"ΕΓΩ, ΚΑΠΕΤΑΝΙΟΣ" : ΠΩΣ ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΜΕΤΑΤΡΕΠΕΤΑΙ ΣΕ ΚΟΛΑΣΗ

 

Ο Matteo Garrone έχοντας στο ενεργητικό του ταινίες όπως τα "Γόμμορα" ή το "Dogman", είναι από τους σημαντικούς σύγχρονους ιταλούς δημιουργούς. Το 2023 γυρίζει το "Εγώ Καπετάνιος" (Io Capitano), ένα φιλμ που ασχολείται με ένα από τα πλέον φλέγοντα θέματα της εποχής μας: Το μεταναστευτικό. 

Δύο 16χρονοι από τη Σενεγάλη ονειρεύονται να γίνουν σταρ της μουσικής στην χλιδάτη (όπως τη φαντάζονται) Ευρώπη. Κάνουν άγριες οικονομίες και τελικά φεύγουν, παρά τις συμβουλές των δικών τους για το αντίθετο. Τίποτα όμως δεν είναι όπως το περίμεναν. Θα βιώσουν μια οδύσσεια από εφιαλτικές περιπέτειες, κακουχίες και τρόμους όχι στην Ευρώπη, αλλά πολύ πριν φτάσουν (;) σ' αυτή. Η οδύσσειά τους είναι αφρικανική, τουλάχιστον μέχρι την κατάληξή της σε ένα ουσιαστικά ακυβέρνητο, υπερφορτωμένο σαπιοκάραβο, απ' αυτά που τόσο συχνά βλέπουμε στις όλο και πιο δυσβάσταχτες ειδήσεις!

Ο Garrone έχει γυρίσει και παραμύθια. Οι πιο δυνατές του όμως ταινίες είναι αυτές που διαθέτουν ντοκιμαντερίστικη αισθητική και (δυστυχώς) βγαλμένη από την πραγματικότητα σκληρότητα. Εδώ κάνει κάτι ενδιάμεσο. Η κατάδειξη της απανθρωπιάς, του εξευτελισμού και της αδιαφορίας για την ανθρώπινη ζωή (για αξιοπρέπεια ούτε λόγος) και της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο δείχνεται με τον πιο δυνατό τρόπο, ταυτόχρονα όμως διαθέτει κάποιες ποιητικές, ονειρικές σκηνές και μερικές πανέμορφες εικόνες, που δεν μοιάζουν καθόλου με την ωμή καθημερινότητα που απεικονίζεται στις 2 ταινίες που ανέφερα στην αρχή.

Μερικές φορές γίνεται συναισθηματική και ίσως μελό, ωστόσο παραμένει μια δυνατή μαρτυρία για ένα ακανθώδες σύγχρονο θέμα που μας απασχολεί όλους! Ναι, οι άνθρωποι είναι κτήνη πολύ πιο συχνά απ' όσο πιστεύουμε...

ΚΑΠΩΣ "ΑΓΑΡΜΠΟ" "KILLL LIST"

 

Το υποείδος τρόμου που ονομάζεται folk horror έχει δώσει ενδιαφέροντα δείγματα (θυμηθείτε το παλιό "Καταραμένο Σκιάχτρο" και το νεότερο "Midsommer"). Τέτοιο φιλμ (σε τέτοιο εξελίσσεται μάλλον απροσδόκητα) είναι και το "Kill List", που γύρισε ο Ben Wheatley το 2011. 

Δύο πληρωμένοι δολοφόνοι αναλαμβάνουν να εκτελέσουν μία λίστα με τρεις φόνους. Ιδιαίτερα ο ένας έχει ψυχολογικά προβλήματα (και με τον εαυτό του και με την οικογένειά του) εξ αιτίας μιας προηγούμενης αποτυχημένης αποστολής. Αυτή εδώ όμως θα έχει απροσδόκητη "στροφή" όταν θα ανακαλύψουν ότι τα θύματα σχετίζονται και με κάτι άλλο...

Μάλλον με κούρασε. Έχει το πλεονέκτημα ότι δείχνει την καθημερινότητα των δύο ηρώων (δεν είναι απλώς μηχανές που πληρώνονται για να σκοτώσουν), έχει ατμόσφαιρα και γίνεται αγχωτική σε κάποια σημεία, προσπαθεί να συνδυάσει το δράμα, το αστυνομικό και τον τρόμο, ωστόσο το σενάριο δεν εξηγεί τίποτα, κάποια πράγματα συμβαίνουν "άγαρμπα" και γενικά κάτι δεν έδενε. Ενδιαφέρουσες προθέσεις, μέτριο (για μένα τουλάχιστον) αποτέλεσμα.

ΣΥΓΚΙΝΗΤΙΚΗ "ΛΕΣΒΙΑ"

 Η Τζέλη Χατζηδημητρίου είναι μια καλή φωτογράφος, με εξαιρετικά φωτογραφικά άλμπουμ στο ενεργητικό της. Πριν μερικά χρόνια ωστόσο αποφάσισε να αφήσει τη φωτογραφία και να στραφεί στο ντοκιμαντέρ. Έκανε μερικά μικρού μήκους, τοπικού ενδιαφέροντος, ώσπου το 2024 παρουσίασε το πρώτο μεγάλου μήκους ντοκιμαντέρ της "Λεσβία". Ήταν το πιο κατάλληλο άτομο για να γυρίσει ένα τέτοιο φιλμ, αφού η ίδια έχει και άλλη μία ιδιότητα (δύο μάλλον): Είναι λεσβία και με τις δύο έννοιες της λέξης:

Γεννήθηκε και μεγάλωσε σε χωριό της Λέσβου κοντά στην Ερεσό και είναι λεσβία, και μάλιστα μαχητική και ακτιβίστρια. 

Η ταινία μιλά για την ιδιόρρυθμη (διεθνώς) περίπτωση της Ερεσού, ενός όμορφου χωριού της Λέσβου με υπέροχη παραλία, που υπήρξε μία από τις 5 ή 6 αρχαίες πόλεις του νησιού. Από εκεί κατάγεται η περίφημη ποιήτρια Σαπφώ, που έζησε τον 7ο π.Χ. αιώνα. Το χωριό, ήδη από τη δεκαετία του 70, αποτελεί  τόπο συγκέντρωσης λεσβιών απ' όλο τον κόσμο, κυρίως βέβαια το καλοκαίρι, αφού το "προσκύνημα" στην πατρίδα της Σαπφούς συνδυάζεται με υπέροχες διακοπές. 

Το φιλμ εξετάζει την παράξενη ισορροπία δύο διαφορετικών κοινοτήτων (υπάρχουν και άλλες κοινότητες εκεί, αλλά αυτό μάλλον απαιτεί να γυριστεί άλλη ταινία): Των ντόπιων (μιλάμε κατά βάση για ένα κτηνοτροφικό χωριό) και της λεσβιακής κοινότητας. Η συνύπαρξή τους πέρασε από διάφορα στάδια (σχετικής εχθρότητας, δίχως όμως αληθινά σοβαρά περιστατικά, αδιαφορίας, σταδιακής αποδοχής και σήμερα, όπως όλα δείχνουν, σχεδόν πλήρους αποδοχής). Συνομιλεί με αμφότερες τις κοινότητες και, παρά το ότι έχει σαφή θέση (προφανώς υπέρ της ελευθερίας κάθε μορφής σεξουαλικότητας), δεν διστάζει να καταγράψει τις αρνητικές απόψεις κάποιων ντόπιων για το φαινόμενο.

