ΟΤΑΝ ΔΥΟ ΑΓΝΩΣΤΟΙ ΣΥΝΑΝΤΙΟΥΝΤΑΙ ΣΤΟ ΤΡΕΝΟ, Ο ΧΙΤΣΚΟΚ ΜΕΓΑΛΟΥΡΓΕΙ

Πέρα απο τις επίσημες λίστες ειδημόνων ή απλού κοινού, κάθε θεατής (ακροατής, αναγνώστης κλπ.) έχει τις δικές του καθαρά προσωπικές προτιμήσεις, οι οποίες ίσως να μην ταυτιζονται με τις παραπάνω λίστες. Για μένα λοιπόν μια από τις πιο αγαπημένες ταινίες του Alfred Hitchcock (1899-1980) παραμένει "Ο Άγνωστος του Εξπρές" (Strangers on a Train) του 1951. Μια απο τις πλέον αξέχαστες εμφανίσεις στην οθόνη της έννοιας του ψυχοπαθούς δολοφόνου (πριν από το εμβληματικό "Ψυχώ" φυσικά) και μια συγκλονιστική μελέτη στο θέμα της ακούσιας εμπλοκής σε κάτι στο οποίο καθόλου δεν θα ήθελες να εμπλακείς (σε έναν εφιάλτη για την ακρίβεια).
 Ένας διάσημος τενίστας είναι ερωτευμένος με μια γυναίκα, η μέγαιρα όμως πρώην σύζυγός του αρνείται να του δώσει διαζύγιο, εκβιάζοντάς τον μάλιστα. Σε ένα τρένο συναντιέται τυχαία με έναν πλούσιο άγνωστο, ο οποίος, λίγο - πολύ, του προτείνει να "ανταλλάξουν φόνους": Εκείνος θα σκοτώσει την φριχτή σύζυγο και ο ήρωας θα σκοτώσει τον ζάπλουτο πατέρα του τύπου, ο οποίος τον έχει σχεδόν αποκληρώσει. Όταν ο άγνωστος γίνεται ιδιαίτερα φορτικός, ο τενίστας θα πει ένα "ΟΚ, ΟΚ" για να τον ξεφορτωθεί. Πολύ σύντομα όμως θα διαπιστώσει ότι ο άλλος πήρε τα πάντα πολύ σοβαρά και εκτέλεσε το δικό του μέρος της "συμφωνίας". Τώρα είναι σειρά του ήρωά μας να πράξει το δικό του χρέος...
Πάνω σ' αυτή την παρανοϊκή πλοκή (βασισμένη σε μυθιστόρημα της Πατριτσια Χάισμιθ), ο Χίτσκοκ στήνει ένα όργιο σασπένς και ευρηματικών σκηνοθετικών μεθόδων, ενώ ταυτόχρονα - ενώ η κατάσταση παει να ξεφύγει από τον έλεγχο και το αίμα του θεατή παγώνει - διατηρεί και αρκετά χιουμοριστικά στοιχεία! Στο μεταξύ, με κάθε σχεδόν πλάνο, το σασπένς γίνεται όλο και πιο έντονο και η καταβύθιση του ήρωα σε έναν εφιάλτη από τον οποίο δεν ξέρει πώς να ξεφύγει όλο και πιο έντονη.
Την παράσταση κλέβει ο άγνωστος σχετικά Robert Walker (πέθανε νεότατος, στα 33 του), στο ρόλο του κακομαθημένου, γοητευτικού ψυχοπαθούς. Σημειωτέον ότι η έννοια του "γοητευτικού ψυχοπαθούς" κάνει μία από τις πρώτες της εμφανίσεις στην οθόνη (ο τραγικός ήρωας του "Μ", για παράδειγμα, δεν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί γοητευτικός). Ίσως σήμερα να τη γνωρίζουμε περισσότερο με φιγούρες σαν αυτή του Χάνιμπαλ Λέκτορ, οι οποίες όμως εμφανίστηκαν τρεις - τέσσερεις δεκαετίες μετά... Όσο για τη σκηνοθεσία... τι να πει κανείς. Η σκηνή του φόνου της συζύγου, ειδωμένη μέσα από την πλέον απροσδόκητη γωνία ή η σκηνή του ανεξέλεγκτου καρουσέλ νομίζω ότι μένουν αξέχαστες. Όπως αξέχαστο - για μένα τουλάχιστον - παραμένει το όλο σκοτεινό κλίμα της ταινίας. Ίσως να είναι το γεγονός ότι ο πρωταγωνιστής δεν εμπλέκεται απλώς άθελά του σε έναν εφιάλτη, όπως προείπαμε, αλλά του φορτώνεται και ένα είδος "υποχρέωσης": Ότι κι αυτός πρέπει να ξεπληρώσει ένα χρέος. Και υπάρχει βέβαια και ένα πραγματικά σαρδόνιο και ανατρεπτικό κλείσιμο του ματιού του μεγάλου σκηνοθέτη: Το κακό παραμένει αναμφισβήτητα κακό. Ναι. Όμως η λύτρωση του "αθώου" ήρωα βασίζεται τελικά ακριβώς πάνω σ' αυτό το κακό. Δίχως αυτό θα παρέμενε παγιδευμένος και δυστυχισμένος σ' όλη του τη ζωή. Και, επι πλέον, ο ίδιος αρνείται βεβαίως να διαπράξει το κακό, πλην όμως είναι κάτι που πραγματικά ποθεί μέσα του, κάτι θα τον ανακούφιζε αν το έκανε. Ποθεί το κακό λοιπόν, όλη του η ευτυχία βασίζεται σ' αυτό, η ηθική του όμως τον εμποδίζει να το διαπράξει (και καλά κάνει, αλλά δεν είναι εκεί το θέμα. Το θέμα είναι ότι το κακό μπορεί να είναι απόλυτα λυτρωτικό, όπως μας λέει ο δαιμόνιος δημιουργός). Για σκεφτείτε αυτή την πλευρά, αφού δείτε το φιλμ...
Σας είπα ότι προκειται για προσωπική γνώμη, την οποία δεν είστε φυσικά υποχρεωμένοι να συμμεριστείτε, αλλά για μένα ο "Άγνωστος..." είναι όχι μόνο μία από τις καλύτερες ταινίες του Χίτσκοκ, αλλά και μία από τις αγαπημένες μου γενικότερα στην ιστορία του σινεμά.