Η DILILI ΣΤΟ ΠΑΡΙΣΙ ΚΑΙ Ο ΘΡΙΑΜΒΟΣ ΤΟΥ ΓΑΛΛΙΚΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ

Ο γάλλος Michel Ocelot είναι ένας από τους γνωστότερους δημιουργούς animation διεθνώς (Kirikou, Azur & Asmar κλπ.). Φτιάχνει γοητευτικές ταινίες με μαγευτικά χρώματα και πάντοτε με "μηνύματα". "Η Dilili στο Παρίσι" του 2018 δεν αποτελεί εξαίρεση. Εδώ όμως χρησιμοποιεί έναν συνδυασμό: Σε πρώτο πλάνο βρίσκονται οι φιγούρες, το καθαρό animation, ενώ το background αποτελείται από αληθινά τοπία - κτίρια και χώρους περισσότερο - από τα πλέον όμορφα του Παρισιού. Έτσι, πριν από οτιδήποτε άλλο, το φιλμ αποτελεί έναν απόλυτο ύμνο στο Παρίσι.
Η μικρή ηρωίδα είναι μιγάς Κανάκ (από την γαλλική αποικία της Νέας Καληδονίας) και βρίσκεται στο Παρίσι της Belle Epoque, όπου παρατηρείται αληθινή κοσμοσυροή από κάθε λογής ανθρώπους του πνεύματος και της τέχνης. Υπάρχει όμως και η σκοτεινή πλευρά: Μια μυστηριώδης οργάνωση με το όνομα "Κυρίαρχοι Άντρες" απάγει μικρά κορίτσια για άγνωστο σκοπό. Η πανέξυπνη Dilili με τον φίλο της, έναν έφηβο οδηγό τρίκυκλου, θα αφοσιωθούν στην αναζήτηση των σατανικών αυτών τύπων. Η μεγαλύτερη βοήθεια που θα λάβουν σ' αυτή θα προέλθει ακριβώς από τα λαμπρά πνεύματα που προαναφέραμε.
Το γοητευτικό animation και τα όμορφα χρώματα είπαμε ότι έχουν την τιμητική τους. Παράλληλα ο Ocelot πλέκει έναν αληθινό ύμνο στο γαλλικό (και στο δυτικό εν γένει) πνεύμα, αυτό του ανθρωπισμού, της ελευθερίας και του ξεπεράσματος του κάθε λογής σκοταδισμού. Και επιτίθεται εμφανέστατα εναντίον των σκοταδισμών αυτών: Του ρατσισμού, του μισογυνισμού (κυρίως), του φόβου προς το διαφορετικό κλπ., ενώ υμνεί την τέχνη και το πνεύμα σε όλες τους τις εκδοχές. Προφανώς οι αναφορές στο επικίνδυνο παρόν και στο σκοτάδι που μοιάζει να παίρνει το πάνω χέρι είναι εμφανείς.
Το πρόβλημα για μένα είναι το πολύ απλοϊκό, σχεδόν για παιδιά (ενώ όλο το φιλμ δεν είναι μόνο παιδικό) σενάριο. Όλα γίνονται πολύ εύκολα, πολύ προσχηματικά, όλα τα ίχνη είναι σαφέστατα, όλοι είναι πρόθυμοι να βοηθήσουν... Και μη μου πείτε ότι τα animation είναι πάντο τόσο απλοϊκά. Πιστέψτε με, έχω δει πολλά, μα πάρα πολλά, πολύ πιο πολύπλοκα και απαιτητικά.
Πάντως μπορεί κανείς εύκολα να αφεθεί και να απολαύσει την ταινία. Να απολαύσει επίσης το ατελείωτο παιχνίδι με τις πραγματικά άπειρες εμφανίσεις προσωπικοτήτων της εποχής, αρκετών απ' αυτούς σε σημαντικούς ρόλους (αλλά και τα απλά background στις σκηνές πλήθους είναι γεμάτα από τέτοιους). Πικάσο, Ματίς, Μονέ, Ντεμπισί, Σάρα Μπερνάρ, Τουλούζ Λοτρέκ, Σατί, Μαντάμ Κιουρί... για να αναφέρω μόνο ελάχιστους από αυτούς...

