που εξετάζει πραγματικά ποόβλήματα εισάγοντας το φανταστικό στοιχείο. Κατά τη γνώμη μου πάντως αυτή τη φορά δεν τα καταφέρνει τόσο καλά.
Ο Αριάν είναι ένας νεαρός σύρος πρόσφυγας που, μαζί με τον πατέρα του και αρκετούς άλλους, προσπαθεί να εισχωρήσει παράνομα στην Ουγγαρία. Στα σύνορα όμως πυροβολείται θανάσιμα από έναν αστυνομικό. Κι όμως: Όχι μόνο δεν πεθαίνει, αλλά αποκτά την ικανότητα να πετά! Ένας διεφθαρμένος και με οικονομικά και άλλα προβλήματα γιατρός, που δουλεύει με πρόσφυγες, ανακαλύπτει την παράδοξη περίπτωσή του και τον χρησιμοποιεί για δικό του κέρδος. Στο μεταξύ ένας αστυνομικός καταδιώκει λυσσασμένα το νεαρό, οπότε έχουμε και τη διάσταση της αγωνίας...
Η ταινία είναι σαφώς αλληγορική. Η Ευρώπη σε κρίση, με τεράστια προβλήματα, πλην όμως να παραμένει Γη της Επαγγελίας για εκατομμύρια κατατρεγμένους από πολέμους ή φτώχεια, η χαμένη πίστη, ο διεφθαρμένος, που όμως προσπαθεί να ξαναβρεί τον καλό εαυτό του, η τρομοκρατία και βέβαια το τεράστιο, καυτό μεταναστευτικό πρόβλημα, είναι μερικά από τα θέματα που θίγονται. Στο μεταξύ ο Mundruczo δεν διστάζει να χρησιμοποιήσει σε μια "ταινία τέχνης" χολιγουντιανά στοιχεία (υπερφυσικές ικανότητες, αυτοκινητοκυνηγητά, και μάλιστα εξαιρετικά γυρισμένα, σασπένς κλπ.). Το πρόβλημα για μένα είναι ότι η ιστορία, όσο προχωρά η ταινία, γίνεται όλο και πιο γεμάτη από αλληγορικά και συμβολικά στοιχεία, ενώ χριστιανικής φύσης αλληγορίες και προβληματισμοί περί πίστης συσσωρεύονται όλο και περισσότερο, μπερδεύοντας και θολώνοντας την αρχικά κοινωνική αλληγορία. Σα να θέλει ο σκηνοθέτης να πει ταυτόχρονα πάρα πολλά πράγματα οπότε, όπως συνήθως γίνεται στις περιπτώσεις αυτές, το φιλμ μου άφησε μια κάπως βαριά και κουραστική αίσθηση. Κρίμα, γιατί ο Mundruczo είναι αναμφισβήτητα ικανός σκηνοθέτης και σίγουρα τολμηρός και πρωτότυπος στις ιδέες του. Αλλά κάπως... πώς να το πω... άκομψος, πληθωρικός και δύσκολα ελέγχει τις αρχικά έξυπνες ιδέες του.
Πάντως ο χαρακτήρας του γιατρού είναι νομίζω ο πιο ενδιφέρων, με τις αντιφάσεις και τους προσωπικούς του δαίμονες, ενώ αυτός του νεαρού σύρου είναι απλώς "καλός" και τίποτα άλλο. Όσο για την Ουγγαρία, δε νομίζω ότι θα μπορούσε να την παρουσιάσει πιο μίζερα. Δεν ξέρω αν αυτό είναι ηθελημένο ή αν έτσι είναι η σύγχρονη πραγματικότητα στη χώρα, πάντως οποιοσδήποτε εσωτερικός χώρος κινηματογραφείται είναι τουλάχιστον καταθλιπτικός, σαν παρακμασμένο απομεινάρι της κομμουνιστικής εποχής.

Η ΕΚΠΛΗΞΗ ΤΟΥ "ΛΕΥΚΟΥ ΘΕΟΥ" ΚΑΙ ΤΑ ΣΚΥΛΙΑ ΩΣ ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΑ

Αγνοούσα τον ούγγρο Kornel Mundruczo, ο οποίος έχει - όπως έμαθα - στο ενεργητικό του μια φιλμογραφία γεμάτη από παράδοξες ταινίες. Το 2014 πάντως γυρίζει τον "Λευκό Θεό" (Feher Isten), ο οποίος, είτε αρέσει είτε όχι, σίγουρα εντυπωσιάζει και αποτελεί για μένα μια "από το πουθενά" έκπληξη της χρονιάς.
Ένα 13χρονο κορίτσι αναγκάζεται να μείνει για μερικούς μήνες με τον χωρισμένο πατέρα της, αφού η μητέρα της θα λείψει. Ο αγαπημένος της σκύλος όμως, ο Χάγκεν, δεν είναι πουθενά ευπρόσδεκτος: Στην πολυκατοικία δεν τον δέχονται, στην ορχήστρα όπου συμμετέχει η μικρή τον διώχνουν... μέχρι που τελικά ο πατέρας της τον παρατά στη μέση του δρόμου για να τον ξεφορτωθεί. Από εκεί και πέρα παρακολουθούμε την οδύσσεια του σκύλου σε μια εχθρική ανθρώπινη κοινωνία... και όσο προχωρά το φιλμ τα πράγματα γίνονται όλο και πιο παράξενα.
Η ταινία ξεκινά σα μια συγκινητική ιστορία για την αγάπη ενός (σχεδόν) παιδιού και του ζώου του. Πολύ σύντομα όμως αντιλαμβανόμαστε ότι ξεφεύγει από εκεί, για να μπει ουσιαστικά στο χώρο του φανταστικού και να αποκτήσει πολλά στοιχεία θρίλερ. Καμία σχέση τελικά με "συγκινητική ιστορία για παιδιά". Σκοτεινό παραμύθι (μερικές σκηνές παραπέμπουν στον μαγικό φλογεροπαίχτη και τα ποντίκια / παιδιά), πολιτική αλληγορία, κριτική της σύγχρονης κοινωνίας, αρχίζει απόλυτα ρεαλιστικά για να απογειωθεί σχεδόν στο χώρο της ταινία τρόμου. Στο μεταξύ οι σκηνές με τα δεκάδες σκυλιά στους δρόμους της άδειας Βουδαπέστης είναι απ' αυτές που μένουν χαραγμένες στην κινηματογραφική μνήμη.
Φυσικά τα σκυλιά αντιμετωπίζονται εδώ σαν κοινωνική μειονότητα (μετανάστες; φτωχοί; άλλου είδους μειονότητα; διαλέξτε ό,τι θέλετε). Η ταινία περιγράφει την απόλυτη καταπίεση τους και στη συνέχεια την αναπόφευκτη εξέγερση. Το σίγουρο πάντως είναι ότι πρόκειται για "σφιχτό" φιλμ που κορυφώνεται όσο προχωρά, το οποίο με κράτησε από την αρχή ως το τέλος και - παρά τις κάποιες σεναριακές ευκολίες, που όμως μπορεί να είναι και απόλυτα συνειδητές - αποτελεί μια από τις μεγάλες εκπλήξεις του 2014. Και χρησιμοποιεί εμπνευσμένα την κλασική μουσική. Δοκιμάστε το!