Ο "EΟ" ΚΑΙ Η ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΠΑΡΑΦΡΟΣΥΝΗ

 Ο σημαντικός πολωνός σκηνοθέτης Jerzy Skolimowski το 2022, στα 84 του χρόνια δηλαδή, αποφασίζει να κάνει ένα ελεύθερο ριμέικ του "Au hasard Balthazar" (1966) του Robert Bresson. Βέβαια η παλιά ταινία είναι ασπρόμαυρη και απόλυτα μινιμαλιστική (ο Μπρεσόν είναι ο σημαντικότερος ίσως εκπρόσωπος του κινηματογραφικού μινιμαλισμού), ενώ ο Σκολιμόφσκι στο δικό του "Εο" υιοθετεί μια εντελώς διαφορετική προσέγγιση.

Πρόκειται για την ιστορία ενός γαϊδάρου, ο οποίος πρωταγωνιστεί στο φιλμ. Αρχικά δουλεύει σε τσίρκο και η συμπρωταγωνίστριά του στο νούμερο τον αγαπά πραγματικά. Στη συνέχεια θα απελευθερωθεί από ακτιβιστές και θα γνωρίσει πολλά αφεντικά, περιπέτειες και ταξίδια, καταλήγοντας τελικά από την Πολωνία στην Ιταλία. Σ' όλο αυτό το ακούσιο οδοιπορικό θα γνωρίσει την ανθρώπινη παράνοια και σκληρότητα, αλλά και καλές στιγμές, οι οποίες ωστόσο δεν μπορούν να συγκριθούν με την αγάπη της κοπέλας (που έχασε για πάντα) στην αρχή του φιλμ.

Η ταινία είναι δομημένη σε αποσπασματικά επεισόδια, κάτι σαν κομμάτια ζωής από διαφορετικούς ανθρώπους που ζουν διαφορετικές καταστάσεις και κάποια στιγμή συναντιούνται με το ζώο. Ο Έο είναι ο στωικός παρατηρητής, ανήμπορος να αντιδράσει, που βιώνει όλες αυτές τις καταστάσεις που δημιουργούνται από κτηνώδεις, ανεγκέφαλους φίλαθλους μέχρι από μια σύγχρονη βαρόνη με προσωπικά προβλήματα (η Ιζαμπέλ Ιπέρ σε μια σύντομη εμφάνιση). Γίνεται έτσι, άθελά του, ο αθώος αποδέκτης ανθρώπινων συμπεριφορών που καταδεικνύουν το παράλογο της ανθρώπινης συμπεριφοράς ή της ανθρώπινης κοινωνίας.

Εντυπωσιακή είναι η σκηνοθεσία (και εντελώς διαφορετική από το πρωτότυπο, όπως είπαμε). Ο Σκολιμόφσκι δίνει εντυπωσιακές (και πολλές φορές πανέμορφες) εικόνες, συχνά κινηματογραφημένες με την οπτική του ζώου, δείχνοντάς μας ακόμα και τα όνειρά του, δημιουργώντας σε αρκετά σημεία ένα εντελώς παραισθητικό, ψυχεδελικό θα έλεγα αποτέλεσμα. Συνολικά το φιλμ είναι συγκινητικό, άλλοτε τρυφερό και άλλοτε σκληρό, και, βεβαίως, πάνω απ' όλα έντονα φιλοζωικό. Δεν περίμενα αυτή την αισθητική και τη φρεσκάδα από έναν 84χρονο! Μπράβο!

Η ΑΝΝΑ ΚΑΙ Η ΑΦΟΡΗΤΗ ΜΟΝΑΞΙΑ ΕΝΟΣ ΕΡΩΤΕΥΜΕΝΟΥ ΔΙΧΩΣ ΑΝΤΑΠΟΡΙΣΗ

Μπορεί μια ταινία να είναι αφόρητα μελαγχολική (καταθλιπτική για να είμαστε ακριβείς) κι όμως εξαιρετική; Ναι, αποδεικνύει ο πολωνός Jerzy Skolimowski, που επανέρχεται μετά 18(!) χρόνια απουσίας από το σινεμά.
Οι "Τέσσερις νύχτες με την Άννα" (2008) αφηγούνται μια σπαρακτική ιστορία μοναξιάς και "μονόπλευρου" έρωτα. Ο ήρωας, ενσαρκωμένος από έναν πολύ καλό άγνωστο πολωνό ηθοποιό, είναι ένας ελαφρά καθυστερημένος, μοναχικός τύπος, που έχει μεγαλώσει με την άρρωστη γιαγιά του και σύντομα, μετά τον θάνατό της, μένει ολομόναχος. Ερωτευμένος παράφορα, στα όρια της μονομανίας, με τη γειτόνισσά του Άννα, την οποία παρακολουθεί κάθε νύχτα δίχως να τολμά να της πει τίποτα, σκαρφίζεται τρόπους να βρίσκεται όλο και πιο κοντά της (εν αγνοία της), βλέποντάς την και φροντίζοντάς την ενώ κοιμάται.
Ο Skolimowski αφηγείται την μελαγχολική, αλλά και αφάνταστα τρυφερή ιστορία του με φοβερή οικονομία και σκηνοθετική μαεστρία, δίνει βάρος στις μικρές λεπτομέρειες και καταφέρνει να δώσει τα πάντα με ελάχιστο λόγο, κάνοντας ένα σχεδόν βουβό σινεμά στο οποίο κυρίαρχο λόγο έχει η εικόνα. Υπάρχουν στιγμές που μας έρχονται σχεδόν δάκρια στα μάτια από την τυφλή αφοσίωση του μοναχικός ήρωας. Σχόλιο πάνω στην ανθρώπινη μοναξιά λοιπόν και κινηματογραφικό κομψοτέχνημα πάνω στον έρωτα δίχως ανταπόκριση.
Τη "μαυρίλα" της ταινίας πάντως επιτείνει το απίστευτα μίζερο και καταθλιπτικό περιβάλλον, τόσο τα εσωτερικά όσο και τα τοπία που περιβάλλουν τη δράση. Τρομάζεις όταν κάποια στιγμή αντιλαμβάνεσαι ότι όλα αυτά υπάρχουν στην σημερινή Πολωνία και δεν εικονογραφούν ένα παρελθόν δεκαετιών. Έτσι, δεν μπορώ να μη σκεφτώ (με το βίτσιο που με διακρίνει) και πολιτικά, μένοντας άφωνος με τη σημερινή κατάσταση πρώην "σοσιαλιστικών" χωρών (η οποία προφανώς ήταν πανομοιότυπη και επί προηγούμενου καθεστώτος), διαπιστώνοντας ένα αφάνταστο είδος λασπωμένης και μουντής μιζέριας σε χώρες της σύγχρονης Ευρώπης, που δύσκολα θα συνατήσουμε στην Ελλάδα.
Ξαναλέω: Μου άρεσε πολύ, αλλά δεν απευθύνεται σε πολλούς. Ή, τέλος πάντων, να είστε προετοιμασμένοι για πολλή θλίψης και μαυρίλας.