ΕΝΑΣ ΑΝΕΜΕΛΟΣ (ΚΑΙ ΑΝΕΥΘΥΝΟΣ) "ΤΡΑΓΟΥΔΙΣΤΗΣ ΚΟΤΣΙΦΑΣ"

Το 1972 ο Otar Iosseliani γυρίζει μια από τις γνωστότερες γεωργιανές ταινίες του (πριν μετακομίσει δηλαδή στη Γαλλία), το "Ήταν ένας Τραγουδιστής Κοτσιφας". Μια ταινία που μελετά εξονυχιστικά έναν μάλλον κωμικοτραγικό χαρακτήρα.
Ήρωας του φιλμ είναι ένας μουσικός, που παίζει κρουστά σε μεγάλη ορχήστρα της πρωτεύουσας, της Τυφλίδας (σήμερα Tbilisi). Μόνο που κατορθώνει να φτάνει στις συναυλίες την τελευταία κυριολεκτικά στιγμή, για να παίξει το τελικό μέρος για ένα λεπτό (το συνήθως θριαμβικό τελευταίο λεπτό της κλασικής μουσικής, όπου υπάρχουν κρουστά) και... μετά τέλος. Γιατί; Επειδή είναι ένας άνθρωπος που δεν σταματά ποτέ να κινείται. Ευχάριστος στους άλλους, πιθανότατα ταλαντούχος, με εκατοντάδες γνωστούς (άγνωστο όμως πόσους φίλους), που τον σταματάνε διαρκώς στο δρόμο για να τον χαιρετίσουν, με πάμπολλες κατακτήσεις, περιστασιακά φλερτ και καμιά μόνιμη σχέση, αναλώνει τη ζωή του (και την κάθε μέρα του) σε διαρκείς επισκέψεις σε φίλους (-ες), στα σπίτια τους, στις δουλειές τους, στα γλέντια τους. Αεικίνητος, λίγο "λίγο απ' όλα", αρνείται να μπει σε καλούπια, να αποκτήσει μια φυσιολογική ζωή (επαγγελματική, ερωτική, φιλική). Πάντα χαμογελαστός, πάντα έτοιμος να βοηθήσει, πλην όμως η προφανής ανικανότητά του να μείνει κάπου για, έστω, πέντε λεπτά, μετατρέπει τελικά την ανεμελιά σε πλήρη ανευθυνότητα. Φυσικά, αν και μουσικός και συνθέτης, είναι αδύνατο να συνθέσει έστω και τις ελάχιστες ώρες που μένει σπίτι του. Πρέπει ή να φύγει και πάλι για κάπου ή να κοιμηθεί, αφού είναι εξαντλημένος από τόσο τρέξιμο.
Η ταινία διαθέτει χιούμορ, έναν ολοζώντανο βασικό χαρακτήρα (ολόκληρη άλλωστε βασίζεται πάνω του) και μια κεφάτη σε πρώτη ανάγνωση ματιά στη ζωή. Κάτω από όλη αυτή την ανεμελιά ωστόσο κρύβεται μια κατά βάθος μια τραγική περίπτωση. Όσο αγαπητός κι αν είναι αρχικά, η απίστευτη ανευθυνότητά του τον κάνει τελικά αντιπαθή (έως και μισητό), όχι μονο στις πάμπολλες γυναίκες που εγκαταλείπει, αλλά και σε φίλους και σε συναδέλφους. Το ταλέντο του βέβαια πάει κι αυτό στράφι. Τελικά όλη η ευχάριστη σε πρώτη ματιά εικόνα κρύβει ένα ανώριμο, πιθανόν ακόμα και άρρωστο ψυχικά άνθρωπο. Έναν κοινωνικό κηφήνα. Αυτή είναι μάλλον και η θέση του σκηνοθετη, αν κρίνουμε από το ξεφνικό φινάλε - ίσως και ηθικοπλαστικό να το χαρακτήριζαν κάποιοι.
Από τις καλύτερες για μένα ταινίες του Iosseliani, το γλυκόπικρο, ασπρομαυρο αυτό φιλμ συνίσταται - κυρίως σε σινεφίλ βεβαίως.

