"Η ΓΗ ΤΡΕΜΕΙ" ΣΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΝΕΟΡΕΑΛΙΣΜΟΥ

 

Βρισκόμαστε στο 1948. Στην πάμφτωχη, μισοκατεστραμμένη μεταπολεμική Ιταλία ξεσπά ορμητικά ο νεορεαλισμός με μια πλειάδα νέων σκηνοθετών που θα αλλάξουν το παγκόσμιο κινηματογραφικό τοπίο. Τη χρονιά αυτή ο Luchino Visconti (1906-1976) γυρίζει την τρίτη ταινία του "Η Γη Τρέμει" (La Terra Trema).

Σε ένα μικρό ψαράδικο χωριό της Σικελίας η ζωή είναι δύσκολη και η φτώχεια είναι ο (απαράβατος;;;) κανόνας. Το φιλμ παρακολουθεί την ιστορία μιας οικογένειας ψαράδων : Παππούς, μητέρα, δύο γιοι, μία κόρη. Ενώ οι άντρες παλεύουν και θαλασσοπνίγονται ουσιαστικά για την επιβίωση και μόνο, οι μεσάζοντες (χονδρέμποροι ψαριών) κερδοσκοπούν αγοράζοντας εκβιαστικά τη ψαριά για ψίχουλα. Ο μεγάλος γιος, ονειροπόλος από τη φύση του, θα εξεγερθεί στην κατάφωρη αδικία απαιτώντας μια πιο αξιοπρεπή ζωή.

Η ταινία φέρει όλα τα γνωρίσματα του νεορεαλισμού. Ο Βισκόντι πήγε στο ψαράδικο χωριό και έμεινε εκεί για καιρό για να γυρίσει το φιλμ, που διαρκεί 2 ώρες και 40 λεπτά! Με γυρίσματα δίχως την παραμικρή υποψία στούντιο, μόνο σε φυσικούς χώρους, και ερασιτέχνες ηθοποιούς, οι πραγματικοί κάτοικοι δηλαδή, οι οποίοι μάλιστα μιλούν τη σικελική διάλεκτο που είναι σχεδόν ακατανόητη σε άλλα μέρη της χώρας. ΄Γι' αυτό η ταινία αρχικά απέτυχε και ο σκηνοθέτης αναγκάστηκε να προσθέσει voice over (με τη δική του φωνή μάλιστα) για να εξηγεί τι γίνεται και να είναι κατανοητή σε όλη τη χώρα.

Η ιστορία ακολουθεί βεβαίως μια καθαρά μαρξιστική λογική, καταδεικνύοντας την αδίστακτη εκμετάλλευση των "κάτω" από τους προνομιούχους (εδώ είναι οι μεσάζοντες) και προτείνοντας την ανατροπή της αδικίας - και την ελπίδα, που "δεν πεθαίνει" όταν τα πάντα αποτύχουν. Παράλληλα παρακολουθεί την προσωπική πορεία των τριών νέων παιδιών της οικογένειας, που παρά τις σκληρές συνθήκες διαβίωσης (και κυρίως δουλειάς) διατηρούν τους διαφορετικούς χαρακτήρες τους και ακολουθούν διαφορετικές πορείες και λύσεις για να καλυτερέψουν τη ζωή τους.

Δεν θα προτείνω την ταινία σε όλους. Μόνο σε όσους θέλουν να γνωρίζουν την ιστορία του κινηματογράφου (το φιλμ κατέχει σημαντική θέση σ' αυτή, ως ένα από τα πρώτα δείγματα του νεορεαλισμού). Πιστεύω ότι σήμερα μάλλον θα κουράσει το μέσο θεατή (ιδιαίτερα αν είναι εθισμένος στη δράση). Σίγουρα ενοχλεί το voice over που είπαμε πιο πάνω, αλλά εξηγήσαμε τις ανάγκες για τις οποίες έγινε. Όσοι ενδιαφέρεστε όμως για κάποια σημαντικά και ιστορικά φιλμ μην το χάσετε (αφήστε που τα "μηνύματα" και η πολιτική του άποψη ισχύουν ως σήμερα, άσχετα αν - στη δύση τουλάχιστον -  δεν υπάρχουν πια τόσοι μεροκαματιάρηδες που παίζουν τη ζωή τους κορώνα - γράμματα για ένα κομμάτι ψωμί)...