OTAN TO "INVASION OF THE BODY SNATCHERS" ΕΓΙΝΕ ΑΠΛΩΣ "INVASION"

Ο Oliver Hirschbiegel είναι ο γερμανός σκηνοθέτης που γύρισε το πολύ δυνατό "Πείραμα" και την εξαιρετική "Πτώση". Λίγο αργότερα πήγε στο Χόλιγουντ (τι πρωτότυπο) και το 2007 φτιάχνει την "Εισβολή" (The Invasion), ένα τρίτο ριμέικ των κλασικών "Invasion of the Body Snatchers" (το αυθεντικό στη δεκαετία του 50 και το πολύ καλό πρώτο ριμέικ του Κάουφμαν στη δεκαετία του 70).
Έλλογοι μικροοργανισμοί από το διάστημα φτάνουν στη γη και μολύνουν τους ανθρώπους. Μπαίνουν μέσα τους και τους μετατρέπουν - ενώ η εξωτερική εμφάνιση παραμένει ίδια - σε όντα δίχως συναισθήματα και με συλλογική συνείδηση, κάτι σαν έντομα (δεν κάνω spoiler. Αυτά τα ξέρουμε από την αρχή). Πρόκειται φυσικά για εξωγήινη εισβολή, όχι όμως με όπλα και διαστημόπλοια... Μια χωρισμένη μητέρα, ψυχίατρος στο επάγγελμα, πασχίζει με όσα μέσα διαθέτει να παραμείνει άνθρωπος, αυτή και ο μικρός γιος της, ενώ γύρω τους όλα αλλάζουν ραγδαία.
Μπορώ από την αρχή να πω ότι κατά τη γνώμη μου η διασκευή αυτή είναι σαφώς χειρότερη από αυτήν του 1978. Η παλιά διέθετε μια αληθινή ανατριχίλα, κάτι που σου πάγωνε το αίμα. Εδώ όλο αυτό έχει μετατραπεί σε ένα μάλλον άνευρο θρίλερ, που ναι μεν δεν ρίχνει το βάρος στη δράση και τα κυνηγητά (ευτυχώς), παρ' όλα αυτά όμως δεν καταφέρνει να πιάσει την στοιχειωμένη ατμόσφαιρα του προηγούμενου. Η Νικόλ Κίντμαν προσπαθεί, αλλά σίγουρα ο Ντάνιελ Κρεγκ δεν είναι Ντόναλντ Σάντερλαντ. Ούτε κατά διάνοια... Τι περιμένετε όμως από ριμέικ, που αποτελούν χαρακτηριστικές ενδείξεις της έλλειψης φαντασίας του σημερινού Χόλιγουντ; (η ταινία του 78 είπαμε ότι ήταν επίσης ριμέικ, αποτελεί όμως μία από τις σπανιότατες περιπτώσεις που το ριμέικ βγαίνει καλύτερο από το πρωτότυπο).
Σαν μοναδικό συν του φιλμ βρίσκω τον τελικό προβληματισμό του πάνω στο όλο θέμα. Βλέπετε, με τη "συλλογική συνείδηση" παύουν άμεσα οι άνθρωποι να στρέφονται ο ένας ενάντια στον άλλον, οι πόλεμοι σταματούν πάραυτα, η ζωή κυλά ειρηνικά (και εφιαλτικά τακτοποιημένα και ρουτινιάρικα). [SPOILER SPOILER] Αμέσως μετά την ήττα των εισβολέων - όπως αντιλαμβάνεστε το τέλος έχει αλλάξει κι αυτό - ο προβληματισμός για τα συν και τα πλην της "νίκης" είναι έντονος και το τέλος είναι, τουλάχιστον, μελαγχολικό, δίνοντας, αν μη τι άλλο, τροφή για σκέψη και μια σκοτεινή νότα στο υποτιθέμενο happy end. Πάλι καλά. Κατά τα άλλα προτιμήστε σαφέστατα το φιλμ του 1978.