ΗΣΥΧΟ, ΧΑΜΗΛΟΤΟΝΟ "PASTORALI"

Ο Otar Iosseliani είναι γεωργιανός (πρώην σοβιετικός δηλαδή) και από τη δεκαετία του 80 ζει και δουλεύει στη Γαλλία. Πριν όμως είχε προλάβει να γυρίσει μερικά γεωργιανά φιλμ. Το 1975 για παράδειγμα κάνει το "Pastorali", μια "ήσυχη", χαμηλών τόνων ασπρόμαυρη ταινία.
Μια ομάδα μουσικών (δύο άντρες και τρεις γυναίκες) από την πρωτεύουσα επισκέπτονται ένα μικρό χωριό. Εκεί θα μείνουν αρκετές μέρες, τόσο για να κάνουν απερίσπαστα πρόβες όσο και για να καταγράψουν ντόπιες μουσικές από ερασιτέχνες μουσικούς. Η ταινία παρακολουθεί τις σχέσεις τους με τους χωριάτες, κυρίως με την πολυμελή οικογένεια που τους φιλοξενεί.
Στη διάρκεια του φιλμ μοιάζει να μη συμβαίνει τίποτα. Δεν υπάρχουν κορυφώσεις, σκηνές δράματος ή δράσης, τίποτα. Η ματιά του σκηνοθέτη είναι περισσότερο ντοκιμαντερίστικη. Με μια προφανή αγάπη και ευαισθησία, ίσως και νοσταλγία, ο φακός καταγράφει την καθημερινότητα (αρκετά πρωτόγονη θα έλεγα) του χωριού. Άνθρωποι που δουλεύουν στα χωράφια, άνθρωποι που γλεντούν,  πίνουν και τραγουδούν, γυναίκες που - νοικοκυρές γαρ - δουλεύουν στο σπίτι, αρκετοί τσακωμοί, έντονοι μερικές φορές, η βαρεμάρα και η απραξία των εφήβων, τα πρώτα ερωτικά σκιρτήματα και άλλα μικρά και ταπεινά συνθέτουν την καθημερινότητα του χωριού. Και τα κατοικίδια ζώα. Κάθε λογής, που μοιάζουν πραγματικά να είναι πανταχού παρόντα. Με διακριτικό (πολύ διακριτικό θα έλεγα) χιούμορ, που θυμίζει κάπως αυτό του Τατί, ο φακός παρακολουθεί και σχολιάζει τις μικρές λεπτομέρειες που συνθέτουν την καθημερινότητα.
Ταυτόχρονα η ταινία δομείται πάνω στις αντιθέσεις των "πρωτευουσιάνων" και των ντόπιων. Μη φανταστείτε συγκρούσεις ή κάτι τέτοιο. Απλώς ο διαφορετικός τρόπος ζωής - και η αμοιβαία εκτίμηση ανάμεικτη με κάποια έκπληξη ή/και θαυμασμό - καταγράφονται σε πολλές και διαφορετικές ευκαιρίες. Ο αποχαιρετισμός στο τέλος, χαμηλότονος κι αυτός, γίνεται συγκινητικός.
Ταινια για πολύ λίγους σήμερα, που ανήκει σε ένα κάπως παλιό, ποιητικό σινεμά, σίγουρα θα κάνει πολλούς να βαρεθούν με την σαφή έλλειψη δράσης και "γεγονότων". Οι λίγοι όμως που μπορούν να απολαύσουν έναν τέτοιο κινηματογράφο θα ανακαλύψουν ποίηση, συγκίνηση, χιούμορ και γενικά μια κατάφαση στη ζωή, όπως κι αν έρχονται τα πράγματα. Όσο για το σοβιετικό καθεστώς, αυτό πολύ λίγο φαίνεται. Η ζωή, με όποιο σύστημα, μοιάζει να είναι ίδια, με χαρές και λύπες, με πολλή καθημερινότητα (αρκετά πρωτόγονη στη συγκεκριμένη περίπτωση). Ίσως ο Ιοσελιάνι να θέλει να μας πει ότι η ουσία είναι αλλού. Δεν ξέρω...