Με πλούσιο υλικό (φωτογραφίες, φιλμ κλπ.) καταγράφει όλη την πορεία του φαινομένου από τα 80ς ως σήμερα και τις φάσεις από τις οποίες πέρασε, όχι πλέον σε σχέση με τους κατοίκους, αλλά μέσα στην ίδια τη λεσβιακή κοινότητα. Για όσους γνωρίζουν πρόσωπα και πράγματα - είτε επειδή κατάγονται από εκεί είτε επειδή πηγαίνουν τακτικά εκεί - το πράγμα αποκτά και μια ιδιαίτερα συγκινητική χροιά, αφού βλέπουν τόσο εικόνες από την Ερεσό 40τόσα χρόνια πριν όσο και πρόσωπα της νιότης τους, αρκετά από τα οποία έχουν πλέον φύγει... Συγχρόνως η σκηνοθέτης παραθέτει σε φωνή off και την προσωπική της μαρτυρία, δείχνοντας μερικές φορές παιδικές φωτογραφίες της, με μνήμες από τη Λέσβο όπου η ίδια μεγάλωσε, από τα πρώτα εφηβικά ερωτικά της σκιρτήματα έως τη συνειδητοποίηση και πλήρη αποδοχή της σεξουαλικής της ταυτότητας, προσδίδοντας έτσι σε ένα φιλμ καταγραφής ενός ασυνήθιστου φαινομένου και μία απόλυτα προσωπική διάσταση. Το είπα και στην αρχή: Είναι η πλέον κατάλληλη γι' αυτό αφού, ως ντόπια και ως λεσβία ταυτόχρονα έχει βιώσει και τις δύο οπτικές. 

Το βρήκα πολύ ενδιαφέρον.

"DEAD RINGER" : ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΛΟ ΚΑΙ ΚΑΚΟ;

 

Ο Paul Henreid (1908-1992) είναι ένας αυστριακός σκηνοθέτης και ηθοποιός που, όπως πολλοί ευρωπαίοι, έκανε καριέρα στις ΗΠΑ. Ήταν κυρίως τηλεοπτικός, έχοντας σκηνοθετήσει επεισόδια πολλών γνωστών σειρών από το 1957. Ανάμεσα στις σειρές γύρισε και μερικές ταινίες, οι οποίες, όπως φαίνεται, ήταν μάλλον μέτριες. Ωστόσο το 1963 γυρίζει το ασπρόμαυρο "Dead Ringer" με την Μπέτι Ντέιβις σε διπλό ρόλο, καθώς υποκρίνεται δύο δίδυμες πανομοιότυπες αδελφές.

Όταν μια μεσήλικη, τίμια γυναίκα, που διατηρεί μπαρ σε φτωχική περιοχή, αντιμετωπίζει το άμεσο φάσμα της απόλυτης φτώχειας και της εκδίωξης από το σπίτι της, αναγκάζεται να επισκεφτεί τη δίδυμη αδελφή της, παρά το ότι την απεχθάνεται ήδη από τη νεότητά της και εδώ και πολλά χρόνια δεν διατηρεί καμιά επαφή μαζί της. Αντίθετα από την ίδια, εκείνη είναι ζάπλουτη, δίχως ηθικούς φραγμούς και ενδιαφέρεται μόνο για την πολυτέλεια και την καλοπέρασή της. Πολλά και φριχτά θα συμβούν μετά την συνάντησή τους...

Εξαιρετικό θρίλερ με μακάβριο σενάριο γεμάτο ανατροπές, ψυχολογικές και μη. Διότι δεν είναι μόνο τα όσα συμβαίνουν ανάμεσα στις δύο αδελφές. είναι και όσα αποκαλύπτονται για το χαρακτήρα της ηρωίδας. Ίσως, τελικά, το φιλμ να μας λέει ότι τίποτα δεν είναι δεδομένο και το "κακό" (ό,τι κι αν εννοούμε με τη λέξη αυτή), μπορεί να κρύβεται σε οποιονδήποτε από εμάς. Άλλωστε, σημειώστε, η ταινία τελειώνει με μια απίστευτα σαρκαστική ατάκα - που παραδόξως αποτελεί συγχρόνως και μια πράξη ελέους, θα καταλάβετε γιατί - που, νομίζω, δύσκολα θα τελείωνε μια σύγχρονη χολιγουντιανή ταινία με κάποια σημερινή σταρ. Πάντως η σκηνοθεσία δεν διαθέτει κάτι ιδιαίτερο. Ούτε η Μπέτι Ντέιβις με εντυπωσίασε, καθώς μου φάνηκε κάπως στομφώδης. Αξίζει πολύ όμως ως ταινία σεναρίου. Ανακαλύψτε την!

ΑΙΜΟΣΤΑΓΕΙΣ "ΑΠΟΙΚΟΙ"

"Οι Άποικοι" (Los Colonos, 2023) είναι η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του χιλιανού Felipe Gálvez Haberle. 

Στη Χιλή του 1901 ένας πανίσχυρος κτηματίας, που κατέχει απέραντες εκτάσεις, στέλνει μια ετερόκλητη ομάδα 3 ανθρώπων να "βρουν ένα πέρασμα προς τη θάλασσα" για τα κοπάδια του. Πρόκειται για έναν βρετανό πρώην στρατιώτη, έναν αμερικάνο μισθοφόρο βγαλμένο θαρρείς από τα γουέστερν που ξέρουμε και έναν ιθαγενή ινδιάνο. Η αργή πορεία τους και η συνάντησή τους με άλλους ανθρώπους θα μας δείξει (και στον ινδιάνο επίσης) ποια ακριβώς είναι η αποστολή τους.

Ταινία που μιλά ξεκάθαρα για την λευκή αποικιοκρατία και τη φρίκη της, είναι έξυπνα δομημένη αποκαλύπτοντάς μας όλες της τις πτυχές. Από τους φόνους και τον απροκάλυπτο "θεσμικό" ρατσισμό έως την αρπαγή της γης. Αυτό που μου άρεσε ιδιαίτερα είναι η ύπουλη μετάλλαξή του (του ρατσισμού και της συνακόλουθης εκμετάλλευσης εννοώ) σε κάτι πιο πολιτισμένο και δίχως τον πρωτόγονο και ξεπερασμένο πλέον τρόπο της βίας στην τελευταία σεκάνς, όπου οι πάντοτε κυρίαρχοι λευκοί δείχνουν ένα μειλίχιο πρόσωπο στους ντόπιους, δίχως όμως τίποτα να αλλάζει ουσιαστικά.

Στην ταινία κυριαρχεί το αχανές, έρημο ως επί το πλείστον τοπίο και, βεβαίως, η σκληρότητα και ο ωμός ρεαλισμός, που προφανώς δεν έχει τίποτα το ηρωικό (το απολύτως αντίθετο μάλιστα). συμφωνώ απόλυτα ιδεολογικά με την ταινία, ωστόσο μάλλον με κούρασε. Δεν μπορώ να πω ότι το απόλαυσα, παρά το ότι πετυχαίνει απόλυτα τον στόχο του. 

"ΕΚΚΟΛΑΨΗ" ΤΕΡΑΤΩΝ

 

Πρώτη ταινία της Hanna Bergholm (μετά από αρκετές μικρές), η "Εκκόλαψη" (Pahanhautoja) του 2022 είναι ένα ενδιαφέρον φιλμ τρόμου, που έχει κάτι να πει, αφού στην ουσία πρόκειται για αλληγορία που ασκεί κριτική στην "απαστράπτουσα" εικόνα της εύπορης δύσης (ή, επειδή τα πράγματα έχουν αλλάξει εδώ και λίγες δεκαετίες, στο κομμάτι των κατοίκων της δύσης που παραμένει εύπορο).

Σε μια "τέλεια" φιλανδική οικογένεια (ζεύγος και δύο παιδιά, αγόρι και κορίτσι) η μητέρα είναι youtuber εκθειάζοντας την ίδια τους την τελειότητα. Από τις πρώτες σκηνές αντιλαμβανόμαστε πόσο πλαστή είναι η εικόνα αυτή:Πίσω από τη βιτρίνα κρύβεται μια αφόρητα καταπιεστική κατάσταση : Ένας άβουλος πατέρας και μια μητέρα που σχεδόν βασανίζει την κόρη της για να την κάνει ντε και καλά πρωταθλήτρια ενόργανης γυμναστικής (που ήταν το δικό της όνειρο), παρά το ότι η δύστυχη μικρή "δεν το έχει". Όταν το κορίτσι θα ανακαλύψει ένα αυγό πουλιού, το παίρνει κρυφά στο σπίτι και αρχίζει να το ζεσταίνει. Αυτό που θα εκκολαφτεί όμως δεν θα είναι απλώς ένα πουλάκι...

