ΤΟ "DODO" ΚΑΙ ΟΙ ΑΛΜΟΔΟΒΑΡΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΟΥΤΡΑ

 

Παρακμασμένο, στα πρόθυρα της χρεωκοπίας (πρώην) ζάπλουτο και διάσημο ζεύγος ετοιμάζεται να παντρέψει τη μοναχοκόρη του με πλούσιο γόνο, ο οποίος προφανώς αναμένεται να σώσει την κατάσταση. Στην πολυτελή εξοχική τους κατοικία λοιπόν μαζεύεται την παραμονή του γάμου ένα ετερόκλητο και αλλοπρόσαλλο πλήθος (εργάτες, η "ντιζάινερ" της γιορτής, ο νεαρός συνεταίρος του συζύγου, μουσικοί, ένα τραβεστί, η οικονόμος του σπιτιού κλπ. κλπ.) για να ετοιμαστούν όλα για το αυριανό μεγάλο γεγονός. Ωστόσο στον κήπο θα κάνει αιφνιδίως - άγνωστο πώς και γιατί - το εξαφανισμένο από το 17ο αιώνα πτηνό ντόντο και θα ακολουθήσει χαμός.

Με το "Dodo" (2022) ο Πάνος Κούτρας, τον οποίο θεωρώ ιδιαίτερο κεφάλαιο του ελληνικού σινεμά, θα βρεθεί και πάλι στα χωράφια του. Με πάνω από 10 πρωταγωνιστές και χαρακτήρες με τους οποίους ασχολείται εξ ίσου, με πολλές υποπλοκές, θα κάνει μια ακτινογραφία του μικρόκοσμου της ελληνικής κοινωνίας (των μεγάλων πόλεων τουλάχιστον) και θα μπερδέψει πλούσιους και φτωχούς, μεγαλοαστούς και εργάτες, γκέι και στρέιτ, τίμιους και μη, σε ένα πολύπλοκο γαϊτανάκι σχέσεων, δεσμών, πηδημάτων, εκβιασμών, αποκαλύψεων κρυμμένων μυστικών και πολλών άλλων. Φυσικά το όχημα είναι το μελόδραμα, πλην όμως δοσμένο με χιούμορ και δίχως να κρύβει τη σατιρική ματιά πάνω σε κάθε λογής σύγχρονα κοινωνικά φαινόμενα (και κινηματογραφικά κλισέ). Και, όπως πάντα, η ματιά είναι πανηδονιστική και τίποτα απολύτως από τα τεκταινόμενα δεν σοκάρει κανένα από τους ετερόκλητους παρευρισκόμενους. Εκτός της παρουσίας του μυστηριώδους ντόντο βεβαίως.

Εννοείται ότι το κλίμα θυμίζει Αλμοδοβάρ και κάποια κιτς στοιχεία είναι μάλλον συνειδητά. Δεν είναι μια φοβερή ταινία που θα φέρει την οποιουδήποτε είδους ανατροπή, ωστόσο την είδα ευχάριστα και διασκέδασα ακόμα και στα μελό σημεία. Εντάξει, ίσως υπάρχει κάποιο πρόβλημα στο ρυθμό, ίσως όλα αυτά κάπου να μη δένουν ικανοποιητικά, αλλά πάντως προσωπικά εκτιμώ πάντα τη (σεξουαλική κυρίως) απόλυτη απενοχοποίηση που πάντοτε υπάρχει στα φιλμ του Κούτρα, όσο και τη μελό / σατιρική ταυτόχρονα ματιά του. Είπαμε, ο Αλμοδοβάρ είναι παρόν.

ΥΓ: Το ντόντο ως εφέ είναι εξαιρετικό!

