"THE MACHINIST" Ή Η ΚΑΤΑΒΑΣΗ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΤΡΕΛΑ

 

Υπάρχουν αρκετές ταινίες που μιλάνε για τη σταδιακή κατάβαση του εκάστοτε ήρωα/ίδας προς την ψυχική διαταραχή. Μου έρχονται, ας πούμε, άμεσα στο νου δύο φιλμ του Πολάνσκι, η Ἁποστροφή῾ και ο ῾Ένοικος῾ και υπάρχουν και πολλά άλλα. Στη σειρά των ταινιών που πραγματικά ξεχωρίζουν με αυτό το ζοφερό θέμα έρχεται να προστεθεί και το "The Machinist" (Άγρυπνος, 2004) του Brad Anderson, ο οποίος έχει κάνει καποια συμπαθητικά φιλμ (τα περισσότερα στο χώρο του φανταστικού), ποτέ όμως δεν κατάφερε να φτάσει την ταινία στην οποία αναφερόμαστε.

Ο ήρωας είναι ένας βιομηχανικός εργάτης, που κάνει μια μονότονη δουλειά σε ένα μουντό και άσχημο περιβάλλον. Πάσχει από επίμονη αϋπνία, η μόνη του σχέση είναι οι τακτικές επισκέψεις σε μια πόρνη και η υπόλοιπη ζωή του είναι μοναχική. Η γνωριμία με μια σερβιτόρα θα του δώσει μια σύντομη διέξοδο, ωστόσο όλα όσα συμβαίνουν γύρω του θα τον κάνουν να αμφιβάλλει όλο και περισσότερο για την πνευματική του υγεία και για το τι ακριβώς συμβαίνει στη ζωή του.

Ο Κρίστοφερ Μπέιλ, απίστευτα αδυνατισμένος για τις ανάγκες του ρόλου (τι λέω, αληθινός σκελετός) είναι εξαιρετικός. Η ταινία είναι γυρισμένη σε αποχρώσεις του γκρίζου, με όλα τα άλλα χρώματα ῾῾κατεβασμένα῾῾ώστε να τονίζεται η καταπιεστική ατμόσφαιρα. Η ίδια η εικόνα λοιπόν, τα μυστικά του παρελθόντος που αναδύονται, το όλο μουντό κλίμα του φιλμ, κάνει την παρακολούθησή του μια ζοφερή εμπειρία, που επειτείνεται όσο αντιλαμβανόμαστε ότι κάτι δεν πάει καλά με τον ίδιο τον πρωταγωνιστή. Ωστόσο, έχοντας υπ᾽όψιν εξ αρχής ότι δεν πρόκειται για κάτι ευχάριστο, παρακολουθείστε (όσοι θέλετε) ένα δυνατό φιλμ, το οποίο μάλιστα μιλά για την ανθρώπιμη αλλοτρίωση από την απρόσωπη, μονότονη, άνευ κανενός ενδιαφέροντος και στερημενη από κάθε δημιουργικότητα εργασία. Ή ίσως για το απρόσωπο και γκρίζο των σχέσεων και της ζωής μας στο βιομηχανικό περιβάλλον; Ή και για άλλου είδους αλλοτριώσεις; Αλλά πρωτίστως σε ένα τέτοιο εργασιακό και όχι μόνο περιβάλλον πόλης δεν μπορεί παρά να προκύψουν μη υγιείς άνθρωποι... Ίσως πάλι όλα να προέρχονται από τη μοναξιά. Ή μήπως η μοναξιά είναι επακόλουθο αυτού του είδους ζωής;

"THE CALL": SERIAL KILLERS ΚΑΙ ΣΑΣΠΕΝΣ

Το φιλμ "The Call" είναι ένα θρίλερ που γύρισε το 2013 ο Brad Anderson με βασική πρωταγωνίσυτρια τη Χάλι Μπέρι .
Η οποία είναι αστυνομικός, απ᾽αυτούς που δουλεύουν στο 911 (το δικό μας 100), δέχονται κάθε λογής κατεπείγουσες κλήσεις και συχνά καλούνται να διαχειριστούν τηλεφωνικά πραγματικά ακραίες καταστάσεις. Όπως μια κοπέλα που έντρομη λέει ότι κάποιος έχει μπει στο σπίτι της. Από λάθος της αστυνομικού ο άντρας βρίσκει την κοπέλα, την απαγάγει και, λίγες μέρες μετά, βρίσκεται το πτώμα της. Το σοκ της ηρωίδας είναι τεράστιο, αφού θεωρεί υπεύθυνο τον εαυτό της. Αλλάζει θέση στο Σώμα, αλλά, μήνες μετά, βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα παρόμοιο τηλεφώνημα και μια παρόμοια κατάσταση. Πώς θα τη διαχειριστεί αυτή τη φορά;
Θρίλερ με διαρκές σασπένς, με έναν παρανοϊκό σίριαλ κίλερ και με πλοκή που στο μεγαλύτερο μέρος βασίζεται στη συνεχή εναλλαγή οδηγιών από το τηλέφωνο και γεγονότων ῾῾ἑκεί έξω῾῾, ὠσπου η ηρωίδα θα αποφασίσει να αναλάβει δράση η ίδια... Δεν είναι κακό ως φιλμ του είδους, αλλά παρόμοιο μοτίβο έχουμε ξαναδεί πολλές φορές σε πολλές παραλλαγές (από τη ῾῾Σιωπή των Αμνών῾῾ έως πλήθος άλλων). Η ώρα λοιπόν περνά καλά, αλλά είναι πλέον σύνηθες να προσθέσεις άλλον  έναν κατά συρροήν δολοφόνο στην ατέλειωτη πινακοθήκη του είδους. Τέλος ένα μείον στη συγκεκριμένη ταινία είναι το ότι βασίζεται σε αρκετές συμπτώσεις.

