ΤΖΑΖ, "SOUL" ΚΑΙ Η PIXAR ΚΑΛΑ ΚΡΑΤΕΙ

 

"Soul" λέγεται το φιλμ κινουμένων σχεδίων του 2020 της Pixar, γυρισμένο από ένα από τα στελέχη της φοβερής εταιρίας, τον  Pete Docter. Ναι, μετά τόσα χρόνια, καταφέρνει να διαθέτει και πάλι πρωτότυπη ιστορία... και μία ακόμη πρωτοτυπία: Ότι για πρώτη φορά μια ταινία της είναι πλημμυρισμένηα από μουσική και βασίζεται και σεναριακά στη μουσική. Και μόνο αυτό; Να που η Pixar τολμά (και τα καταφέρνει): Η μουσική δεν είναι καθόλου mainstream, της μόδας και εύπεπτη: Είναι 100% τζαζ!

Ο ήρωας είναι ένας μοναχικός μαύρος καθηγητής μουσικής σε σχολείο. Καθόλου ευκατάστατος, δίχως φίλους και κοπέλα, με μἀλλον βαρετή ζωή. Γιατί; Επειδή το πάθος του είναι η τζαζ (είναι πιανίστας). Αυτή σκέφτεται διαρκώς, αυτή παίζει και το όνειρό του είναι να παίξει αυτά που λατρεύει με ένα καλό γκρουπ. Και έρχεται η μεγάλη μέρα που, ώ του θαύματος, η μουσικός που θαυμάζει περισσότερο τον ακούει και τον προσκαλεί το ίδιο βράδι να παίξει μαζί της! Να όμως που, από απροσεξία που προέρχεται από τη μεγάλη του χαρά... πεθαίνει αρκετά πριν το βράδι. Από εδώ και πέρα παρακολουθούμε τον διαρκή του αγώνα στον άλλο κόσμο να επιστρέψει στη ζωή για να μπορέσει να εκπληρώσει το μεγάλο του όνειρο. Αλλά και όταν ακόμα τα καταφέρνει ... εεε... δεν είναι ακριβώς αυτό που σχεδίαζε...

Φυσικά όλα τα λεφτά είναι ο κατά Pixar  ῾῾ἅλλος κόσμος῾῾, που δεν είναι βέβαια καθόλου, μα καθόλου όπως τον φαντάζεστε, με τις ψυχές να βρίσκονται σε διάφορες φάσεις και στάδια, να παρακολουθούν σεμινάρια... και άλλα πολλά που δεν θέλω να σας πω (ομολογώ ότι είναι και λίγο μπερδεμένα). Η ταινία, ενώ είναι γεμάτη χιούμορ και ευφάνταστες καταστάσεις, καταφέρνει συγχρόνως να κάνει τον θεατή να συμπάσχει απόλυτα με τον ήρωα. ¨Επιανα τον εαυτό μου να θέλει απεγνωσμένα να πραγματοποιήσει τηυν επιθυμία του, να μην του παίρνουν άλλο κυριολεκτικά τη μπουκιά από το στόμα... Κάπου το φιλμ γίνεται και συγκινητικό, κάπου υπάρχουν και τα διάφορα διδάγματα και το συμβατικό τέλος... εεε, ας μη ξεχνάμε ότι η Pixar ανήκει πλέον στη Ντίσνεϊ κι αυτή σίγουρα κάπου έβαλε το χεράκι της... Τι να γίνει; Μάλλον μικρό το κακό. Η έμπνευση της Pixar μοιάζει να είναι αανεξάντλητηα, ενώ, ως μπόνους, οι φίλοι της τζαζ θα έχουν την τιμητική τους.

Παρά τις όποιες συμβάσεις και παραχωρήσεις, μπράβο και πάλι μπράβο!

