"25η ΩΡΑ": ΤΙ ΘΑ ΚΑΝΑΤΕ ΤΗΝ "ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ" ΣΑΣ ΝΥΧΤΑ;

Ένας έμπορος ναρκωτικών συλλαμβάνεται με μεγάλες ποσότητες σκόνης στο σπίτι του, επειδή κάποιος τον έχει καρφώσει, και καταδικάζεται σε 7 χρόνια φυλάκισης. Η ταινία παρακολουθεί την τελευταία μέρα (νύχτα περισσότερο) ελευθερίας, καθώς το πρωί θα παρουσιαστεί στη φυλακή. Έχει να τακτοποιήσει πάμπολλα θέματα σε μια νύχτα: Με την κοπέλα του, με τον πατέρα του, με το "αφεντικό" του, με τους δύο καλύτερους (από παιδιά) φίλους του... και συγχρόνως να διασκεδάσει για τελευταία φορά. Έτσι τουλάχιστον θέλουν οι φίλοι του. Θα είναι μια ατέλειωτη νύχτα!
Η "25η Ώρα", γυρισμένη το 2002, είναι μια από τις καλύτερες κατά τη γνώμη μου ταινίες του Spike Lee. Με εξαιρετικούς ηθοποιούς (Έντουαρντ Νόρτον, Φίλιπ Σέιμουρ Χόφμαν, Ροσάριο Ντόσον κλπ.), με σφιχτό σενάριο, αντιμετωπίζει μια πολύ δύσκολη κατάσταση με μεγάλη ευαισθησία, που κάποιες φορές φτάνει στα όρια της συγκίνησης. Παρά το σκληρό θέμα του (και τον απόλυτα σκληρό και αμετανόητο βασικό χαρακτήρα), το φιλμ, όπως έγραψα παραπάνω, διακρίνεται για την ευαισθησία και την ανθρωπιά του. Ο ήρωας μπορεί να είναι ένα σκληρό κάθαρμα, αλλά όλοι (οι πάντες) έχουν τις ανθρώπινες πλευρές τους (την κοπέλα του που αγαπά, τον πατέρα του, το σκύλο του...). Και βέβαια η ταινία δεν διστάζει σε καμιά περίπτωση να τον δείξει να φοβάται για όσα τον περιμένουν τα επόμενα 7 χρόνια... Ταυτόχρονα υπάρχουν οι πολύ καλά σχεδιασμένοι χαρακτήρες που τον περιβάλλουν και οι οποίοι αναλύονται ιδιαίτερα. Καθένας με το δικό του, πολύ διαφορετικό, χαρακτήρα, με τα δικά του προβλήματα, κολλήματα, τρόπο ζωής. Ο καθένας στο δικό του κόσμο, αλλά και όλοι μαζί όταν πρόκειται για τους φίλους ή αγαπημένους τους.
Συγχρόνως με όλα τα παραπάνω, ως υποπλοκή τρέχει και το θέμα του "ποιος κάρφωσε τον ήρωα"; Οπότε το φιλμ διατηρεί και ένα αστυνομικής φύσης σασπένς. Πάνω απ' όλα όμως είναι η ανθρωπιά και η συγκίνηση που βγάζει. Μη ξεχνάτε: Όλοι, μα όλοι, κατά βάθος είμαστε ευάλωτοι και φοβόμαστε. Κι ας το παίζουμε σκληροί.
Θεωρώ την ταινία όχι μόνο από τις καλύτερες του Lee, αλλά και από τις καλύτερες της εποχής της (οι αναφορές στους Δίδυμους Πύργους είναι αρκετές, που ακόμα άχνιζαν). Ψάξτε την.

Ο ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ ΑΠΟ ΠΑΝΤΟΥ ΣΤΟ "JUNGLE FEVER"