ΠΟΙΟΙ ΕΙΝΑΙ ΥΓΙΕΙΣ ΣΤΟ STONEHEARST ASYLUM;

Ο Brad Anderson μας είναι γνωστός απο κάποια παλιότερα θρίλερ, ενώ ταυτόχρονα κάνει και πολλή τηλεόραση. Το 2014 πάντως γυρίζει το "Stonehearst Asylum", ένα θρίλερ που βασίζεται (πολύ χαλαρά) σε διήγημα του Πόε, στο οποίο πάντως μοιάζει μόνο κατά το ένα τρίτο της ταινίας.
Στα τέλη του 19ου αιώνα ένας νεαρός γιατρός φτάνει σε ένα απομονωμένο άσυλο για ψυχικά ασθενείς. Πολύ σύντομα θα αντιληφτεί ότι κάτι δεν πάει καλά εκεί, ενώ συγχρόνως νοιώθει ακατανίκητη έλξη για μία από τις ασθενείς. Από εκεί και πέρα υπάρχουν αρκετές ανατροπές μέχρι την τελική.
Η ατμόσφαιρα της ταινίας είναι καθαρά γοτθική. Ο πύργος - άσυλο, η μουντή, ομιχλώδης φύση που το περιβάλλει, τα ανησυχητικά, ζοφερά θα έλεγα, σκηνικά στο εσωτερικό, οι τρελοί, όλα ενισχύουν την ατμόσφαιρα αυτή. Συγχρόνως υπάρχει ένα εντυπωσιακό καστ: Μπεν Κινγκσλεϊ, Κέιτ Μπέκινσέϊλ, Μάικλ Κέιν, Ντέιβιντ Θιούλις, Μπρένταν Γκλίσον... Αυτό όμως που μου άρεσε περισσότερο, πέρα από μερικές ενδιαφέρουσες ανατροπές που προανέφερα, είναι ο προβληματισμός πάνω στις έννοιες του καλού και του κακού, του τρελού και του υγιούς, του εξουσιαστή και του εξουσιαζόμενου. Βλέπετε, τίποτα δεν είναι οπως φαίνεται αρχικά. Αυτό θα το διαπιστώσετε πολύ σύντομα, στο πρώτο τρίτο κιόλας του φιλμ. Ο προβληματισμός όμως και η αμφισβήτηση των εννοιών που ανέφερα πιο πάνω συνεχίζονται σε όλη τη διάρκειά του και πάνε πολύ βαθύτερα. Και τελικά, αυτό που κυρίως αμφισβητείται είναι οι ίδιες οι "ψυχοθεραπευτικές" μέθοδοι, της εποχής τουλάχιστον και η αντιμετώπισή της τρέλας εν γένει. Η τρέλα και η σκληρότητα εδώ είναι έννοιες που θα προβληματίσουν και δεν θα αποδοθούν ξεκάθαρα στη μία μόνο πλευρά...
Τελικά το φιλμ μπορεί να ειδωθεί και ως μία ευρύτερη αλληγορία πάνω στην ελευθερία, την επανάσταση, τις συνέπειές της, την ίδια την έννοια της εξουσίας. Και γι' αυτό το βρήκα ενδιαφέρον, δίχως φυσικά να το θεωρώ αριστούργημα. Και, σαν ειρωνικό σχόλιο, όλα αυτά τοποθετούνται στην έναρξη ακριβώς του 20ού αιώνα (πράγμα που παίζει ρόλο στην ιστορία), του αιώνα της λογικής, της ειστήμης, των φώτων (υποτίθεται). Η κατάληξη του αιώνα αυτού βέβαια άλλα μας έδειξε για την ανθρώπινη παράνοια και αυτοκαταστροφικότητα.