ΤΑ ΧΡΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΑ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΣΤΙΣ "ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΤΗΣ ΝΥΧΤΑΣ"

Ο γάλλος Michel Ocelot είναι από τους πιο αξιόλογους σύγχρονους δημιουργούς animation. Στις δύο ταινίες του που έχουν παιχτεί στους ελληνικούς κινηματογράφους, το "Κιρίκου" και το "Αζούρ και Ασμάρ", το βάρος πέφτει περισότερο στην εικόνα παρά στην ιστορία. Και όταν στον Ocelot μιλάμε για εικόνα, ουσιαστιά εννοούμε χρώμα: Χρησιμοποιεί πλουσιότατα, εκτυφλωτικά χρώματα, που πραγματικά μαγεύουν. Η τέχνη του στηρίζεται, νομίζω, στην εντυπωσιακή χρήση του χρώματος. Το 2011 γυρίζει το "Les Contes de la Nuit" (Ιστορίες της Νύχτας), όπου τα πράγματα δεν θα μπορούσαν να είνα διαφορετικά. Πρόκειται στην ουσία για μια παιδική ταινία, που παρακολουθείται άνετα και από μεγάλους λόγω ακριβώς του εντυπωσιακού εικαστικού της μέρους. Το φιλμ είναι σπονδυλωτό. Δύο παιδιά, ένα αγόρι και ένα κορίτσι, με την καθοδήγηση ενός ενήλικα (δάσκαλου; σκηνοθέτη;) υποδύονται μια σειρά από ρόλους, καθώς γίνονται πρωταγωνιστές σε μια σειρά από παραμύθια. Τα παραμύθια που χρησιμοποιεί ο Ocelot (δεν ξέρω αν είναι δικά του ή προϋπάρχοντα παραμύθια, μάλλον το δεύτερο), προέρχονται από όλο τον κόσμο και όλες τις εποχές. Από την Άπω Ανατολή, την Αφρική, τη μεσαιωνική Ευρώπη (μια ιστορία με λυκάνθρωπο), την Κεντρική Αμερική, τη Μέση Ανατολή κλπ. Τα περισσότερα περιέχουν κάποια ηθικά διδάγματα και αρκετά έχουν χιούμορ ή και κάποιο ανατρεπτικό εύρημα. Όταν η κάθε ιστορία τελειώσει, τα παιδιά ψάχνουν στη βιβλιοθήκη του δασκάλου τους μέχρι να εντοπίσουν την επόμενη ιστορία, στην οποία, αφού ντυθούν με τα κατάλληλα κοστούμια, πρωταγωνιστούν. Ολόκληρη η εικόνα του φιλμ είναι μια ξεκάθαρη αναφορά στον κλασικό "Πρίγκηπα Αχμέτ" της Reininger, το περίφημο γερμανικό animation της δεκαετίας του 20. Όπως και σ' αυτό, όλες οι ζωντανές φιγούρες (άνθρωποι, ζώα, τέρατα κλπ.) είναι μαύρες "σιλουέτες", κάτι σαν θέατρο σκιών με κατάμαυρες όμως φιγούρες. Εκεί όμως που η γερμανίδα σκηνοθέτης χρησιμοποιούσε μονοχρωμίες που άλλαζαν διαρκώς, στα περιβάλλοντα δηλαδή, τα φόντα, η φαντασία του Οcelot οργιάζει, και μαζί και η χρωματική πανδαισία. Έτσι βλέπουμε να ξετυλίγονται διαρκώς μπροστά μας εντυπωσιακά μοτίβα, διακοσμητικά μερικές φορές, με εκτυφλωτικά ενίοτε χρώματα. Όλο το βάρος πέφτει λοιπόν στα περιβάλλοντα (φυσικά ή τεχνητά), κόντρα στα οποία κινούνται και δρουν οι μαυρες σιλουέτες των ηρώων. Όπως ξαναείπα, το αποτέλεσμα είναι οπτικά εντυπωσιακό. Σας είπα ότι πρόκειται για παιδικό φιλμ. Θα το συνιστούσα όμως και σε οποιονδήποτε ενήλικα ακριβώς για το θαυμάσιο οπτικό του μέρος. ΥΓ: Η ταινία στη Γαλλία παίζεται και σε 3D.