ΜΕΣΑ ΣΤΑ "ΜΥΑΛΑ ΠΟΥ ΚΟΥΒΑΛΑΣ"

Πέρασαν κάποια χρόνια που η Pixar, η περίφημη αμερικάνικη εταιρία κινουμένων σχεδίων, είχε κάνει κάποια κοιλιά με σχτετικά μέτριες παραγωγές. Να όμως που το 2015 επανέρχεται δριμύτερη με τα "Μυαλά που Κουβαλάς" (Inside Out) των Pete Docter και Ronnie Del Carmen (ο πρώτος είναι ο βασικός εμπνευστής και δημιουργός) για να εδραίώσει την αναμφισβήτητα κορυφαία θέση της στο χώρο του παγκόσμου πιθανόν animation, αφού την θεση αυτή στο αμερικάνικο την κατέχει σίγουρα.
Αυτό που εντυπωσιάζει στην εταιρία είναι πρώτα πρώτα η αστείρευτη φαντασία της δημιουργικής της ομάδας. Μετά απο ήρωες παιχνίδια, ρομπότ, γέρους, παιδικούς εφιάλτες, να τώρα που οι πρωταγωνιστές του φιλμ είναι ούτε λίγο ούτε πολύ τα ανθρώπινα συναισθήματα! Η ιστορία διαδραματίζεται σχεδον εξ ολοκλήρου μέσα στο... κεφάλι ενός μικρού κοριτσιού. Στην αχανή έκταση του οποίου κυριαρχεί ένας πύργος ελέγχου όπου εδρεύουν και κυβερνούν πέντε βασικά συναισθήματα: Χαρά, λύπη, θυμός, αηδία, φόβος, οι εκάστοτε συνδυασμοί των οποίων στην κεντρική κονσόλα καθορίζουν τη συμπεριφορά του κοριτσιού (πράγμα που προφανώς, κατά την ταινία, συμβαίνει στο μυαλό κάθε ανθρώπου και ζώου). Καθώς λοιπόν η οικογένεια της μικρής μετακομίζει και εγκαθίσταται σε νέα πόλη, με νέο περιβάλλον και, υποχρεωτικά, νέα πρόσωπα στο σχολείο, η χαρά και η λύπη χάνονται από ατύχημα από τον πύργο ελέγχου και περιπλανώνται στα άγνωστα, συχνά απειλητικά, αχαρτογράφητα και αχανή βάθη του μυαλού, πασχίζοντας να επιστρέψουν στη θέση τους. Και, φυσικά, όσα συμβαίνουν εκεί μέσα καθορίζουν και τη συμπεριφορά και τις αντιδράσεις του κοριτσιού, που κάνει τα πρώτα του "τρομαχτικά" βήματα προς την ενηλικίωση.
Βρήκα την ταινία πραγματικά πανέξυπνη. Πρόκειται για έναν εξαιρετικό συνδυασμό περιπέτειας με άφθονο σασπένς, εντυπωσιακής ενίοτε εικόνας, χιούμορ, συγκίνησης, αλλά και ψυχολογίας! Όλα σε σωστές δόσεις ώστε το μείγμα να γίνει ακαταμάχητο. Κυρίως, θα έλεγα, πρόκειται για μάθημα ψυχολογίας και κοινωνικής συμπεριφοράς. Η φαντασία, το σκοτεινό και τρομαχτικό ασυνείδητο, τα όνειρα, οι αναμνήσεις, όλα παίζουν βασικό ρόλο στην εξέλιξη της ιστορίας. Την οποία, ξαναλέω, βρήκα πραγματικά ευφάνταστη. Βέβαια η εικόνα καθ' εαυτή, όπως συμβαίνει πάντα στις δουλειές της Pixar, είναι κάπως παραπάνω "γυαλιστερή" και κομπιουτερέ από τα προσωπικά μου γούστα (προτιμώ τα πιο "χειροποίητα" και με προσωπικότητα animation), αλλά, πραγματικά, πολύ μικρό το κακό. Σημασία έχει ότι τόσο η δράση όσο και η ευφυία της ταινίας με καθήλωσαν.
Όπως καταλάβατε απευθύνεται σε μικρούς και μεγάλους. Σε μεγάλους περισσότερο, τολμώ να πω, αφού οι μικροί θα διασκεδάσουν σίγουρα μεν σε πρώτο επίπεδο, θα χάσουν όμως εξ ίσου σίγουρα μεγάλο μέρος από το βάθος και το χιούμορ του φιλμ. Γι΄αυτό, ανεξαρτήτως ηλικίας, μη διστάσετε.

