ΞΑΝΑΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ ΤΗ "ΦΟΝΙΣΣΑ"

 

Η "Φόνισσα" του Παπαδιαμάντη είναι ένα από τα γνωστότερα (και καλύτερα κατά την προσωπική μου - και όχι μόνο - γνώμη) κείμενα της ελληνικής λογοτεχνίας. Πολλά χρόνια πριν υπήρξε μια μεταφορά της στην οθόνη στην πρώτη ταινία του Κώστα Φέρρη. Το 2023 η γνωστή σκηνογράφος Eύα Νάθενα γυρίζει την πρώτη της ταινία επιχειρώντας να μεταφέρει το σκοτεινό αυτό διήγημα στον κινηματογράφο με πρωταγωνίστρια την Καρυοφυλλιά Καραμπέτη.    

Η ιστορία είναι γνωστή σε όλους (νομίζω). Σε ένα φτωχό χωριό μια ηλικιωμένη σκοτώνει τα μικρά κορίτσια για να μη βιώσουν τη φριχτή ζωή που περιμένει τις γυναίκες σε μια μικρή, κλειστή κοινωνία όπου η πατριαρχία είναι πολύ πιο έντονη (φυσικά) απ' όσο σήμερα.

Η σκηνοθέτης σε γενικές γραμμές πετυχαίνει στο τόλμημά της (πάντα είναι τολμηρό να αναμετράται κανείς με μεγάλα έργα). Υπάρχει σκηνοθετική άποψη, το φιλμ είναι καλογυρισμένο, η Καραμπέτη - που εξ ορισμού παίρνει την ταινία στις πλάτες της - είναι πολύ καλή και τελικά θεωρώ το αποτέλεσμα αξιοπρεπέστατο. 

Η σκηνοθετική άποψη φαίνεται σε πολλά σημεία: Υπάρχει η μόνιμα μουντή, χειμωνιάτικη ατμόσφαιρα και τα πεσμένα χρώματα που περιστρέφονται γύρω απ' όλες τις πιθανές αποχρώσεις του γκρίζου - καφέ (ακριβώς αυτά που βλέπετε στην αφίσα). Υπάρχει το μονίμως ξερό, βραχώδες τοπίο και η διάχυτη φτώχεια και, βέβαια, υπάρχουν οι προσθήκες / αναγωγές σε σύγχρονα θέματα : Η σκηνοθέτης τονίζει ιδιαίτερα το φεμινιστικό στοιχείο (το οποίο βέβαια ενυπάρχει και στο κείμενο). Προσθέτει μια γυναικοκτονία - φλέγον θέμα της εποχής μας, όχι βεβαίως ως καινούριο φαινόμενο, αλλά ως focus και επισήμανση με κάθε τρόπο μιας συνεχιζόμενης κτηνωδίας. Υπογραμμίζει την καταπίεση των γυναικών και τη σκοτεινή τους μοίρα σε μια τέτοια κλειστή ασφυκτική μικροκοινωνία. Προσθέτει μάλιστα το στοιχείο ΚΑΙ της μητρικής καταπίεσης στη μικρή Φραγκογιαννού, εισάγοντας έτσι το θέμα της αποδοχής της κατώτερης θέσης τους από μέρος των γυναικών (λες και είναι κάτι απόλυτα φυσιολογικό), φαινόμενο που βλέπουμε αρκετά και στο σύγχρονο ισλάμ.

Ίσως η συνεχής παρουσία - κάτι σαν φάντασμα - της μητέρας να είναι περισσότερη απ' όσο θα χρειαζόταν. Γενικά πάντως τη θεωρώ καλή προσπάθεια - αν και με "βάρυνε" πολύ. Οφείλω λοιπόν να προειδοποιήσω ότι το φιλμ παραείναι ίσως βαρύ (ηθελημένα, είναι η άποψη στα χρώματα και στο ντεκόρ γενικότερα που προαναφέραμε). Απλώς το επισημαίνω.