Το φιλμ είναι αρκετά τρομακτικό. Σε κάποια σημεία μάλιστα γίνεται σχεδόν σπλάτερ. Ξεκάθαρος στόχος του βέβαια είναι να αποκαλύψει αυτά που υποβόσκουν κάτω από τη γυαλιστερή επιφάνεια. Και να μιλήσει για μια ακόμα φορά για το γνωστό "αμαρτίες γονέων..." και τα λοιπά. Και να καταδικάσει, επ' ευκαιρία, και τα κοινωνικά δίκτυα και την άρρωστη εμμονή όλο και πιο πολλών ανθρώπων μ' αυτά (για να επιδειχτούν με γελοίους πολλές φορές τρόπους). 

Τέλος πάντων, παρά τις κάποιες αναληθοφάνειες στο σενάριο, πρόκειται για "σκεπτόμενο" τρόμο, πράγμα αρκετά σπάνιο, με ξεκάθαρη κοινωνική άποψη. Ενδιαφέρον!

ΓΚΡΟΤΕΣΚΟΣ ΚΑΙ ΜΕ ΑΓΩΝΙΑ ΝΑ ΓΙΝΕΙ CULT "ΜΑΤΩΜΕΝΟΣ ΔΕΣΜΟΣ"

 

Το "Love Lies Bleeding" (Ματωμένος Δεσμός) είναι ένα φιλμ του 2024, δεύτερο μεγάλου μήκους της Rose Glass, με τις Κρίστεν Στιούαρτ και Άννα Μπαρίσνικοφ, αλλά και τον Εντ Χάρις σε μια από τις πιο απίθανες εμφανίσεις του.

Μια κοπέλα που δουλεύει σε γυμναστήριο ερωτεύεται παράφορα μια περιπλανώμενη και άστατη body builder. Αμέσως θα αρχίσουν τα προβλήματα. Όχι ότι κάτι δεν πάει καλά με τον δεσμό τους, αλλά επειδή η δεύτερη αντιδρά... χμμμ.. κάπως βίαια θα έλεγα όποτε συμβαίνει κάτι αρνητικό...

Πολλή και γραφική βία - προσοχή, μερικές σκηνές είναι πραγματικά gore, γκροτέσκο κλίμα, κάποιο ύπουλο χιούμορ, τραβηγμένες καταστάσεις... και όλα αυτά σαφώς επίτηδες. Η ταινία από την αρχή έχει την πρόθεση να γίνει cult και το δείχνει. Είπαμε, οι καταστάσεις γίνονται όλο και πιο απίθανες, αλλά όλο αυτό είναι "μέσα στο παιχνίδι". Το καλό είναι ότι δεν παίρνει ποτέ τον εαυτό της στα σοβαρά και η σκηνή με τον... Hulk το αποδεικνύει. Όσο για την αισθητική όλων αυτών... δεν ξέρω. Είπαμε ότι η υπερβολή είναι κύριο χαρακτηριστικό της.

Εντάξει, το είδα ευχάριστα, δεν νομίζω όμως ότι είναι κάτι σπουδαίο. Μπράβο όμως στη Στιούαρτ που τολμά τόσο διαφορετικούς μεταξύ τους ρόλους.

"DUNE 2": ΣΚΕΠΤΟΜΕΝΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΦΑΝΤΑΣΙΑ

 

Περί "Dune: Part Two" (2024). Του Denise Villeneuve και πάλι φυσικά και με το ίδιο καστ προφανώς (συν τη Λέα Σεϊντού και τον Κρίστοφερ Γουόκεν μεταξύ άλλων). 

Δεν έχω να προσθέσω πολλά στα όσα έγραψα για το πρώτο μέρος (2 Νοεμβρίου 2021). Άλλωστε πρόκειται για την ίδια 6ωρη, 7ωρη (ή κάτι τέτοιο) ταινία που συνεχίζεται. Εδώ έχουμε πλέον την αναγνώριση του βασικού χαρακτήρα ως τον αναμενόμενο μεσσία και την κυριαρχία του. Και μετά;

Θα πω απλώς ότι αυτό το δεύτερο μέρος έχει περισσότερη δράση (μάχες, μονομαχίες σκουλήκια κλπ.). Ενώ όμως αυτό του στερεί κάτι από τη σκοτεινή υποβλητικότητα του πρώτου μέρους - με την οποία είχα ενθουσιαστεί - παραδόξως αυτό δίνει περισσότερη τροφή για σκέψη. Δύο είναι τα σημεία που θα επισημάνω: 

Πρώτο : Η διαρκής αμφισβήτηση της απόλυτης εξουσίας και κυριαρχίας: Ο ήρωας όσο κερδίζει σε δύναμη χάνει σε προσωπική ζωή, σε καθημερινή ευτυχία. Ταυτόχρονα αμφισβητεί βαθιά το αν η απόλυτη δύναμη που του δίνεται είναι τελικά κάτι θετικό.Τα οράματα των πολέμων που αναπόφευκτα έρχονται, οι ποταμοί του αίματος, τον κρατούν άγρυπνο, λειτουργούν ως ένα είδος μελλοντικών τύψεων. 

Δεύτερο : Ποτέ δεν χώνευα την έννοια του μεσσία, αυτού που θα έρθει και θα μας σώσει. Αν δεν αντιδράσουμε μόνοι μας δεν πρόκειται να σωθούμε από τίποτα και από κανέναν (και μάλιστα ουρανοκατέβατο και μεταφυσικό). Όμως γιατί γράφω τόσο καλά λόγια για το "Dune", μια ταινία (και βιβλίο) που ακριβώς περιστρέφεται γύρω από αυτή την έννοια; Δεν μπορώ να πω πολλά, θα ήταν ασυγχώρητο spoiler, αλλά στο έπος αυτό η έννοια του μεσσία "προσγειώνεται", εξηγείται, προετοιμάζεται... Τίποτα μεταφυσικό στην συγκεκριμένη περίπτωση...

Και φυσικά απόλαυσα για μια ακόμα φορά τις διαρκείς ίντριγκες, τα σχόλια πάνω στην πολιτική, τα "σχέδια μέσα στα σχέδια" κλπ. κλπ.

Για μένα, που δεν ενθουσιάζομαι πλέον με τα blockbuster και που συνήθως τα θεωρώ το ένα χειρότερο από το άλλο, το Dune (συνολικά) είναι ίσως το καλύτερο αμερικάνικο blockbuster από το 2000 (και τον Villaneuve έναν από τους καλύτερους εν ζωή δημιουργούς).

ΕΦΙΑΛΤΙΚΟΙ ΔΑΙΜΟΝΙΣΜΕΝΟΙ "ΕΚΕΙ ΠΟΥ ΤΟ ΚΑΚΟ ΠΑΡΑΜΟΝΕΥΕΙ"

 

Σε αρκετά κινηματογραφικά είδη (και όχι μόνο) όλο και πιο αξιόλογες ταινίες εδώ και χρόνια (ίσως πλέον και δεκαετίες) μας έρχονται από όλες τις γωνιές του πλανήτη. Πιθανόν και από την Αμερική, σίγουρα όμως όχι από το παρακμασμένο, διοικούμενο από αισθητικά ηλίθιους λογιστές ή CEO και παντελώς ανέμπνευστο πλέον Χόλιγουντ (εννοείται ότι υπάρχουν εξαιρέσεις, αλλά δυστυχώς πολύ λιγότερες από όσο παλιά). Το λέει κάποιος που ποτέ δεν περιφρόνησε το mainstream Χόλιγουντ - πάμπολλες αναρτήσεις μου το επιβεβαιώνουν - αν και πάντα παρακολουθούσα με το ίδιο ενδιαφέρον το παγκόσμιο και όχι μόνο το αγγλόφωνο σινεμά. Στο είδος του τρόμου σπάνια οι αξιόλογες ταινίες έρχονται από αμερικάνικα sequel, spin off και άλλα τέτοια. Τέλος πάντων, επειδή σας ζάλισα λέγοντας τον πόνο μου, λίγα λόγια για το αργεντίνικο "Εκεί που το Κακό Παραμονεύει" (Cuando acecha la maldad) (2023) του Demian Rugna.

