Ο ΣΟΒΙΕΤΙΚΟΣ "ΑΜΛΕΤ" ΚΑΙ Η ΘΕΑΤΡΙΚΟΤΗΤΑ

Πιθανότατα να διαπράττω ιεροσυλία, αλλά οφείλω να ομολογήσω ότι ο κλασικός ρωσικός "Άμλετ" ("Gamlet" στα ρώσικα) του 1964 του Grigori Kozintsev (1905-1973) με κούρασε αρκετά (διαρκεί και κοντά διόμιση ώρες άλλωστε). Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.
Ο Kozintsev είναι από τους μεγάλους δημιουργούς της ρωσικής, μετεπαναστατικής πρωτοπορίας, έχοντας κάνει σημαντικές ταινίες από τη δεκαετία του 20 ήδη. Στα τελευταία χρόνια της καριέρας του μετέφερε στην οθόνη κλασικά έργα, όπως ο "Βασιλιάς Λιρ", ο "Δον Κιχώτης" ή ο "Αμλετ" που μας ενδιαφέρει. Γυρισμένος ασπρόμαυρα, σε δραματικό και μεγαλοπρεπές σκηνικό, γυμνό και υποβλητικό, σε ένα κάστρο που θυμίζει φυλακή και μόνιμα μουντούς και συννεφιασμένους ουρανούς, διαθέτει σαν πρόσθετα ατού τη δραματική μουσική του Ντμίτρι Σοστακόβιτς και τις ηθοποιίες κλασικών ρώσων ηθοποιών.
Το προσωπικό μου πρόβλημα με το φιλμ (και με όλα τα φιλμ του είδους) είναι η αφόρητη (για μένα πάντοτε, μην κάνετε γενικεύσεις) θεατρικότητά τους. Στο συγκεκριμένο η θεατρικότητα αυτή επικεντρώνεται κυρίως στο παίξιμο των ηθοποιών. Δραματικές κινήσεις, "ψεύτικη" (ηθελημένα φυσικά) εκφορά του λόγου, μόνιμη παρουσία πολλών προσώπων (στρατιωτών, αυλικών κλπ.) γύρω από τα τεκταινόμενα, που λειτουργούν σαν ένα είδος χορού, όλα συμβάλλουν στο θρίαμβό της. Ο Κόζιντσεφ κρατά τον πρωτότυπο, ποιητικό λόγο του Σέξπιρ (σε ρώσικη μετάφραση φυσικά), οπότε το αποτέλεσμα γίνεται ακόμα πιο θεατρικό. Οι ίδιοι ακριβώς ηθοποιοί και τα ίδια λιτά σκηνικά, θα έκαναν μάλλον μια θαυμάσια παράσταση, για σινεμά όμως επιτρέψτε μου να μη συμφωνώ με το είδος αυτό της προσέγγισης.
Αυτά βέβαια είναι προσωπικά. Αν δεν έχετε πρόβλημα με την υπερβολική θεατρικότητα, ίσως το θεωρήσετε κι εσείς αριστούργημα, γιατί, το είπα στην αρχή, είναι υποβλητικά γυρισμένο και διαθέτει κλασικές (και κλασικότροπες) ερμηνείες. Θεωρείται άλλωστε μια από τις καλύτερες μεταφορές του Άμλετ στην οθόνη. Γι' αυτό έγραψα στην αρχή ότι η προσωπική μου αντιπάθεια αποτελεί πιθανόν ιεροσυλία. Τι να κάνουμε όμως; Συμβαίνουν κι αυτά.