Ο Spike Lee γυρίζει το 1991 το "Jungle Fever" για να μιλήσει και πάλι για τον ρατσισμό και την κατάσταση των μαύρων. Το ενδιαφέρον στοιχείο εδώ είναι ότι δείχνει ότι ο ρατσισμός καραδοκεί παντού. Δεν τον εκφράζουν μόνο οι λευκοί προς τους μαύρους, αλλά συμβαίνει και το ακριβώς αντίστροφο. Κι οι επί μέρους κοινότητες παρόμοια στρέφοναι η μία κατά της άλλης. Ο ρατσισμός βρίσκεται παντού.
Ένας επιτυχημένος, παντρεμένος μαύρος αρχιτέκτονας απατά για μοναδική φορά τη γυναίκα του με μια λευκή ιταλικής καταγωγής. Το σκάνδαλο που θα ξεσπάσει θα κάνει δύσκολη τη ζωή των πάντων, τόσο της ιταλικής όσο και της μαύρης κοινότητας. Ο ρατσισμός και το μίσος θα ξεχυθούν απ' όλες τις πλευρές. Όλοι εναντίον όλων. Ταυτόχρονα παρακολουθούμε και τις ιστορίες του κοινωνικού περίγυρου, ενός ανήσχου (ή ίσως εφησυχασμένου και περιχαρακωμένου στα "σύνορα" της κάθε ομάδας) κοινωνικού ιστού.
Ίσως η ταινία να είναι κάπως σχηματική και να "διασπάται" με τις πολλές υπο-ιστορίες (ο ναρκομανής αδελφός, ο πρώην αραβωνιαστικός και η σχέση με τον πατέρα και την μαύρη πελάτισά του κλπ.) Ωστόσο συνολικά έχουμε να κάνουμε με μια ενδιαφέρουσα (και, δυστυχώς, πάντοτε επίκαιρη) ματιά: Το πρόβλημα είναι ο φόβος και η μη αποδοχή του διαφορετικού (εδώ του χρώματος), απ' όποια πλευρά κι αν προέρχεται. Και, προσέξτε το αυτό, όπως είπαμε παραπάνω, ο Lee δεν διστάζει να δείξει εκδοχές ΚΑΙ του μαύρου ρατσισμού. Η τελική ματιά είναι πικρή, απαισιόδοξη. Τίποτα καλό δεν μπορεί να στεριώσει σε τέτοιο "μολυμένο" περιβάλλον. Κάθε "διαφορετική" σχέση είναι καταδικασμένη : Ή θα καταστραφεί ή, στην καλύτερη περίπτωση, θα περάσει από 40 κύματα. Πάντως το άνευ λόγου του ρατσισμού και η ηλιθιότητα των ρατσιστών καταδεικνύονται επαρκώς. Ίσως όμως το φιλμ θα μπορούσε να είναι κάπως πιο σύντομο.
Προσέξτε την πανταχού παρούσα μουσική του Stevie Wonder και το εντυπωσιακό καστ: Γουέσλεϊ Σνάιπς, Αναμπέλα Σιόρα, Τζον Τορτούτο, Σπάικ Λι, Άντονι Κουίν, Χάλι Μπέρι...

ΕΝΑ... ΜΑΥΡΟ ΜΕΛΟΣ ΤΗΣ ΚΟΥ ΚΛΟΥΞ ΚΛΑΝ ΣΤΗΝ "ΠΑΡΕΙΣΦΡΗΣΗ"