Δύο αδέλφια ζουν σε απομονωμένη φάρμα. Όταν βρίσκουν ένα τεμαχισμένο πτώμα μοιάζουν να γνωρίζουν τι περίπου συμβαίνει και ανακαλύπτουν σχεδόν αμέσως την "πηγή του κακού": Έναν φριχτά παραμορφωμένο, κατάκοιτο δαιμονισμένο. Από εκεί και πέρα τα πράγματα γίνονται όλο και πιο ανεξέλεγκτα.

Πριν από οτιδήποτε άλλο θα τονίσω ότι η ταινία απευθύνεται α π ο κ λ ε ι σ τ ι κ ά σε φίλους του είδους. Για οποιονδήποτε που δεν είναι οικείος κρίνεται αυστηρώς ακατάλληλη. Πάμε τώρα στα μετά την προειδοποίηση: 

Πρόκειται για μια πρωτότυπη εκδοχή του θέματος του δαιμονισμού, πολύ μακριά από κάθε λογής εξορκιστές (υπάρχουν και εδώ, αλλά όχι όπως τους ξέρουμε). Αυτό που κάνει, νομίζω, "δύσκολη" τη θέαση του φιλμ είναι ο ωμός ρεαλισμός της. Δεν εννοώ στο σπλάτερ στοιχείο και στα αηδιαστικά εφέ (υπάρχουν τέτοια, αλλά σχετικά λίγα. Η ταινία σαφέστατα δεν βασίζεται σ' αυτά). Εννοώ τον ρεαλισμό στο περιβάλλον, στους χαρακτήρες, στο τοπίο... Όλα μοιάζουν αφόρητα καθημερινά και οικεία : Οι εκτάσεις στις φάρμες δεν είναι εξωτικές, οι άνθρωποι δεν είναι όμορφοι, είναι κοινοί και καθημερινοί, όπως και οι σχέσεις τους, το κοντινό χωριό δεν είναι γραφικό, μάλλον κοινότοπο και βαρετό είναι, η καθημερινότητα είναι πληκτική, οι περισσότερες σκηνές είναι ημερήσιες και όχι υποβλητικές... Κι όμως, αυτό ακριβώς το τετριμμένο, το ρεαλιστικό στοιχείο, είναι νομίζω αυτό που κάνει την ταινία πολύ πιο "απωθητική" από το αν γυριζόταν σε ένα περίτεχνα σκηνογραφημένο και επινοημένο περιβάλλον. Υπάρχει επίσης η πρωτοτυπία της πολύπλοκης αντιμετώπισης του "Κακού", που δεν μοιάζει με όσα έχουμε δει πολλάκις και δεν είναι καθόλου απλή. Υπάρχει το διάχυτο φολκλόρ στοιχείο (όλα αυτά μοιάζουν γνωστά σε πολλούς, τα έχουν ξαναζήσει ή ακούσει γι' αυτά) και, τελος, υπάρχει η μόνιμη αίσθηση ότι όλα αυτά γίνονται - ή μάλλον πολλαπλασιάζονται - από την ανθρώπινη ασυνεννοησία, τις κόντρες, τις συγκρούσεις τους...

Σας είπα: Πρωτότυπο, "ενοχλητικό", αξιόλογο για το είδος, αλλά μόνο για τους φίλους του τρόμου.

ΟΤΑΝ ΑΜΑΡΤΙΕΣ ΓΟΝΕΩΝ...ΚΛΠ, ΤΟΤΕ ΕΙΝΑΙ "Η ΚΟΛΑΣΗ ΜΕΣΑ ΜΑΣ"

Το 2005 ο εκ Βοσνίας Ερζεγοβίνης (τότε Γιουγκοσλαβίας) Danis Tanovic - γνωστός από το πολύ δυνατό "No Man's Land" του 2001 - γυρίζει το "Η Κόλαση Μέσα μας" (L'Enfer) στη Γαλλία. Εμανουέλ Μπεάρ, Μαρί Γκιλέν, Καρόλ Μπουκέ, Γκιγιόμ Κανέ και άλλοι γνωστοί, σε μικρούς ρόλους, συνθέτουν το καστ. Το πολύ ενδιαφέρον είναι ότι το σενάριο είναι του Kieslowski (με τον Piesiewicz), αλλά δεν γυρίστηκε ποτέ από τον ίδιο.

Τρεις αδελφές ζουν όχι ιδιαίτερα κοντά η μία στην άλλη. Ως παιδιά έχουν βιώσει τραυματικά συμβάντα που σχετίζονται με τον πατέρα τους και τώρα έχουν και οι τρεις διαφορετικής φύσης η κάθε μία ερωτικά προβλήματα. Ένα άλλο συμβάν, τωρινό αυτή τη φορά, θα τις φέρει πάλι κοντά - και κοντά στη μητέρα τους.

Ενδιαφέρον δράμα με γερό σενάριο, αρκετές απροσδόκητες αποκαλύψεις και ανατροπές, σχέσεις που αλλάζουν διαρκώς, συμβάντα που δεν είναι αυτά που αρχικά φαίνονται... Όλα αυτά παρακολουθούνται δίχως να κουράζουν, ενώ συγχρόνως ο χαρακτήρας της κάθε μίας εμβαθύνεται. Όταν κρυμμένα μυστικά θα αποκαλυφθούν και κάποια παλιά γεγονότα θα εξηγηθούν (και για τον θεατή) ειδωμένα από άλλη σκοπιά, αυτό που μένει είναι η αίσθηση της τυχαιότητας, που μπορεί να πάει τη ζωή μας όπου αυτή θέλει, αλλά και η πολύ έντονη απόδειξη ότι "αμαρτίες γονέων παιδεύουσι τέκνα"...

Καλό δραματικό φιλμ που αξίζει να ψάξετε - αν σας ενδιαφέρει αυτό το είδος σινεμά, του οποίου η συγκεκριμένη ταινία αποτελεί νομίζω καλό δείγμα.

ΟΙ "ΥΠΕΡΟΧΕΣ ΜΕΡΕΣ" ΚΑΙ Η ΖΕΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ

 

Τις τελευταίες δεκαετίες ο Wim Wenders βρίσκεται σε μόνιμη παρακμή στις ταινίες μυθοπλασίας που φτιάχνει (τονίζω τη λέξη "μυθοπλασίας", διότι τα τα ντοκιμαντέρ που έχει γυρίσει από την εποχή ήδη του "Buena Vista..." έως σήμερα είναι εξαιρετικά). Και να που αιφνιδίως όλα αλλάζουν το 2023. Οι "Υπέροχες μέρες" του 2023, ταινία μυθοπλασίας, μπορεί ίσως να κουράσει το ευρύτερο κοινό, αλλά προσωπικά τη βρήκα θαυμάσια. 

Το φιλμ είναι γυρισμένο στην Ιαπωνία με αποκλειστικά ιάπωνες ηθοποιούς και σαφώς προτείνει μια ζεν αντιμετώπιση της ζωής. Ένας μεσήλικα δουλεύει καθαρίζοντας δημόσιες τουαλέτες, ζει μόνος χρησιμοποιώντας αποκλειστικά μη ψηφιακή τεχνολογία, ακολουθεί μια καθημερινή ρουτίνα και η μεγαλύτερη ψυχαγωγία του είναι το διάβασμα (αναλογική δραστηριότητα βεβαίως). Οι ελάχιστες - ανεπαίσθητες ίσως - αλλαγές που διαταράσσουν τη ρουτίνα αυτή λειτουργούν ως σημαντικά γεγονότα για τη ζωή του.

