"ΘΕΩΡΗΜΑ": ΤΡΟΦΗ ΓΙΑ ΣΚΕΨΗ ΚΑΙ "ΔΥΣΚΟΛΗ" ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ

 

Το 1968 ο Pier Paolo Pasolini (1922-1975) γυρίζει το "Θεώρημα", μια από τις γνωστότερες ταινίες του, με τον Τέρενς Σταμπ και τη Σιλβάνα Μάγκανο. Ένα μάλλον δύσκολο φιλμ.

Ένας νεαρός μένει για ένα διάστημα στο πολυτελές σπίτι μιας πλούσιας οικογένειας. Σιγά σιγά κάνει έρωτα με όλα ανεξαιρέτως τα μέλη της και με την υπηρέτρια, ανεξαρτήτως φύλου, ηλικίας ή τάξης. Όταν φεύγει η ζωή όλων δεν μπορεί να είναι ίδια με πριν.

Οι "αναγνώσεις" του φιλμ μπορεί να είναι πολλές. Φυσικά ο Παζολίνι, μαρξιστής και χριστιανός ταυτόχρονα, έχει ως κύριο μέλημα να αποδείξει και να διαλύσει τις αστικές προκαταλήψεις, να σπάσει όλα τα ταμπού της αστικής τάξης, να καταδείξει σε τελική ανάλυση την αλλοτρίωσή της. Φυσικά τα κυριότερα (ή προφανέστερα) ταμπού σχετίζονται με το σεξ και τις ποικίλες απαγορεύσεις γύρω απ' αυτό. Όλοι το απολαμβάνουν (προφανώς), αλλά οι μετά αντιδράσεις θα είναι ποικίλες, από τις αβάσταχτες τύψεις έως τον εθισμό σ' αυτό. Σίγουρα πάντως είναι αφύσικες και μαζοχιστικές, θα λέγαμε, τονίζοντας έτσι την πνιγηρή, ασφυκτική και δυσάρεστη κατάσταση που επικρατεί κάτω από την απαστράπτουσα επιφάνεια του πλούτου και της άνεσης. Και, φυσικά, μετά το "άφημά" τους στη γοητεία του ξένου και στην απαγορευμένη ηδονή θα ακολουθήσει, μαθηματικά σχεδόν, η πλήρης διάλυση της οικογένειας. Μόνο η (χριστιανή) υπηρέτρια θα ακολουθήσει μια άλλου είδους "πειθαρχία" και θα οδηγηθεί στο θαύμα και την (περίπου) μεταφυσική εξαϋλωση (η χριστιανική πλευρά του Παζολίνι που λέγαμε). Να έχουμε υπ' όψη, βεβαίως, ότι όλα αυτά συμβαίνουν στο '68, όπου ενώ έχει μεν ξεσπάσει η σεξουαλική επανάσταση, που αφορά ουσιαστικά μια μερίδα των τότε νέων, στα υπόλοιπα στρώματα τα πράγματα παραμένουν αφόρητα πνιγηρά: Το σεξ σχετίζεται πάνω απ' όλα με την ενοχή.

Όλα αυτά αποτελούν εξαιρετική τροφή για σκέψη και οδηγούν σε ποικίλους προβληματισμούς και αναλύσεις. Ωστόσο θα πω την καθαρά προσωπική μου άποψη: Ποτέ δεν με άγγιξε πραγματικά το στεγνό και στρυφνό σινεμά του Παζολίνι (αισθητικά εννοώ). Κι εδώ έχουμε αυτή τη "λιτότητα" στην εικόνα, την αίσθηση της αυστηρότητας, τα μουντά χρώματα κλπ. κλπ. Δεν απορρίπτω φυσικά έναν από τους πιο τολμηρούς και ρηξικέλευθους δημιουργούς της εποχής του, απλώς, καθαρά προσωπικά και υποκειμενικά, δεν μου αρέσει ιδιαίτερα η αισθητική του.