Ο Spike Lee είναι βεβαίως ένας πολιτικοποιημένος σκηνοθέτης, γνωστός για την εμμονή του στα προβλήματα της φυλής του (των μαύρων δηλαδή). Και πολύ καλά κάνει. Ωστόσο το έργο του είναι συχνά άνισο, καθώς έχει κάνει και αδιάφορες ταινίες. Το 2018 πάντως φαίνεται ότι βρίσκεται ξανά σε φόρμα, αφού η "Παρείσφρηση" (BlacKkklansman) είναι κατά τη γνώμη μου μια καλή ταινία.
Δεν θα το πιστέψετε, αλλά πρόκειται για αληθινή ιστορία: Στα μέσα των 70ς ένας μαύρος αστυνομικός καταφέρνει να γίνει δεκτός ως μέλος της... Κου Κλουξ Κλαν! Πώς γίνεται αυτό; Τους πείθει τηλεφωνικά ότι είναι αναμφισβήτητα ρατσιστής (φανατικός μάλιστα) και όταν έρχεται η ώρα των ζωντανών συναντήσεων στέλνει στη θέση του έναν συνάδελφό του αστυνομικό (ο οποίος, για να ολοκληρωθεί η ειρωνεία, είναι εβραίος!). Έτσι καταφέρνουν να ξεσκεπάσουν πολλά μυστικά (παράνομα εννοείται) της άθλιας αυτής εγκληματικής συμμορίας.
Ο Λι έχει συνειδητά παραποιήσει κάποια γεγονότα για να δώσει περισσότερο αφηγηματικό ενδιαφέρον και να δημιουργήσει ιδιαίτερο κοινωνικό περιβάλλον. Έτσι μεταφέρει τα γεγονότα λίγο πίσω στο χρόνο, στα 1971-72 για την ακρίβεια, ώστε να συμπίπτουν με την κλιμακούμενη μαύρη εξέγερση, την ύπαρξη (ακόμα) των Μαύρων Πανθήρων, το χαρακτηριστικό λουκ, τη μουσική κλπ. Επίσης σκαρφίζεται ένα αγωνιώδες τέλος (στη σκηνή με την έκρηξη) για να προσδώσει σασπένς.
Μου άρεσε η ταινία καθώς συνδυάζει έξυπνα την αγωνιώδη αστυνομική πλοκή, το χιούμορ (κάποιες στιγμές το φιλμ ανήκει καθαρά στο χώρο της κωμωδίας) και, φυσικά, την έντονα αντιρατσιστική θέση. Στο τέλος μάλιστα, παρατίθενται αυθεντικές σκηνές από τα σύγχρονα γεγονότα της ρατσιστικής επίθεσης εναντίον διαδηλωτών (στο Τζορτζτάουν νομίζω;) και την απαράδεκτη αντίδραση του Τραμπ, προφανώς για να δειχτεί το ότι ο ρατσισμός συνεχίζεται αμείωτος (στην Αμερική του Τραμπ μάλιστα... καταλαβαίνετε...). Τέλος καταγράφει τη σταδιακή απόκτηση αντιρατσιστικής συνείδησης από τον ήρωα, πράγμα που δίνει και κάποιο ψυχολογικό ενδιαφέρον.
Εξ ορισμού συμπαθώ τα αντιρατσιστικά φιλμ. Πολύ περισσότερο αν βλέπονται τόσο ευχάριστα όπως αυτό (συμβάλλει και η νοσταλγική ατμόσφαιρα εποχής). Μακάρι ο Λι να διατηρήσει τη φόρμα του, διότι, είπαμε, είναι άνισος δημιουργός).

Η "ΣΤΑ ΟΡΙΑ" ΖΩΗ ΤΩΝ ΕΓΧΡΩΜΩΝ ΤΩΝ ΓΚΕΤΟ ΣΤΟ "CLOCKERS"