Ναι, είναι ένα φιλμ όπου πραγματικά δεν συμβαίνει σχεδόν τίποτα. Ο άνθρωπος αυτός, που μιλά ελάχιστα και μοιάζει με ερημίτη των πόλεων, είναι απόλυτα ευχαριστημένος από τη ζωή του. Όχι απλώς ευχαριστημένος, αλλά κάποια στιγμή θα αντιληφθούμε ότι ο ίδιος επέλεξε  συνειδητά τον "μινιμαλιστικό" και λιτότατο αυτόν τρόπο ζωής. Τρομερά δύσκολο για την συντριπτική πλειοψηφία ημών, λυτρωτικό όμως αν το καταφέρεις. Η λογική είναι απλή : Αν αγαπήσεις αυτό που κάνεις (ακόμα και τις τουαλέτες) και περιορίσεις τις ανάγκες σου στα μόνο υλικώς και πνευματικώς απαραίτητα, τότε οτιδήποτε αντιλαμβάνεσαι γύρω σου, ακόμα και η πιο ανεπαίσθητη αλλαγή φαίνεται ως κάτι νέο και πρωτόγνωρο. Αν μάλιστα οι αλλαγές αυτές είναι κάπως (στοιχειωδώς) σημαντικότερες (ένας συνάδελφος που παραιτείται, η επίσκεψη σε ένα vintage δισκοπωλείο, η άφιξη μιας έφηβης ανιψιάς που το έχει σκάσει προσωρινά από το σπίτι κλπ.) λειτουργούν στον κόσμο που δημιούργησε ο ήρωας για τον εαυτό του ως μεγάλες, αναπάντεχες περιπέτειες, άλλοτε ενοχλητικές, αφού διαταράσσουν την αγαπημένη του ρουτίνα, άλλοτε ευπρόσδεκτες ως ευκαιρίες απελευθέρωσης συναισθημάτων ή ακόμα και ως πολύ ενδιαφέρουσες. 

Αν προσθέσετε και έναν γλυκύτατο πρωταγωνιστή, που αποδέχεται με αισιοδοξία ό,τι του συμβαίνει και το υπέροχο "κλασικό" ροκ που διαπερνά απ' άκρου σ' άκρου το φιλμ (ο ήρωας ακούει σχεδόν αποκλειστικά ροκ των 60ς και 70ς και μάλιστα από κασέτες) και αποτελεί ένα soundrack με μερικά από τα γνωστότερα και ωραιότερα κομμάτια του είδους (για μια ακόμα φορά η μεγάλη αγάπη του Wenders για το ροκ), έχετε να κάνετε με ένα μινιμαλιστικό ποίημα, που προσωπικά με συνεπήρε, δεν με κούρασε (αυτό κι αν είναι κατόρθωμα για μια τέτοια ταινία) και με συγκίνησε.

ΥΓ: Προσοχή: Βρισκόμαστε κυριολεκτικά στον αντίποδα, στο άλλο άκρο του σύγχρονου τουλάχιστον Χόλιγουντ με τους υπερήρωες και τις υπόλοιπες κάθε λογής βαβούρες. Προειδοποιώ, αφού οποιοσδήποτε εθισμένος σ' αυτό ή θα φύγει στο πρώτο τέταρτο ή θα τον βρουν σε κώμα στο τέλος.

"LOLA" : Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΑΛΛΙΩΣ...

 

Ο ιρλανδός Andrew Legge είναι ένας πολύ ενδιαφέρων σκηνοθέτης σκεπτόμενων ταινιών επιστημονικής φαντασίας. Στο ενεργητικό του έχει μερικά μικρού μήκους φιλμ που ξεχώρισαν. Το 2022 γυρίζει την πρώτη μεγάλου μήκους του "LOLA", εξ ίσου ενδιαφέρουσα και ασυνήθιστη. Πρόκειται για ένα ασπρόμαυρο φιλμ επιστημονικής φαντασίας σε ρετρό κλίμα, παρουσιασμένο ως "παλιό φιλμ που βρέθηκε τυχαία", όπως δηλαδή το γνωστό "Blair Witch Project". Καμία σχέση βέβαια (θεωρώ το LOLA καλύτερο), αλλά για να καταλάβετε το ύφος.

Πρόκειται για ταινία εναλλακτικής ιστορίας / ταξιδιού στο χρόνο. Στις αρχές του πολέμου δύο νεαρές βρετανίδες αδελφές ζουν μόνες (οι γονείς έχουν πεθάνει) μάλλον ειδυλλιακά στο όμορφο σπίτι τους. Η μία, επιστημονική ιδιοφυία, εφευρίσκει μια μηχανή με οθόνη που λαμβάνει εικόνες από το μέλλον. Βλέποντας λοιπόν τι θα γίνει στο μέλλον, δίνουν τις ανάλογες πληροφορίες - αρχικά ανώνυμα - στους στρατιωτικούς και ο πόλεμος αλλάζει πορεία, καθώς από την αρχή οι άγγλοι, γνωρίζοντας τις προθέσεις των ναζί, τους αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά. Σιγά - σιγά όμως οι αρχικοί θρίαμβοι θα μετατραπούν σε εφιάλτη...

Εξαιρετικά ενδιαφέρον σενάριο, πολύπλοκο, ικανό να δώσει ατελείωτη τροφή για σκέψη πάνω σε θέματα χρόνου και διαμόρφωσης της ιστορίας. Πολύ καλή επίσης η απομίμηση των λήψεων από κάμερες εποχής, η επεξεργασία του φιλμ ώστε να δείχνει παλιό (ολόκληρη η ταινία που βλέπουμε υποτίθεται ότι είναι ένα φιλμ των αρχών των 40ς που βρέθηκε πρόσφατα) και η όλη παλιακή ατμόσφαιρα - συν το πολύ έξυπνο παιχνίδι με τη μουσική, παράλληλα με το σοβαρότερο προφανώς με το εναλλακτικό μέλλον της ανθρωπότητας. Ολόκληρο το εγχείρημα αισθητικά θυμίζει το υπέροχο "Zelig" του Woody Allen - πράγμα που έχει επισημανθεί και από άλλους και ίσως αποτελεί τη βασική επιρροή του δημιουργού.

Ρετρό επιστημονική φαντασία λοιπόν στα πιο πρωτότυπά της. Το συνιστώ ανεπιφύλακτα σε σκεπτόμενους οπαδούς του είδους.

  

"Ο ΔΙΑΒΟΛΟΣ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ"... ΑΛΛΑ ΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΠΑΡΑΜΕΝΟΥΝ

 

Ο Ryusuke Hamaguschi μετά το θαυμάσιο "Drive my Car" γυρίζει το 2023 το "Ο Διάβολος δεν Υπάρχει" (Evil does not Exist), κατεβάζει τους ρυθμούς και αυτή τη φορά φέρνει στο προσκήνιο το οικολογικό πρόβλημα. 

Σε ένα γιαπωνέζικο χωριό ο ήρωας ζει με τη μικρή του κόρη σε ρυθμούς φύσης (της πλούσιας φύσης που αγκαλιάζει το χωριό). Κόβει ξύλα, φέρνει νερό από καθαρή πηγή, μαθαίνει στην κόρη του τα φυτά και τα χνάρια των ζώων... Τα πάντα όμως κινδυνεύουν να ανατραπούν - μαζί με τη γαλήνη του χωριού, όταν εταιρία του Τόκιο σχεδιάζει να χτίσει πολυτελές κάμπινγκ (που είναι "μόδα") σε ευαίσθητη περιοχή. Δύο υπάλληλοί της καταφθάνουν για να πείσουν τους κατοίκους ότι είναι "για το καλό τους", αλλά συναντούν την απόλυτη δυσπιστία τους.

Φυσικά ο σκηνοθέτης θίγει ένα παγκόσμιο πρόβλημα που, πάνω απ' όλα, έχει να κάνει με την πανούκλα του κέρδους (ρίξτε μια ματιά στις Κυκλάδες...). Το αντιμετωπίζει με απόλυτο μινιμαλισμό, με αργούς ρυθμούς, με επαναλαμβανόμενες πράξεις και μοτίβα. Ενδιάμεσα υπάρχει ένα ζωντανό, διαλογικό μέρος - υπάλληλοι εναντίον κατοίκων, λεκτικά βεβαίως - και τελικά καταλήγει σε ένα παραμυθώδες τρίτο μέρος με απόλυτα ανοιχτό τέλος και δίχως να δίνει την παραμικρή απάντηση στο τι ακριβώς έχει συμβεί.