Ο ΚΙΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΤΑ ΧΡΩΜΑΤΑ

Αρκετά πριν το θαυμάσιο "Αζούρ και Ασμάρ" (2006), το 1998 συγκεκριμένα, ο γάλλος δημιουργός κινουμένων σχεδίων Michel Ocelot έκανε το "Ο Κιρίκου και η Μάγισα". Η ταινία διαδραματίζεται σε ένα πρωτόγονο αφρικάνικο χωριό και βασίζεται σε ένα αφρικάνικο παραμύθι.
Ο μικρός Κιρίκου, που αν και νεογέννητος και μικροσκοπικός, διαθέτει εξυπνάδα και σωφροσύνη, προσπαθεί να σώσει το χωριό του από την κατάρα μιας μάγισας που ζει εκεί κοντά. Κι εμείς παρακολουθούμε τις περιπέτειές του πάνω και κάτω από τη γη, σε βουνά, σπηλιές και μυρμηκοφωλιές και τις συναντήσεις του με ζώα, πουλιά, καλούς μάγους και, φυσικά, με την περίφημη - και εντυπωσιακή - μάγισα. Με μια σχεδόν ψυαχαναλυτική διάθεση η ιστορία προσπαθεί να αναλύσει και να κατανοήσει γιατί κάποιοι άνθρωποι είναι κακοί και καταλήγει ότι γι' αυτό συντρέχουν πάντοτε κάποιοι λόγοι. Ταυτόχρονα προτείνει στους θεατές να σκέφτονται ανεξάρτητα, να θέτουν κάθε τι, παραδοσιακό ή μη, υπό αμφισβήτηση, να ρωτάνε. Είναι οι συνεχείς ερωτήσεις που θέτει ο μικρός Κιρίκου στον εαυτό του και στους άλλους που θα τον βοηθήσουν κι όχι οι ελάχιστες σωματικές του δυνάμεις.
Όλα αυτά όμως θα μπορούσαν να ακούγονται τετριμμένα αν η ταινία δεν διέθετε την πανέμορφη εικόνα της. Ο Ocelot χρησιμοποιεί πάντοτε σαν βασικό μέσο έκφρασης - και αναγνωρίσιμο στιλ - το εκθαμβωτικό χρώμα. Έτσι, όπως και στο μεταγενέστερο "Αζούρ και Ασμάρ", οι περιπέτειες του Κιρίκου είναι βουτηγμένες σε μαγευτικά χρώματα, τόσο ώστε να να νοιώθω σαν να βρίσκομαι σε διαρκές τριπ. Γι' αυτό και μόνο το αισθητικό μέρος, θα άξιζε να δει κανείς την ταινία.
ΥΓ1: Προκαλεί εντύπωση το πόσο μοιάζουν τελικά τα παραμύθια σ' όλο τον κόσμο. Όχι φυσικά στο εξωτερικό περιβάλλον, που εδώ είναι προφανώς καθαρά αφρικάνικο, αλλά στη δομή και στον τρόπο αφήγησης. Τελικά η λαϊκή έκφραση διαθέτει από μόνη της παγκοσμιότητα.
ΥΓ2: Σε μια μεγαλειώδη επίδειξη ηλιθιότητας και υποκρισίας, οι αμερκάνοι και οι άγγλοι χαρακτήρισαν το φιλμ ακατάλληλο, επειδή ο μικρός ήρωας και τα άλλα παιδιά του χωριού περιφέρονται ολόγυμνα, ενώ οι γυναίκες ημίγυμνες. Νομίζω ότι θα έπρεπε να προβληματίσει βαθύτατα όλους μας το γεγονός ότι ζούμε σε μια κοινωνία που επιτρέπει ανενδοίαστα τη θέαση εξαιρετικά βίαιων σκηνών, απαγορεύει όμως τη θέαση βυζιών...