Έχετε διαβάσει βιβλία του George Pelecanos; Ο συγγραφέας - παράλληλα με την αστυνομική πλοκή - περιγράφει συχνότατα τα γκέτο των μαύρων στις μεγαλουπόλεις και την εκεί σχεδόν εφιαλτική καθημερινότητα. Εφιαλτική όχι τόσο λόγω υλικά υποβαθμισμένων συνθηκών ζωής (όπως ας πούμε στα μαύρα γκέτο του Γιοχάνεσμπουργκ), αλλά λόγω της παραβατικότητας και εγκληματικότητας, οι οποίες αποτελούν την ενασχόληση σημαντικού μέρους του πληθυσμού και μάλιστα από πολύ μικρές ηλικίες. Από παιδιά για να είμαστε σαφείς. Το τρομερό είναι ότι αυτό θεωρείται από τα πιτσιρίκια ως πρότυπο ζωής, στόχος, και ο θαυμασμός για τους "μεγάλους" του χώρου είναι απεριόριστος. Φυσικά το μεγαλύτερο μέρος της παραβατικότητας αυτής σχετίζεται με τα ναρκωτικά.
Στον κόσμο αυτόν μας μεταφέρει το φιλμ του Spike Lee "Clockers", που ο μαύρος σκηνοθέτης γύρισε το 1995. Ο ήρωας, ένας νεαρός μαύρος, είναι ντίλερ, όπως και ολόκληρη η παρέα του, και δουλεύει για ένα "μεγαλύτερο κεφάλι", σημαντικό στη γειτονιά. Όλα, βλέπετε, παίζουν σε επίπεδο γειτονιάς και όλοι σχεδόν ξημεροβραδιάζονται στους δρόμους και τα πάρκα. Τα πράγματα θα γίνουν σοβαρά όταν ο ήρωας θα εμπλακεί σε μια δολοφονία και η αστυνομία θα αρχίσει να τον πιέζει έντονα. Και θα γίνουν ακόμα πιο ασφυκτικά όταν το "αφεντικό", αλλά και η παρέα, θα τον θεωρήσουν "καρφί".
Το φιλμ διαθέτει σαφή πλοκή και εξέλιξη, θα μπορούσε όμως κανείς και να το δει σαν ένα είδος ντοκιμαντέρ πάνω στο συγκεκριμένο τρόπο ζωής. Αυτό που προκύπτει ανάγλυφα είναι το ότι η παραβατικότητα είναι σχεδόν μονόδρομος. Δεν την επιλέγεις ακριβώς, βρίσκεται και αναπτύσεται σχεδόν φανερά δίπλα σου από τη στιγμή που αρχίζεις να καταλαβαίνεις τον κόσμο, οι περισσότεροι γύρω σου εμπλέκονται και, τι πιο φυσικό, από παιδί προετοιμάζεσαι για μια καριέρα στο χώρο αυτόν. Φυσικά  και υπάρχουν άνθρωποι που καταφέρνουν να μην εμπλακούν, οι οποίοι αγωνιούν γι' αυτό που συμβαίνει γύρω τους, αλλά η αντίθετη πορεία είναι κάτι πανεύκολο να ακολουθηθεί, έρχεται "φυσικά", σχεδόν όχι από συνειδητή επιλογή. Η αστυνομία δεν μπορεί ή δεν ενδιαφέρεται να παρέμβει. Αυτό δεν έχει ωστόσο και τόση σημασία. Το "κακό" είναι τόσο βαθιά ριζωμένο, που θα εξέλειπε μόνο μετά από ριζική κοινωνική αναβάθμιση και όχι με κάποιες συλλήψεις και καταδίκες.
Το φιλμ καταγράφει με σαφήνεια όλη αυτή την κατάσταση και επιμένει σε ένα ανατριχιστικό γεγονός: Το προσδόκιμο ζωής εκεί είναι πολύ χαμηλότερο από το συνηθισμένο. Πάρα πολλοί μαύροι δολοφονούνται σε νεαρή ηλικία εξ αιτίας κάθε λογής παρενεργειών του "επαγγέλματος". Αν προσέξετε μάλιστα θα δείτε ότι πολλοί διαθέτουν μαμά ή αδέλφια, όχι όμως και πατέρα. Οι άντρες είναι ήδη είτε νεκροί είτε στη φυλακή.
Βρήκα το όλο εγχείρημα ενδιαφέρον, με το δυνατό ντοκιμαντερίστικο στοιχείο, αλλά και τη στέρεα δομή της αφήγησης. Αν σας ενδιαφέρει η σκοτεινή πλευρά της Αμερικής που περιέγραψα δείτε το. Το όλο πράγμα μου θύμησε κάπως "μαύρο" Σκορσέζε. Πολύ περισσότερο μια που οι δύο λευκοί μπάτσοι που τριγυρίζουν στη γειτονιά δεν είναι άλλοι από τον Χάρβεϊ Καϊτέλ και τον Τζον Τουρτούρο...

Ο ΥΠΟΚΙΝΗΤΗΣ ΚΑΙ ΤΑ ΚΡΥΜΕΝΑ ΜΥΣΤΙΚΑ

Ο Spike Lee είναι άνισος σκηνοθέτης. Έχει κάνει πολύ καλές και πολύ μέτριες ταινίες - με έντονη τάση για δημαγωγία σ' αυτές τις τελευταίες. Το Inside man είναι από τις πολύ καλές του. Το κλασσικό θέμα της ληστείας τράπεζας, που έχουμε δει χιλιάδες φορές στο σινεμά, εδώ γνωρίζει μια από τις πιο ευρηματικές εκδοχές του. Σφιχτός ρυθμός, που σε κρατά από το πρώτο μέχρι το τελευταίο λεπτό, απρόσμενες ανατροπές - όχι όμως εξωπραγματικές και αναληθοφανείς, όπως συχνά συμβαίνει τελευταία - έξυπνο και πρωτότυπο σενάριο, καλές ηθοποιίες και κάμποση κριτική στην αμερικάνικη διαφθορά και τις βρώμικες βάσεις του συστήματος, ανανεώνουν το ενδιαφέρον για ένα τόσο τετριμμένο θέμα, για το οποίο θα πιστευαμε ότι τίποτα άλλο πια δεν μπορεί να προστεθεί.
Όσο για το εντυπωσιακό καστ (Ντέντζελ Ουάσινγκτον, Κλάιβ Όουενς, Τζόντι Φόστερ, Γουίλεμ Νταφόε, Κρίστοφερ Πλάμερ), χρησιμοποιείται για να ενσαρκώσει ουσιαστικούς, διακριτούς ρόλους, και όχι σαν μια γελοία παρέλαση σταρς, μόνο και μόνο για να λέμε ότι έχουμε ένα "all stars cast" (βλέπε τα διάφορα Ocean's 11, 12 και δεν συμμαζεύεται...)