Δεν έχω τίποτα με τον μινιμαλισμό και τους αργούς ρυθμούς (όπως θα γράψω, για παράδειγμα, το "Μια υπέροχη Μέρα" του Wenders, ταινία με παρόμοια μινιμαλιστική δομή, με "έπιασε" και μου άρεσε πολύ). Ωστόσο εδώ οι αργότατοι και ντοκιμαντερίστικοι ρυθμοί του πρώτου ενός τρίτου του φιλμ με κούρασαν πολύ. Το ανοιχτό τέλος - παρά το ότι το τρίτο μέρος είχε γενικά ενδιαφέρον - με άφησε εντελώς "στα κρύα του λουτρού". Οπότε, παρά το ότι θίγει ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της εποχής μας και παρά τη μαγεία της φύσης που είναι διάχυτη στην ταινία, συνολικά με κούρασε και τελικά μου άρεσε λιγότερο από το προηγούμενο, τουλάχιστον, φιλμ του μινιμαλιστή δημιουργού.

ΑΝΤΙΟ ΕΛΑΦΡΟΤΗΤΑ, "ΚΑΛΗΜΕΡΑ ΘΛΙΨΗ"!

Το 1958 ο Otto Preminger (1905-1986) γυρίζει το "Καλημέρα Θλίψη" (Bonjour, Tristess), βασισμένο βεβαίως στην ομώνυμη μεγάλη συγγραφική επιτυχία της Francoise Sagan. Το καστ είναι λαμπρό: Τζιν Σίμπεργκ (υπέροχη), Ντέιβιντ Νίβεν, Ντέμπορα Κερ, Μιλέν Ντεμονζό και σε μουσική εμφάνιση βεβαίως η Ζιλιέτ Γκρεκό!

Μία πλούσια, ξένοιαστη, γεμάτη ζωή, πλην όμως αργόσχολη και μάλλον τεμπέλα 17χρονη φτάνει με τον πατέρα της, που υπεραγαπά, σε υπέροχη παραθαλάσσια βίλα στη γαλλική Ριβιέρα για διακοπές. Πατέρας και κόρη θα ζήσουν ανέμελη ζωή με πολλές κατακτήσεις έως ότου μία ώριμη παλιά φίλη του πατέρα θα φτάσει για να κάνει διακοπές μαζί τους. Τα πάντα θα αλλάξουν: Ο πατέρας δεν νοιώθει το ίδιο με τις γυναίκες - παιχνίδια που τον περιτριγυρίζουν και η κόρη θα πάψει να είναι τόσο ανέμελη...

Για μένα εξαιρετική ταινία. Υπάρχει βέβαια η μαγευτική Ριβιέρα που κυριαρχεί στο φιλμ - νομίζεις ότι πρωταγωνιστεί (αλήθεια, δεν είναι πολύ ελληνικό το τοπίο της - αν εξαιρέσεις τις κομψές βίλες; Το σκέφτηκα συχνά ενώ έβλεπα το φιλμ). Έπειτα είναι οι λαμπεροί  πρωταγωνιστές, με επικεφαλής την πραγματικά υπέροχη (και αδικοχαμένη) Τζιν Σίμπεργκ. Μετά υπάρχει όλη αυτή η ξενοιασιά, η καλή ζωή, η ελευθεριότητα των ηθών... Για πολλοστή φορά μελαγχόλησα αναλογιζόμενος τον σκατόψυχο συντηρητισμό της εποχής μας και το γιγάντιο πισωγύρισμα στα πάντα που έχει συντελεστεί τις τελευταίες δεκαετίες. Ναι, ξέρω την παρατήρηση που αυθόρμητα θα κάνετε: "Όλα αυτά αφορούν αποκλειστικά τη ζωή της μεγαλοαστικής τάξης, μιας μειοψηφίας". Θα συμφωνήσω απόλυτα, αλλά ακόμα κι έτσι ελπίζω να συμφωνείτε ότι το συγκεκριμένο φιλμ ΔΕΝ θα μπορούσε να γυριστεί σήμερα σε μία mainstream παραγωγή (και όχι βεβαίως για πολιτικούς λόγους), κι αυτό για μένα είναι τραγικό. Και τέλος, και σπουδαιότερο, είναι το λεπτό δούλεμα των συναισθημάτων, οι αλλαγές τους, η χαρά που μπορεί να γίνει θλίψη ή τύψη, ο στοχασμός πάνω στην ουσιαστική κενότητα της "καλής ζωής", το επιπόλαιο παιχνίδι που μπορεί να μετατραπεί σε εφιάλτη...

Αν δεν ψάχνετε αποκλειστικά για θεαματικές ταινίες δράσης ψάξτε το.

"ΤΟ ΑΓΟΡΙ ΚΑΙ Ο ΕΡΩΔΙΟΣ" ΚΑΙ Ο ΜΑΓΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ MIYAZAKI

 

Στα 83 του χρόνια, εν έτει 2023, ο Hayao Miyazaki μας δίνει "Το Αγόρι και τον Ερωδιό", μια ακόμα ταινία κινουμένων σχεδίων πλημμυρισμένη από την αχαλίνωτη φαντασία του.

Κατά τη διάρκεια του Β' παγκόσμιου ένα αγόρι από πλούσια οικογένεια χάνει τη μητέρα του σε βομβαρδισμό. Ο βιομήχανος πατέρας του παντρεύεται την αδελφή της και για ασφάλεια πάνε να ζήσουν σε εξοχικό σπίτι ενώ εκείνη είναι έγκυος. Το αγόρι στις περιπλανήσεις του στο δάσος ανακαλύπτει έναν εγκαταλειμμένο πύργο και έναν ερωδιό που μιλάει. Και οι δύο θα τον οδηγήσουν σε άλλους παράλληλους, μυστηριώδεις κόσμους...

Όπως πάντα οι ήρωες του Miyazaki είναι παιδιά στα πρόθυρα της ενηλικίωσης. Όπως πάντα θα ανακαλύψουν άλλους, μαγικούς κόσμους και θα περιπλανηθούν σ' αυτούς. Και, όπως πάντα, οι εικόνες θα είναι συχνά σαγηνευτικές. εδώ υπάρχουν και αυτοβιογραφικά στοιχεία, από την παιδική του ηλικία στον πόλεμο. Τα σχέδια, όπως σε όλα τα φιλμ του, είναι κλασικά ως ύφος. Η αφήγηση του είναι κάπως μπερδεμένη και πληθωρική, τα γεγονότα, οι μεταμορφώσεις, τα περιβάλλοντα πάρα πολλά. Πλην όμως αποζημιωνόμαστε από το θέαμα. Ίσως να μην είναι τόσο δυνατή όσο κάποιες από τις προηγούμενές του, αλλά όπως και να έχει δεν σκοπεύω να χάσω καμία από τις δημιουργίες του σημαντικότερου μάλλον εν ζωή δημιουργού animation, που πάντοτε αποτελούν γεγονός.

 

Μου είχαν λείψει οι γλυκόπικρες, αστείες και συγκινητικές συγχρόνως ιστορίες του Alexander Payne. Ευτυχώς το 2023 επιστρέφει σε μεγάλη φόρμα με το "The Holdovers" ("Τα Παιδιά του Χειμώνα" στην Ελλάδα) και μάλιστα με έναν εξαιρετικό Πολ Τζιαμάτι και δύο πρωτοεμφανιζόμενους - έκπληξη: τους Da'Vine Joy Randolph και Dominique Sessa.