ΨΗΛΑ ΣΤΟΝ ΟΥΡΑΝΟ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΚΑΡΔΙΕΣ ΜΑΣ

Στην εποχή μας δεν υπάρχουν πια κινηματογραφικές σχολές, ρεύματα, κινήματα, πέστε τα όπως θέλετε. Μόνο προσωπικά, ευδιάκριτα στιλ. Έτσι, τολμώ να πω ότι το σημαντικότερο γενικότερο κινηματογραφικό φαινόμενο σήμερα (εννοώ συνολικό φαινόμενο, που δεν αφορά ένα μεμονωμένο δημιουργό) είναι η ενηλικίωση και ολοένα καλύτερη ποιότητα των animation (προτιμώ τον αγγλικό όρο, γιατί είναι ευρύτερος από το "κινούμενα σχέδια" και περιλαμβάνει όλες τις κινηματογραφικές τεχνικές που δεν χρησιμοποιούν ηθοποιούς).
Αφορμή γι' αυτές μου τις σκέψεις αποτέλεσε το θαυμάσιο "Up" των Pete Docter και Bob Peterson και, βέβαια, της Pixar, η οποία έχει τη μερίδα του λέοντος στην αναβάθμιση των animation. Στην εταιρία αυτή φαίνεται ότι όλα γίνονται συλλογικά: σκηνοθετούν εναλλάξ, γράφουν όλοι μαζί και γενικά προωθούν την ομαδική δουλειά με τεράστια επιτυχία (η τελευταία σκηνοθεσία του Docter π.χ. ήταν το Monsters Inc.) Πάνω απ' όλα όμως τολμούν να μπαίνουν σε "απαγορευμένα" χωράφια για το Χόλιγουντ και τα κιν. σχέδια γενικότερα. Ποιος άλλος θα τολμούσε να έχει σαν πρωταγωνιστή έναν γέρο συνταξιούχο 78 χρονών και να έχει ένα αληθινά συγκινητικό αρχικό δεκάλεπτο, όπου μας δείχνει έξυπνα, ελλειπτικά και πέρα για πέρα ρεαλιστικά τη ζωή του, μέχρι το θάνατο της γριάς πια γυναίκας του; Και σαν δεύερο χαρακτήρα έναν μάλλον βλάκα προσκοπάκο, που από την πρώτη στιγμή θέλεις να τον πλακώσεις στο ξύλο;
Αλλά μη νομίζετε ότι έχουμε να κάνουμε με κάποιο συγκινητικό, ρεαλιστικό animation. Στη συνέχεια η ταινία απογειώνεται κυριολεκτικά (όπως ο τίτλος της) και διαθέτει περιπέτεια, ξεκαρδιστικό ενίοτε χιούμορ, σασπένς, σουρεαλισμό, νοσταλγία και ό,τι άλλο φανταστείτε για ένα πραγματικά χορταστικό θέαμα που θα απολαύσουν μικροί και μεγάλοι. Αλλά ο γέρος είναι πάντοτε ένας γέρος συνταξιούχος, μόνος, λίγο στριφνός από τα χρόνια, λίγο συντηρητικός και αθεράπευτος νοσταλγός των παιδικών του χρόνων, όπως οι περισσότεροι γέροι δηλαδή. "Μικροί και μεγάλοι", έγραψα παραπάνω, και γι΄αυτό ακριβώς στην αρχή μίλησα για "ενηλικίωση". Επειδή τα σύγχρονα animation (τα mainstream εννοώ, αυτά που κόβουν εκατομμύρια στα ταμεία και όχι κάποια περίεργα πειραματικά, που υπήρχαν από καταβολής κινηματογράφου) έχουν προ πολλού πάψει να απευθύνονται μόνο σε παιδιά.
Στο Up θαυμάζει κανείς τόσο την υπέροχη εικόνα και τα χρώματα όσο και την ευρηματική, σουρεαλιστική ιστορία και το έξυπνο χιούμορ. Και κυρίως, την εξαιρετική ισορροπία ανάμεσα στη συγκίνηση και τον ρεαλισμό αφ΄ενός και τις φευγάτες ή/και αστείες καταστάσεις αφ΄ετέρου. Τι άλλο να ζητήσει κανείς; Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι το φιλμ άνοιξε το φετινό φεστιβάλ Καννών. Ήταν η πρώτη φορά που η μεγάλη πρεμιέρα του μεγαλύτερου από τα κινηματογραφικά φεστιβάλ ήταν ένα animation.