ΕΝΑ "ΠΕΙΡΑΜΑ" ΠΟΥ ΣΥΓΚΛΟΝΙΖΕΙ

Το 2001 ο γερμανός Oliver Hirschbiegel γυρίζει "Το Πείραμα" (Das Experiment), προκαλώντας σοκ στο κοινό. Η ταινία αφηγείται ένα "κοινωνικό" πείραμα που γίνεται σε μια σχολή: 20 άνθρωποι δέχονται εθελοντικά (έναντι αμοιβής) να παίξουν για 15 μέρες τους ρόλους δεσμοφυλάκων και φυλακισμένων, υπακούοντας σε ορισμένους κανόνες. Οδηγούνται σε μια κανονικά προσομοιωμένη φυλακή, χωρίζονται στους μεν και στους δε... και η κόλαση αρχίζε. Στις 5 μόλις μέρες η κατάσταση έχει εκτροχιαστεί πλήρως.
Το φιλμ καταφέρνει με κοφτό ρυθμό να κρατά ένα διαρκές σασπένς. Συγρόνως, από το πρώτο μέχρι το τελευταίο λεπτό η ένταση κλιμακώνεται αδιάκοπα, μέχρι το πολύ δυνατό φινάλε. Η κατάσταση ξεφεύγει πολύ σύντομα από το απλό παιχνίδι, γίνεται όλο και περισότερο δυσάρεστη (και για τον θεατή, πόσο μάλλον για τους έγκλειστους) και, τελικά, η ωμή βία είναι αναπόφευκτη - και το τέντωμα των νεύρων των θεατών εγγυημένο. Προφανώς ο σκηνοθέτης θέλει να μας δείξει ότι η βία, τα άγρια ένστικτα, η "ανάγκη" για δύναμη και εξουσία είναι ριζωμένα μέσα μας, ότι μια χούφτα ανθρώπων δίχως καμιά έξωθεν καθοδήγηση θα οδηγηθεί αναπόφευκτα στον πρωτογονισμό και τη βία (σ' αυτό το συμπέρασμα θυμίζει πολύ το παλιό "Lord of the Flies" για το οποίο έγραψα πρόσφατα).
Παρά το ότι λοιπόν είναι ένα αναμφισβήτητα δυνατό φιλμ, οι αντιρρήσεις μου είναι αρκετές. Ο βασικός λόγος είναι ότι δεν το βρήκα αρκετά πειστικό. Δεν νομίζω ότι τέτοιες ανεξέλεγκτες καταστάσεις μπορούν να προκύψουν σε 5 μόλις μέρες. Κι έπειτα μου φάνηκε αρκετά ψεύτικη η μη συμμετοχή (η ελάχιστη συμμετοχή τέλος πάντων) των "άνωθεν", αυτών δηλαδή - καθηγητών πανεπιστημίου κυρίως - που παρακολουθούν το πείραμα. Πιστεύω ότι στην πραγματικότητα θα το σταματούσαν ή θα έκαναν αυστηρες συστάσεις πολύ συντομότερα. Και δεν είμαι σίγουρος ότι ένας άνθρωπος φασιστικής νοοτροπίας (ο "κακός" της ταινίας) μπορεί να παρασύρει τόσο εύκολα όλους τους υπόλοιπους (ναι, ασφαλώς και συνέβει με τον Χίτλερ, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι συμβαίνει καθημερινά. Γι' αυτό άλλωστε το ναζιστικό φαινόμενο είναι τόσο ιδιαίτερο και μελετάται ακόμα τόσο πολύ). Στο νου βέβαια με όλα αυτά μας έρχεται το μεταγενέστερο "Κύμα", που κι αυτό επίσης δεν με είχε πείσει. Ίσως οι γερμανοί κουβαλούν τις ενοχές του παρελθόντος τους και προσπαθούν απεγνωσμένα να διερευνήσουν τα βαθύτερα αίτια γι' αυτό, να αποδείξουν ότι η γοητεία του φασισμού είναι (σε λανθάνουσα κατάσταση) ριζωμένη στην ανθρώπινη ψυχή και περιμένει τις κατάλληλες συνθήκες για να ξυπνήσει. Πάντως και οι δύο αυτές κινηματογραφικές απόπειρες, παρά το ότι είναι πολύ δυνατές σαν ταινίες, δεν με έπεισαν.