Βρισκόμαστε στα 1970. Ένα απομονωμένο σχολείο για (εσώκλειστους) μαθητές κλείνει για τις χριστουγεννιάτικες διακοπές. Κάποιοι όμως πρέπει να παραμείνουν ως ελάχιστο προσωπικό, όπως ορίζει ο κανονισμός. Προφανές "θύμα" είναι ένας αυστηρός (στα όρια του βλαμμένου, σίγουρα πάντως γραφικός) και μοναχικός καθηγητής ιστορίας με πάθος για την αρχαία Ελλάδα και Ρώμη, μια μαγείρισσα που θρηνεί τον πρόσφατο χαμό του γιου της στο Βιετνάμ και ένας ατίθασος (για να το πούμε κομψά) μαθητής, που άλλα περίμενε και αλλιώς του ήρθαν τα πράγματα. Τι θα κάνουν οι τρεις τους, ολομόναχοι στο αχανές άδειο κτίριο;

Δεν θα πω πολλά. Η ευαισθησία του Payne κυριαρχεί κι εδώ. Την κωμωδία διαδέχεται το δράμα, η ιδιαίτερη κατάσταση - και η απομόνωση - φέρνουν τους ανθρώπους κοντά, μυστικά αποκαλύπτονται, φιλίες και έχθρες εναλλάσσονται, ό,τι συμβαίνει και στη ζωή δηλαδή. Και όχι, όλα αυτά (κυρίως τη συγκίνηση εννοώ) δεν ξεπέφτουν στο μελό. Όλα είναι σοφά μοιρασμένα. Και ταυτόχρονα θίγονται και "παράπλευρα" θέματα : Από το Βιετνάμ και τις κατάφωρες αδικίες που βασίζονται στις κοινωνικές ανισότητες έως το θέμα της φιλίας ή των λυκοφιλιών που αναπτύσσονται στους κόλπους της κάθε επιστημονικής / πανεπιστημιακής κοινότητας. Τελικά όλα είναι θέμα κοινωνικής θέσης (εκτός ίσως από την αγάπη). 

Το ευχαριστήθηκα και απόλαυσα τα τραγούδια της εποχής που πλημμυρίζουν το φιλμ. Το συνιστώ. 

ΦΑΝΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΥΠΟΚΡΙΣΙΑ ΣΤΙΣ "ΜΑΓΙΣΣΕΣ ΤΟΥ ΣΑΛΕΜ"

 Το θεατρικό έργο "The Crusible" του Arthur Miller είναι από τα γνωστότερά του και έχει ανέβει πάμπολλες φορές σε σκηνές σε όλο τον κόσμο. Ο Nicholas Heytner είναι ένας βρετανός σκηνοθέτης με μερικές ταινίες στο ενεργητικό του, που μετά το 2006 ασχολείται αποκλειστικά με το θέατρο. Το 1996 πάντως μεταφέρει το έργο στην οθόνη (ελληνικός τίτλος "Οι Μάγισσες του Σάλεμ") με τον Ντάνι Ντέι Λιούις και τη Γουινόνα Ράιντερ στους βασικούς ρόλους.

Στην Αμερική του 17ου αιώνα ένας παπάς μικρής αγροτικής κοινότητας βλέπει τυχαία πολλά κορίτσια του χωριού να χορεύουν νύχτα στο δάσος σε μια μαγικής φύσης τελετουργία. Θα καταγγείλει το γεγονός και μία απ' αυτές, πάντα φυσικά με το πρόσχημα του σατανά που διαφθείρει, θα προσπαθήσει να κατηγορήσει τη σύζυγο του πρώην εραστή της για να τη βγάλει από τη μέση. Η εμφάνιση του φανατικού δικαστή - ιεροεξεταστή είναι θέμα χρόνου...

Δυνατή ταινία. Σε πρώτο επίπεδο υπάρχει η αρρώστια του θρησκευτικού φανατισμού, που μόνο σε αθλιότητες και φρικαλεότητες μπορεί να οδηγήσει (και, προφανώς, σε ομαδική υστερία). Πέραν αυτού όμως υπάρχουν πάμπολλα άλλα : Η υποκρισία τόσο της κοινωνίας όσο και της εξουσίας, για την οποία βασικό είναι το φαίνεσθαι και η τήρηση του γράμματος του νόμου και όχι η (προφανής) ουσία. Η πάλη ανάμεσα στην αλήθεια και το ψέμα και το θέμα του τι τελικά επιλέγουμε. Οι κάθε λογής κοινωνικοί συμβιβασμοί και τα όριά τους. Η ηθική ακεραιότητα και ο ηρωισμός που χρειάζεται για να διατηρηθεί (εδώ ο ηρωισμός - πρότυπο είναι κάπως στομφώδης, αλλά δεν πειράζει). Και πολλά άλλα που πιθανόν θα ανακαλύψετε.

Καλή ταινία, πολύ δυνατή κάποιες στιγμές, που αξίζει να έχετε υπ' όψη. Και έκπληξη η Γουινόνα στο ρόλο της "κακιάς" (που φυσικά δεν μας είχε συνηθίσει). Και να θυμάστε πάντα : Έξω από τις ζωές μας οι κάθε είδους φανατικοί! 

ΑΠΟΛΑΥΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΠΟΛΥΕΠΙΠΕΔΑ "POOR THINGS"

 

Όπως καταλάβατε από τον τίτλο ενθουσιάστηκα με το "Poor Things" (2023) του Γιώργου Λάνθιμου και μάλιστα από τις πρώτες κιόλας εικόνες. Έμα Στόουν, Ουίλιαμ Νταφόε, Μαρκ Ράφαλο... καταλαβαίνετε ότι ο Λάνθιμος έχει πλέον όποιους θέλει στο Χόλιγουντ... Ας το σημειώσουμε κι αυτό.

Έχει γίνει τόση φασαρία που η ιστορία είναι γνωστή. Ένας ιδιόρρυθμος επιστήμονας, ως άλλος Φρανκενστάιν, μεταμοσχεύει τον εγκέφαλο ενός αγέννητου παιδιού στο σώμα της γυναίκας που το κυοφορούσε, η οποία έχει αυτοκτονήσει. Από εκεί και πέρα παρακολουθούμε την ανάπτυξη (πνευματική, διότι σωματικά είναι ήδη ώριμη) της Μπέλλα και τις σεξουαλικές και άλλες περιπέτειές της ως την αληθινή ωριμότητα.

Μαύρη, σκοτεινή κωμωδία, απόλυτα γκροτέσκα ατμόσφαιρα, πειραγμένη εικόνα, steampunk κλίμα - που πάντοτε με γοητεύει, εφιαλτικές παραμορφώσεις, απροκατάληπτο σεξ, σουρεαλιστικό παραμύθι για τα στάδια και την εξέλιξη της ανθρώπινης ζωής και άλλα πολλά συνθέτουν την ταινία, που βεβαίως ανήκει στην οικογένεια δημιουργών όπως οι Gilliam, Burton, Wes Anderson κ.ά., δημιουργών δηλαδή που αρέσκονται να "πειράζουν" την εξωτερική πραγματικότητα. Και, δίπλα σ' όλα αυτά, οι πάμπολλες εικαστικές αναφορές του Λάνθιμου: Από αναφορές σε όλων των εποχών εικονογραφήσεις επιστημονικής φαντασίας μέχρι αναφορές σε άλλα φιλμ - και δεν εννοώ βεβαίως μόνο τον προφανή Φρανκενστάιν, του οποίου μια "διεστραμμένη" παραλλαγή αποτελεί. Θα ξαναδώ οπωσδήποτε την ταινία δίνοντας βάση πλέον και ανακαλύπτοντας τις εικαστικές αναφορές της.

Για μένα το "Poor Things" αποτελεί μια από τις πλέον ευφάνταστες καταγραφές της ανθρώπινης - ή μάλλον της γυναικείας - ζωής. Βρεφική / παιδική ηλικία, όπου απαιτείς τα πάντα να είναι δικά σου, εφηβεία με τις πρώτες σεξουαλικές ανησυχίες, νεότητα σε διαρκή ανήσυχη αναζήτηση απολαύσεων και όχι μόνο, πνευματική ωριμότητα και στροφή σε άλλα, πιο σύνθετα ενδιαφέροντα και τέλος - κρατηθείτε - φεμινισμός. Διότι αυτό είναι που σηματοδοτεί την απόλυτη ωρίμανση μια γυναίκας: Η συνειδητοποίηση της θέσης της στην κοινωνία και η απαίτηση ισότητας. ΠΡΟΣΟΧΗ, SPOILER: "Κατηγορήθηκε" από κάποιους για κλασικό χολιγουντιανό happy end. Ναι αλλά με τι τρόπο; Happy end σε μια ανατρεπτική, παράδοξη και πολυμελή - αν και δίχως παιδιά - οικογένεια; ΟΚ...

