ΣΚΛΗΡΗ ΚΑΙ ΤΡΥΦΕΡΗ ΣΥΓΧΡΟΝΩΣ "PIETA"

Χρόνια είχαμε να δούμε στην Ελλάδα ταινία του κορεάτη Kim Ki-duk. Ενός δημιουργού που το έργο του - όπως και άλλων κορεατών ή γιαπωνέζων - κινείται με έναν παράδοξο για τους δυτικούς τρόπο ανάμεσα στην απόλυτη σκληρότητα και βία και την αφοπλιστικη τρυφερότητα. Η "Pieta" του 2012 δεν αποτελεί εξαίρεση.
Πριν από οτιδήποτε άλλο ο Κι-Ντουκ μας οδηγεί σε μια απίστευτη γειτονιά της Σεούλ, που απέχει πολλά μίλια από το κορεάτικο οικονομικό θαύμα, με τους ουρανοξύστες και τις ακμάζουσες επιχειρήσεις. Έναν λαβύρινθο από παράγκες, βρώμικα, γεμάτα σκουπίδια και πεταμένα παλιοσίδερα σοκάκια και άπειρα σκοτεινά μικρομάγαζα γεμάτα τόρνους, πριονοκορδέλες και άλλα μηχανήματα. Η ίδια η εικόνα της ταινίας είναι "βρώμικη", δίχως φτιασίδια. Στον άθλιο αυτόν κόσμο κινείται ο ήρωας, ένας πέρα για πέρα μοναχικός άνθρωπος, που δουλειά του είναι να εισπράτει με φριχτούς τρόπους τα χρέη διάφορων κακομοίρηδων που έμπλεξαν από απελπισία στα νύχια τοκογλύφων. Άνθρωπος; Ένα μοναχικό κτήνος θα λέγαμε καλύτερα, δίχως καν συναισθήματα, δίχως έλεος και οίκτο για κανέναν. Στο διάβα του σπέρνει τρόμο και απελπισία, αφήνει ανάπηρους ή άλλους που αναγκάζονται ακόμα και να αυτοκτονήσουν. Ώσπου, από το πουθενά, εμφανίζεται η άγνωστη μητέρα του, που τον είχε εγκαταλείψει όταν γεννήθηκε, και η ζωή του αλλάζει. Η σχέση τους είναι ηλεκτρισμένη, συχνά βίαιη, μια εναλλαγή έλξης και απώθησης, αλλά ο ήρωάς μας αποκτά για πρώτη φορά συναισθήματα, νοιάζεται για κάποιον. Η συνέχεια επιφυλάσσει ανατροπές...
Όπως ίσως καταλάβατε, ο Κιμ Κι-ντουκ μας μεταφέρει σε έναν εφιαλτικό κόσμο, σε μια επίγεια κόλαση. Τόσο οι ανθρώπινες σχέσεις οσο και το ίδιο το περιβάλλον βρίσκονται στο απόλυτο ναδίρ. Οι άνθρωποι, σαν ζώα, δρουν σχεδόν μόνο από ένστικτο στον βρώμικο κόσμο που τους περιβάλλει ασφυκτικά. Μέσα σ' αυτή την αθλιότητα ο πρωταγωνιστής μοιάζει να βρίσκει για πρώτη φορά κάποια ζεστασιά, κάποιο νόημα. Όμως τα όσα εφιαλτικά έχει διαπράξει τον κυνηγούν. Μήπως είναι πια πολύ αργά για ένα κομάτι έστω αληθινής ζωής;
Βρήκα την ταινία εξαιρετική, παρά τη σκληρότητά της. Για την ακρίβεια, την θεωρώ την καλύτερη από όσες έχω δει του κορεάτη δημιουργού (μαζί με το πολύ διαφορετικό "Άνοιξη, Καλοκαίρι, Φθινόπωρο, Χειμώνας..."). Και βέβαια, σας προειδοποιώ ότι βλέπεται δύσκολα, λόγω ακριβώς όλων αυτών που περιγράψαμε, παρά το ότι και σασπένς δημιουργεί στον θεατή και ανατροπές διαθέτει. Όμως το στιλ ακριβώς του παράδοξου αυτού σινεμά είναι η διαρκής εναλλαγή ανάμεσα στον ωμό, δίχως τον παραμικρό "καλλωπισμό", ρεαλισμό και την τρυφερότητα, τον λυρισμό, την έκρηξη των συναισθημάτων. Εξ άλλου η θρησκευτική αλληγορία υπάρχει στο βάθος (άλλωστε η Πιετά είναι καθολικός όρος και σημαίνει έλεος), όπως και η τραγωδία, με τις τύψεις μετά το έγκλημα και τον αγώνα για εξιλέωση. Όμως στον κόσμο του Κιμ Κι-Ντουκ δεν ξέρω αν υπάρχουν περιθώρια εξιλέωσης - ή μάλλον ανακούφισης μέσα από τη εξιλέωση. Τέλος το φιλμ μπορεί να ειδωθεί και σαν μια παραλλαγή του μοτίβου "έγκλημα και τιμωρία" ή σαν μια σκοτεινή ιστορία εκδίκησης. Αν πάντως είστε ανθεκτικοί σ' αυτό το κλίμα, μην το χάσετε.