ΠΟΛΥ ΜΑΚΡΙΑ ΑΠ' ΤΟΝ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟ

Το "Πέντε λεπτά πριν τον παράδεισο" (Five minutes of heaven) του γερμανού Oliver Hirschbiegel (που είχε κάνει "Το Πείραμα" και την "Πτώση") μας μεταφέρει στην ταραγμένη βόρεια Ιρλανδία, πρώτα στη δεκαετία του 70, όταν ο πόλεμος, εθνικός (ενάντια στους άγγλους) και εμφύλιος (καθολικοί εναντίον προτεσταντών), μαινόταν, και στη συνέχεια στη σύγχρονη εποχή, όπου κάποιοι πασχίζουν να επουλώσουν τις παλιές πληγές, δίχως να τα καταφέρνουν πάντα. Ένα τηλεοπτικό σόου λοιπόν προσπαθεί να φέρει σε επαφή και να συμφιλιώσει έναν άνθρωπο με το δολοφόνο του αδελφού του, τριαντατόσα χρόνια μετά το τραγικό γεγονός.
Η ταινία έχει βέβαια τα κλασικά φιλειρηνικά μηνύματα, της δίνω όμως κάποιους παραπάνω πόντους απ' αυτό. Αυτό που δείχνεται ξεκάθαρα εδώ, είναι ότι τα θύματα της βίας βρίσκονται πάντοτε κι από τις δυο πλευρές: Και του θύτη και του θύματος. Παρακολουθώντας την εξέλιξη των δύο αυτών ανθρώπων (ο δολοφόνος έχει κάνει 12 χρόνια φυλακή πριν αφεθεί ελεύθερος), διαπιστώνουμε ότι οι ζωές και των δύο έχουν πρακτικά καταστραφεί. Δεν υπάρχουν πια καλοί και κακοί, ένοχοι και αθώοι. Υπάρχουν μόνο τσακισμένοι άνθρωποι που πληρώνουν μια ζωή τον φανατισμό και την επιπολαιότητα (στο συγκεκριμένο φιλμ ενός δεκαεφτάχρονου, αλλά βέβαια τα συμπεράσματα είναι πολύ γενικότερα). Αυτή η απόλυτη καταδίκη του φανατισμού και της βίας είναι και το βασικό ατού της ταινίας. Καθώς και κάποιος προβληματισμός για το ρόλο της τηλεόρασης, που μετατρέπει τον ανθρώπινο πόνο (έστω και αν έχει καλές προθέσεις, όπως αφήνεται να εννοηθεί εδώ) σε τηλεοπτικό σόου.
Και βέβαια στα συν οι πολύ καλές ερμηνείες του Τζέιμς Νέσμπιτ και του Λίαμ Νίσον. Αλλά και το ότι η δραματική αυτή ταινία είναι γυρισμένη σαν ψυχολογικό θρίλερ με το σασπένς να ανεβαίνει καθώς οι θεατές προσπαθούν να μαντέψουν τις αντιδράσεις και τις ενέργειες των ηρώων. Αυτό είναι έξυπνο, γιατί το όλο στόρι πάσχει από θεατρικότητα και, στα χέρια ενός άλλου σκηνοθέτη, θα μπορούσε να γίνει πολύ πιο στατικό και θεατρικό. Συνολικά λοιπόν τη βρήκα αρκετά καλή ταινία, την παρακολούθησα με ενδιαφέρον, αλλά δεν τη θεωρώ αριστούργημα.