Ο ΑΖΟΥΡ, Ο ΑΣΜΑΡ, ΟΙ ΔΥΟ ΚΟΣΜΟΙ ΚΑΙ Η ΕΙΚΑΣΤΙΚΗ ΤΕΛΕΙΟΤΗΤΑ

Με τήν ταινία κινουμένων σχεδίων "Αζούρ και Ασμάρ" ο Γάλλος Michel Ocelot αποδεικνύει ότι είναι ένας από τους σημαντικότερους δημιουργούς του χώρου. Το φιλμ πάνω από οτιδήποτε άλλο, είναι μια απίστευτη, αδύνατο να περιγραφεί με λόγια, οπτική πανδαισία. Εκτυφλωτικά χρώματα και ζαλιστικά διακοσμητικά μοτίβα παρελαύνουν με τρομερή ποικιλία και ταχύτητα μπροστά στα έκθαμβα μάτια μας, χωρίς ωστόσο ούτε στιγμή να γίνονται κιτς. Το αντίθετο μάλιστα. Οι "δυτικές" εικόνες δένουν άριστα με τα εκθαμβωτικά αραβουργήματα που πλημμυρίζουν την οθόνη, οι αρχιτεκτονικές και τα τοπία μπερδεύονται αρμονικά, οι δύο κόσμοι εναλλάσσονται με απόλυτη ισορροπία.
Αυτό άλλωστε είναι και το νόημα της ταινίας. Η αποδοχή του "άλλου", του διαφορετικού, η καταδίκη κάθε μισσαλοδοξίας, που δυστυχώς είναι ιδιαίτερα "της μόδας" σήμερα. Μη νομίσετε όμως ούτε κατά διάνοια ότι όλα αυτά οδηγούν σε ένα "διδακτικό", "εκπαιδευτικό" αποτέλεσμα. Κάθε άλλο. Πρόκειται για ένα ατόφιο παραμύθι, πλημμυρισμένο με χρώματα και αρώματα της ανατολής, με έντονες αναφορές και επιροές από τις "Χίλιες και Μία Νύχτες". Θα μπορούσε κάλλιστα να είναι μια ιστορία παρμένη απ' αυτές (αλλά δεν). Παρακολουθούμε λοιπόν με αμείωτο ενδιαφέρον τις περιπέτειες των δύο νέων, του λευκού και του σκούρου, εκπροσώπων της δυτικής και της αραβικής κουλτούρας, τις συγκρούσεις και ταυτόχρονα την αλληλοσυμπλήρωση και τη φιλία τους, την ανάδειξη, δίχως κόμπλεξ πολιτικής ορθότητας, των διαφορών και των κοινών τους. Περιπέτειες σε μαγικούς κόσμους, με πολύχρωμα, πελώρια σαρκοβόρα πουλιά, με κατακόκκινα λιοντάρια, με ληστές και τζίνια, νεράιδες και ξωτικά.
Κι όμως, η ταινία δεν απευθύνεται μόνο σε παιδιά. Παρακολουθείται εξ ίσου καλά και από τους μεγάλους. Είπαμε: Θεωρώ ότι γεφυρώνει, εκτός από τους πολιτισμούς, παιδιά και μεγάλους, θέαμα και νόημα, για να καταλήξει στο χιουμοριστικό (και σχετικά ανατρεπτικό) φινάλε.
Ίσως οι φανατικοί αποκλειστικά της αμερικάνικης ντισνεϊκής αισθητικής ή αυτής των γιαπωνέζικων άνιμε να ξενιστούν από την πλούσια και προσωπική αισθητική του Ocelot, που δεν θυμίζει τίποτα άλλο και σαφέστατα δεν ανήκει σε καμιά από τις δύο βασικές παραπάνω κατηγορίες. Θα είναι όμως κρίμα (γι' αυτούς). Θα έχουν χάσει μια σπάνια απόλαυση (οπτική κυρίως).
ΥΓ: Συνίσταται ανεπιφύλακτα για παρακολούθηση σε μεγάλη οθόνη. Όλα τα άλλα θα είναι απλώς οδοντόκρεμες.