Το είδα το 2024 κι έτσι θα μπει στη λίστα των 10 καλύτερων φιλμ του χρόνου. Διότι σίγουρα θα κατέχει κορυφαία θέση σ' αυτή.

ΥΓ: Ως γνωστόν πολλοί μίσησαν το φιλμ, το οποίο δίχασε όσο ελάχιστα (αν ρίξετε μια ματιά στις κριτικές του κοινού στο IMDB θα δείτε ότι η βαθμολογία είναι ή 8, 9 και 10 στα 10 ή 1 στα 10. Ελάχιστα ενδιάμεσα. Η πρώτη ομάδα υπερτερεί σαφώς). Θέλω να πω λίγα λόγια για όσους μίσησαν τόσο βαθιά την ταινία. Αν πρόκειται για ανθρώπους που σιχαίνονται το φανταστικό γενικότερα ή την "κατασκευασμένη" εικόνα που βρίσκεται πολύ μακριά από οποιαδήποτε μορφή ρεαλισμού, το καταλαβαίνω. Απλώς έπεσαν σε λάθος ταινία. Αν πρόκειται για κάθε λογής σεμνότυφους, που μίλησαν για "πορνογραφία" και άλλα τέτοια, αδιαφορώ πλήρως και βαριέμαι αφόρητα να ανταλλάξω απόψεις μαζί τους. Αν όμως δεν ανήκουν σε καμία από τις δύο κατηγορίες, πολύ θα ήθελα να το συζητήσουμε.

 

"ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΣΩΜΑΤΟΦΥΛΑΚΕΣ ΚΑΙ Η ΜΥΛΑΙΔΗ ΩΣ... ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ ΣΕ ΣΥΝΕΧΕΙΕΣ

 

Οι γάλλοι προσπαθούν φαίνεται να αντιγράψουν με κάθε τόσο το σύγχρονο (πλην όμως με πολλά πολλά εκατομμύρια) Χόλιγουντ. Και μια και δεν διαθέτουν υπερήρωες (ο Οβελίξ δεν πιάνεται), είπαν να ξεχειλώσουν τους "Τρεις Σωματοφύλακες" του Δουμά, να κάνουν sequel κι αν πάει καλά στα ταμεία (χεστήκαμε για τα υπόλοιπα) κάνουμε και πρίκουελ και ριστάρτ και άλλα πολλά που λέγανε οι γέροι στο χωριό μου, αλλά εγώ ήμουν μικρός και δεν καταλάβαινα...

Τέλος πάντων ο όχι και πολύ σπουδαίος Martin Bourboulon γυρίζει το 2023 για πολλοστή φορά στην οθόνη τους "Τρεις Σωματοφύλαοκες" και, λόγω τεράστιας διάρκειας, τους χωρίζει σε δύο μέρη που προβάλλονται ξεχωριστά στα σινεμά. Εγώ έτυχε να δω μόνο το δεύτερο μέρος, το "Οι Τρεις Σωματοφύλακες : Μυλαίδη", με τους Βενσάν Κασέλ, Romain Duris και Εύα Γκριν, που κλέβει την παράσταση ως χαρακτήρας.

Το φιλμ, μέσα από πληθώρα από ίντριγκες, δολοφονίες, πολέμους που άλλοι θέλουν και άλλοι όχι κλπ. κλπ. αποκαλύπτει τελικά το παρελθόν της περιβόητης μυλαίδης, της σχέσης της με πρωταγωνιστικές προσωπικότητες της ταινίας και άλλα πολλά.

Η ταινία θέλει να επαναφέρει τη μεγάλη περιπέτεια (το έπος αν θέλετε) στην οθόνη, όπως είχε θελήσει να κάνει κάποτε, παλιά, ο πρώτος Ιντιάνα Τζόουνς ας πούμε. Εδώ όμως τα όσα συμβαίνουν είναι πολλά, οι πολύπλοκες συνωμοσίες και οι υποπλοκές ακόμα περισσότερες,  το προσωπικό διασταυρώνεται διαρκώς με τη γενικότερη εικόνα (αυτό δεν είναι καθόλου κακό από μόνο του, φτάνει να γίνεται με έξυπνο τρόπο) και τελικά βαρέθηκα πολύ πιο γρήγορα απ' όσο φοβόμουν. Και, επίσης, διέκρινα στο όλο εγχείρημα μια παιδικότητα - με την κακή έννοια, μπορείτε να την αποκαλέσετε και αφέλεια - όχι και τόσο ευπρόσδεκτη. Χαρακτηριστικότατο δείγμα ότι ο γνωστός "από μηχανής θεός" ή, γα να το πω με σεναριακούς όρους, η αποτροπή κάποιου κακού κυριολεκτικά το τελευταίο δευτερόλεπτο, εδώ χρησιμοποιείται κάθε τρεις και λίγο, τόσο που το όλο πράγμα μου φάνηκε γελοίο.

Δεν ξέρω αν το έπος ολοκληρώθηκε, αν όμως όχι, προσωπικά δεν θα πάρω άλλο...

"ΕΚΒΟΥΣ" ΚΑΙ ΨΥΧΑΝΑΛΥΣΗ

 

Το 1977 ο σημαντικός Sidney Lumet (1924-2011) μεταφέρει στην οθόνη το θεατρικό έργο του Peter Shaffer "Equus" (Έκβους), με τους Ρίτσαρντ Μπάρτον και Πίτερ Φερθ στους βασικούς ρόλους. Το σενάριο είναι του ίδιου του συγγραφέα.

Ένας διαταραγμένος έφηβος, με αρρωστημένο πάθος για τα άλογα, διαπράττει ένα φριχτό έγκλημα εις βάρος τους (δουλεύει σε στάβλο) και κλείνεται σε άσυλο. Ένας ψυχίατρος προσπαθεί να τον πλησιάσει και να κατανοήσει το πώς και το γιατί της απαίσιας πράξης του.

Βαθιά ψυχαναλυτικό δράμα, που προσπαθεί να αναλύσει τα βαθύτερα αίτια ενός εγκλήματος, ανατρέχοντας φυσικά σε τραύματα της παιδικής ηλικίας, στη σχέση γονιών - παιδιού, σε καταπιεσμένο ερωτισμό και... το κερασάκι στην τούρτα, την ολέθρια επίδραση μιας καταπιεστικής, φοβικής προς το σεξ, θρησκόληπτης μητέρας. Ο νεαρός έχει αναπτύξει μια σχεδόν σεξουαλική έλξη προς τα ζώα αυτά και ταυτόχρονα τα έχει αναγάγει σε κάτι σαν θεό, τοποθετώντας τα μάλιστα στη θέση του Ιησού, έναν θεό που λατρεύεις και φοβάσαι ταυτόχρονα. Παράλληλα όμως, αυτή η κατάδυση στα σκοτεινά βάθη μιας άρρωστης ψυχής θα διαταράξει και τον ίδιο το γιατρό ("όταν κοιτάς την άβυσσο σε κοιτάει κι αυτή"). Θα βγάλει στην επιφάνεια τα δικά του προβλήματα, τα επιμελώς κρυμμένα μυστικά του, τους φόβους και τα άγχη του.

"Βαριά" και σκοτεινή ταινία με πανταχού παρούσα "αρρωστημένη" (ψυχολογικά) ατμόσφαιρα, ίσως ενοχλήσει αρκετούς ακόμα και σήμερα. Πάντως ο Lumet δεν δίσταζε ποτέ να βουτήξει στα βαθιά...