XENIA ΜΕ ΤΡΥΦΕΡΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΓΑΠΗ ΓΙΑ ΤΟ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟ

Ο Πάνος Κούτρας είναι νομίζω ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονες έλληνες σκηνοθέτες και ο μόνος που κάνει με συνέπεια queer σινεμά. Αλλά βέβαια δεν είναι αυτό το σημαντικό, όσο το ότι οι ταινίες του είναι καλές.
Στο "Xenia" του 2014 (αναφορά στην εγκαταλειμμένη σήμερα αλυσίδα ξενοδοχείων, χαρακτηριστικών δειγμάτων ελληνικού αρχιτεκτονικού μοντερνισμού) παρακολουθεί το οδοιπορικό ενός 16χρονου αλβανού γκέι, που μετά τον θάνατο της μητέρας του παίρνει το αγαπημένο του λαγουδάκι και φτάνει από την Κρήτη στην Αθήνα, βρίσκει τον αδελφό του που ζει εκεί και μαζί ξεκινάνε για τη Θεσσαλονίκη, για να βρουν τον πατέρα τους που τους είχε εγκαταλείψει όταν ήταν μικρά, αλλά και για να πάρει μέρος ο ταλαντούχος μεγάλος σε ένα τηλεοπτικό σόου νέων ταλέντων .
Πρόκειται λοιπόν για μια ταινία δρόμου στη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα, με την ασχήμια αλλά και τις εκπλήξεις της, την δύσκολη καθημερινότητα και τις χαρακτηριστικές της εικόνες. Μόνο που εδώ στο οδοιπορικό πρωταγωνιστούν δύο "διαφορετικοί" χαρακτήρες, δίχως ουσιαστικά ταυτότητα, αλβανοί αλλά με ελληνική κουλτούρα ταυτόχρονα. Το μελόδραμα εναλλάσσεται με το χιούμορ, αλλά η τρυφερότητα στη ματιά του Κούτρα, ακόμα και στις σκληρές στιγμές, είναι δεδομένη. Φυσικά το ηθελημένο κιτς, τα camp στοιχεία, τα σκυλάδικα, είναι κι αυτά παρόντα - σε κάποια σημεία νοιώθουμε το αλμοδοβαρικό κλίμα - πλην όμως συνδυάζονται με την ποίηση, τη συγκίνηση, το ονειρικό στοιχείο και, πάνω απ' όλα, με την κατανόηση τής - σε πολλά επίπεδα - διαφορετικότητας. Ο σουρεαλισμός υπάρχει κι αυτός στα όνειρα και τη φαντασία του μικρού, δίνοντάς μας μια σειρά από εικόνες που εισχωρούν στο χώρο του φανταστικού. Ταυτόχρονα ο ρατσισμός, η μισαλλοδοξία και η απώλεια της αρετής της φιλοξενίας (το τελευταίο δείχνεται συμβολικά με το εγκαταλειμμένο Xenia) καταγράφονται ως αναπόσπαστα στοιχεία της ελληνικής κοινωνίας. Και υπάρχουν και οι σινεφίλ αναφορές, κυρίως στην υπέροχη "Νύχτα του Κυνηγού" του Τσαρλς Λότον (προσέξτε τη σκηνή στο ποτάμι).
Ίσως η τελευταία σκηνή του φιλμ να είναι κάπως τραβηγμένη, αλλά συνολικά η ταινία μου άρεσε και επιβεβαίωσε απόλυτα την εκτίμησή μου στον Κούτρα. Δεν είναι ίσως τόσο δυνατή όσο η "Στρέλα", αλλά, επαναλαμβάνω, τη βρήκα και πάλι πολύ καλή.
ΥΓ: Καλτ η εμφάνιση του Άγγελου Παπαδημητρίου και, φυσικά, της παλιάς ιταλίδας σούπερ σταρ Pati Pravo, της οποίας τα τραγούδια πρωταγωνιστούν!

