ΡΕΑΛΙΣΜΟΣ, ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ Η ΙΝΔΙΑ ΤΟΥ ΑΠΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ RAY

Ο Satyajit Ray (1921–1992) είναι για πολλούς ο καλύτερος, σίγουρα όμως ο γνωστότερος στη δύση ινδός σκηνοθέτης. Το 1956 γυρίζει τη δεύτερη ταινία του, το "Aparajito", η οποία συγχρόνως αποτελεί το δεύτερο μέρος της "τριλογίας του Απού", που παρακολουθεί τη ζωή του ομώνυμου ήρωα.
Η ιστορία είναι απλή. Η οικογένεια του 10χρονου Απού ζει στην ιερή πόλη των Ινδιών, τη Μπεναρές (Βαρανάτι). Όταν πεθαίνει ο πατέρας μετακομίζουν σε ένα μικρό χωριό της Βεγγάλης, όπου ο μικρός Απού διακρίνεται στο σχολείο, κερδίζει μια υποτροφία και φεύγει για σπουδές στην Καλκούτα. Η μητέρα του μένει μόνη πίσω και διχάζεται ανάμεσα στη χαρά για την πρόοδο του γιου της και στον βαρύ πόνο για την απουσία του.
Δεν ξέρω σε πόσους σύγχρονους θεατές μπορεί να μιλήσει μια τέτοια ταινία. Αυτό όμως που μπορεί να διακρίνει ένας σινεφίλ είναι η μείξη ρεαλισμού και ποίησης και ο προβληματισμός του δημιουργού για τη μοίρα και την εξέλιξη της αχανούς και πάμφτωχης χώρας του. Συμβολικά μπορούμε να πούμε κατά τη γνώμη μου ότι, ενώ η νέα γενιά μορφώνεται και προοδεύει, ο παλιός τρόπος ζωής εγκαταλείπεται και χάνεται σιγά - σιγά. Το γεγονός αυτό πάντοτε προκαλεί πόνο - που δείχνεται με τον πόνο της μητέρας για την απουσία του γιου που υπεραγαπά, αλλά και για την αδιαφορία του τελευταίου για τον κόσμο που αφήνει πίσω του - άσχετα με το αν η πορεία προς την πρόοδο είναι κάτι θετικό ή αρνητικό. Ο πόνος του αποχωρισμού και της αλλαγής, αυτού που μένει πίσω, υπάρχει ούτως ή άλλως και συχνά είναι αφόρητος.
Ένας δυτικός θεατής θα μπορούσε επίσης να μείνει στο φολκλόρ του πράγματος. Οι εικόνες μιας παλιάς Ινδίας (αγνοώ πόσο και αν έχει αλλάξει σήμερα), η ιερή πόλη Μπεναρές με τους ναούς πάνω στο Γάγγη και τους χιλιάδες πιστούς, ο τρόπος ζωής στα φτωχικά σπίτια τόσο των πόλεων όσο και του χωριού, τα τοπία με το τρένο που περνά από μακριά, είναι ούτως ή άλλως γοητευτικά σε ένα πρώτο επίπεδο. Καλό πάντως είναι να σκεφτούμε και κάποιες πρωταρχικές, βασικές ανάγκες, που ενώ στην κοινωνία μας είναι λίγο - πολύ λυμένες, σε κάποιες άλλες χώρες ή/και εποχές αποτελούν αγωνιώδη ζητούμενα. Το σχολείο για παράδειγμα, η βασική εκπαίδευση στο δημοτικό, που στην Ινδία του '56 κάθε άλλο παρά αυτονόητη είναι...
Πέραν όλων αυτών πάντως, η ταινία με την ποίηση, τη συγκίνηση, την αναγωγή της σκληρής καθημερινότητας σε ένα είδος έπους, έχει τεράστια αξία καθ' εαυτή, ενώ ο Ray είναι αυτός που έβαλε την Ινδία στον κινηματογραφικό χάρτη. Σημαντικότατο λοιπόν και αγαπημένο φιλμ για σινεφίλ, πληκτικό ίσως για τους υπόλοιπους.