ΣΤΗΝ ΚΟΛΑΣΗ ΤΗΣ "ΔΟΥΝΚΕΡΚΗΣ"

Το 2017 ο "πολύς" Christopher Nolan γυρίζει για πρώτη φορά ένα πολεμικό φιλμ, την "Δουνκέρκη". Φυσικά βασίζεται στα όσα συνέβησαν εκεί το 1940.
Καθώς οι ναζί προέλαυναν στην Ευρώπη (και στη Γαλλία φυσικά), οι βρετανοί στρατιώτες αποκλείονται στην παραλία της Δουνκέρκης, πόλης απέναντι στα παράλια της Αγγλίας. 400.000 (!) περίπου συνωστίζονται εκεί. Ο Τσόρτσιλ αποφασίζει ότι πρέπει να γυρίσουν πάση θυσία στην πατρίδα, η οποία όλοι περιμένουν ότι θα είναι ο επόμενος στόχος του Χίτλερ. Πώς όμως; Ελάχιστα πλοία μπορούν να διατεθούν για την επιχείρηση αυτή, κι αυτά δέχονται διαρκείς επιθέσεις από τον εχθρό. Τελικά η εκκένωση επετεύχθη με τη βοήθεια ηρωικών άγγλων πολιτών, που έσπευσαν απέναντι με οποιοδήποτε πλωτό μέσον διέθεταν (καϊκια, γιωτ κλπ.), βοηθώντας σημαντικά τα λίγα πολεμικά πλοία. Στην ταινία τρεις ιστορίες από τη Δουνκέρκη (συμβολικά, σε αντιστοιχία με τα τρία "όπλα", μία στον αέρα, μία στη στεριά και μία στη θάλασσα) δένουν μεταξύ τους για να μας δώσουν την εφιαλτική εικόνα της κατάστασης.
Ο Νόλαν χρησιμοποιεί διάφορες πρωτοτυπίες: Η ταινία δεν έχει πρωταγωνιστές. Οι ιστορίες μοιράζονται σε "σκόρπιους" ανθρώπους, στρατιώτες ή μη, τυχαία, υποτίθεται, δείγματα των χιλιάδων που έζησαν αυτή την κόλαση. Η ταινία δεν έχει γραμμική αφήγηση. Διαφορα γεγονότα λαμβάνουν χώρα "μπρος πίσω" στο χρόνο. Στην ταινία οι γερμανοί δεν φαίνονται πουθενά (ούτε κατ' όνομα). Αναφέρεται συχνά η λέξη "εχθρός", ο οποίος όμως στο φιλμ είναι αόρατος. Όλα αυτά τα τεχνάσματα λειτουργούν νομίζω επιτείνοντας την τρομαχτική ατμόσφαιρα. Η απειλή είναι απρόσωπη, μπορεί να έρθει από παντού. Οι άνθρωποι είναι συνηθισμένοι, δίχως ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, μέρη απλώς ενός ανώνυμου πλήθους προς σφαγή, όπως αυτό που συνωστιζόταν στην παραλία περιμένοντας με αγωνία να φύγει για να σωθεί. Έτσι πολύ λίγος ηρωισμός υπάρχει. Όλοι είναι τρομαγμένοι, μερικοί πανικόβλητοι, κάποιοι καταφεύγουν σε καθόλου αλτρουιστικά κόλπα για να εξασφαλίσουν μια θέση στα πλοία έστω εις βάρος άλλων που θα παραμείνουν καθηλωμένοι στη θέση τους. Σε καμία περίπτωση δεν υπάρχουν τόσο άγριες στιγμές όπως το πρώτο περίπου τέταρτο του "Στρατιώτη Ράινα" (ίσως η πλέον αντιπολεμική πολεμική σκηνή που έχω δει), ωστόσο το όλο κλίμα φόβου και απειλής (και όχι ηρωισμού) βγαίνει άνετα. Και πάνω απ' όλα κυριαρχεί το κλειστοφοβικό συναίσθημα: Οι στρατιώτες είναι αποκλειμένοι, δίχως διέξοδο, στην παραλία, στο έλεος του εχθρού, στα πλοία στοιβάζονται σαν σαρδέλες και πνίγονται όταν αυτά βυθίζονται, τα αεροπλάνα είναι μικρά και ασφυκτικά... Ναι, η κλειστοφοβία κυριαρχεί. Προς το τέλος βέβαια, όταν το σασπένς ανεβαίνει, διάχυτες πράξεις ηρωισμού υπάρχουν, η γενική εντύπωση όμως που απομένει είναι αυτή της απέχθειας απέναντι στον παραλογισμό και την ηλιθιότητα που ονομάζεται πόλεμος.
Ο Νόλαν δεν είναι τόσο πολύπλοκος και μεγαλεπήβολός όσο άλλες φορές, το φιλμ είναι βέβαια εξαιρετικά γυρισμένο, το αντιπολεμικό στοιχείο, όπως είπαμε, βγαίνει μια χαρά, ωστόσο, ενώ γενικά μου άρεσε και, νομίζω, βρίσκει τους στόχους του, δεν το θεωρώ πολύ μεγάλη ταινία.