Η ΠΟΛΛΑΠΛΗ ΤΟΛΜΗΡΟΤΗΤΑ ΤΗΣ "ΣΤΡΕΛΛΑΣ"

Να λοιπόν που η καλή για το ελληνικό σινεμά σεζόν επιβεβαιώνεται και με τη "Στρέλλα" του Πάνου Κούτρα. Φυσικά πρόκειται για μια απόλυτα γκέι ταινία και φυσικά ίσως για μερικούς είναι σκάνδαλο και μόνο το θέμα της ή οι ηθοποιοί της: Ένας μόλις αποφυλακισμένος ερωτεύεται ένα τραβεστί. Η συνέχεια δεν θα είναι όμως αυτή που πιθανόν περιμένουμε. Στο βασικό ρόλο (και είναι και πολύ καλή) ένα αληθινό τραβεστί, που μέχρι πρότινος δεν είχε ιδέα από ηθοποιία, ενώ στο φιλμ εμφανίζονται και άλλα τραβεστί.
Αυτά περί "σκανδάλων", που είναι κάτι που δεν με αφορά καθόλου. Πάμε λοιπόν σε πιο ουσιαστικά θέματα: Πρώτα - πρώτα η ταινία είναι καλογυρισμένη και κράτησε αμείωτο το ενδιαφέρον μου. Στο μέσον περίπου υπάρχει μια ανατροπή, που δεν θα σας αποκαλύψω φυσικά. Και μόνο το γεγονός ότι, όπως είπα, αυτή εμφανίζεται στα μισά, ενώ το ενδιαφέρον παραμένει ως το τέλος, είναι ένα μικρό επίτευγμα. Το άλλο επίτευγμα είναι η αυθεντική καταγραφή ενός περιθωριακού χώρου (αυτού των τραβεστί), που δίνεται με ακρίβεια, χιούμορ μερικές φορές και σίγουρα με πολλή ζεστασιά και συμπάθεια από ένα σκηνοθέτη που προφανώς τον γνωρίζει καλά (άλλωστε ο Κούτρας είναι ακτιβιστής γκέι). Είναι μια από τις πολύ λίγες φορές (για το ελληνικό σινεμά η πρώτη) που ο χώρος αυτός δίνεται τόσο αυθεντικά.
Αυτό όμως που προσωπικά μου άρεσε περισσότερο είναι η όλη στάση του δημιουργού απέναντι σε ένα απόλυτα "σοκαριστικό" θέμα (και δεν μιλώ μόνο για το θέμα της ομοφυλοφιλίας, αυτό είναι δεδομένο και το γνωρίζουμε από το πρώτο λεπτό). Δυστυχώς δεν μπορώ να πω συγκεκριμένα πράγματα, επειδή αυτά σχετίζονται με την ανατροπή που λέγαμε. Αυτό που μπορώ να πω όμως είναι ότι ο Κούτρας αντιμετωπίζει με γλυκύτητα, ηπιότητα και συμπάθεια ένα απόλυτο ταμπού, που στα χέρια οποιοδήποτε ίσως άλλου σκηνοθέτη (έλληνα ή μη) θα αποτελούσε σίγουρα αφορμή για δακρύβρεκτα ή/και αιματοβαμμένα δράματα και κάθε λογής ακραίες σεναριακές καταστάσεις. Εδώ, αντίθετα, υπάρχει η αντιμετώπιση που ανέφερα παραπάνω: ΟΚ, κάτι κοινωνικά μη αποδεκτό συνέβει. Τι να κάνουμε τώρα; Να πεθάνουμε; Να τινάξουμε στον αέρα τις ζωές μας; Όχι βέβαια. Συνεχίζουμε κανονικά, κόντρα σε κάθε κοινωνική σύμβαση, και όπου πάει. Μια χαρά περνάμε και, στο κάτω - κάτω, δεν ενοχλούμε κανένα. Το θέμα αφορά εμάς και μόνο.
Σ' αυτήν ακριβώς την αισιόδοξη, ανεκτική αντιμετώπιση - που έχει να κάνει με τον θεσμό της οικογένειας και όχι μόνο - έγκειται για μένα η αληθινή τόλμη της ταινίας και όχι στα θέματα της ομοφυλοφιλίας και των τραβεστί (που, στο κάτω - κάτω, έχουμε δει πολλάκις στο σινεμά). Και γι' αυτή και μόνο την τόλμη αξίζει ένα μπράβο στον Κούτρα. Εκτός του ότι, όπως είπαμε, είναι και καλή ταινία, που στέκει διεθνώς και το έχει ήδη αποδείξει.