"Ο ΧΑΜΕΝΟΣ ΘΗΣΑΥΡΟΣ ΤΟΥ ΧΟΥΡΣΙΤ ΠΑΣΑ" ΚΑΙ Ο "ΛΑΪΚΟΣ ΣΟΥΡΕΑΛΙΣΜΟΣ" ΤΟΥ ΤΣΙΩΛΗ

 Θα το ξαναλέω κάθε φορά που αναφέρομαι στις ταινίες του Σταύρου Τσιώλη (1937-2019): Το ύφος του είναι τόσο προσωπικό και ιδιόρρυθμο, που λειτουργεί ως ένα αποκλειστικά ελληνικό είδος cult: Δηλαδή ή τις λατρεύεις ή σε απωθούν και παύουν να σε ενδιαφέρουν. Μάλλον δεν υπάρχει "μέσος όρος". Το 1995 λοιπόν γυρίζει τον "Χαμένο Θησαυρό του Χουρσίτ Πασά". Το σενάριο, εκτός από δικό του, είναι και δύο σημαντικών, χαμένων νωρίς δυστυχώς, ανθρώπων του ελληνικού κινηματογράφου: Του Γιώργου Τζιότζιου και του Χρήστου Βακαλόπουλου. Ανάμεσα στους πρωταγωνιστές και ο αγαπημένος του Αργύρης Μπακιρτζής.

Μια ομάδα 11 φυλακισμένων δραπετεύει από τον Κορυδαλλό και, χρησιμοποιώντας ένα πούλμαν, καταφεύγει στην Πελοπόννησο, όπου περιπλανιέται και συναντά διάφορους ανθρώπους, άνδρες και γυναίκες (και διάφορες περιπέτειες). Η ομάδα σιγά σιγά χωρίζει, καθώς το κάθε μέλος της αναζητά το δικό του "παράδεισο" (ή βόλεμα).

Νομίζω ότι η συγκεκριμένη ταινία είναι η πιο σουρεαλιστική του Τσιώλη. Με την έννοια ότι τίποτα απ' όσα συμβαίνουν δεν μπορεί να συμβεί στην πραγματικότητα: Οι φυγάδες διασχίζουν πόλεις και έρημες περιοχές δέκα δέκα ανενόχλητοι, σα να μην τους καταδιώκει κανείς. Ο μπάτσος διώκτης τους είναι κάτι σαν καρικατούρα. Πολλά σημεία μένουν ανεξήγητα. Αυτό που είναι σημαντικό όμως είναι να γίνει απόλυτα κατανοητό ότι όλα αυτά γίνονται συνειδητά. Αυτό που ενδιαφέρει είναι το χαρακτηριστικό τσιωλικό χιούμορ, η πινακοθήκη μερικών "σπαρταριστών" χαρακτήρων και η καταβύθιση, για μια ακόμα φορά, στην ελληνική επαρχία, με όλο της το κιτς, το άχαρο στοιχείο που τη διακρίνει, τη βαρεμάρα και το μπανάλ που χαρακτηρίζει τη ζωή εκεί, αλλά και την αγάπη, κατανόηση και συμπάθεια με την οποία ο δημιουργός αντιμετωπίζει (και αποδέχεται) όλα αυτά, ενώ ταυτόχρονα τα σατιρίζει. Αυτό ουσιαστικά είναι το σινεμά του Τσιώλη και αυτές είναι οι ιδιαιτερότητές του.

Προσωπικά μου αρέσει κάπως λιγότερο από τις σημαντικές ταινίες του, που όλες γυρίστηκαν στη δεκαετία του 90, αλλά δεν παύει να με διασκεδάζει με το σουρεαλισμό της, τις απίθανες καταστάσεις, τους χαρακτηριστικούς διαλόγους της. Ανήκω στους φαν ενός από τους πλέον ιδιαίτερους έλληνες σκηνοθέτες. Αν όμως δεν το αντέξετε όλο αυτό, αν δεν κατανοήσετε αυτό το παράδοξο κράμα σάτιρας και συμπάθειας, θα σας καταλάβω. Είπαμε: Τον Τσιώλη ή τον λατρεύεις ή δεν μπορείς να τον δεις καθόλου.