Η ΜΕΛΑΓΧΟΛΙΚΗ ΟΜΟΡΦΙΑ ΤΗΣ "IDA".

O Pawel Pawlikowski  είναι πολωνός, μέχρι τώρα όμως δούλευε στην Βρετανία.  Το 2013 επιστρέφει στην πατρίδα του για την πρώτη πολωνική του ταινία, την «Ida”.

Η ιστορία διαδραματίζεται στις αρχές της δεκαετίας του 60, στη μουντή, μελαγχολική Πολωνία των πρώτων σοσιαλιστικών χρόνων και ενώ τα τραύματα του πολέμου είναι ακόμα σχετικά νωπά. Μια νεαρή κοπέλα, που ετοιμάζεται να χειροτονηθεί μοναχή, βγαίνει για πρώτη φορά από το μοναστήρι όπου έχει γεννηθεί και μεγαλώσει, για να γνωρίσει τη θεία της, τη μοναδική ζωντανή συγγενή της. Μαζί θα κάνουν ένα ταξίδι στα μέρη που γεννήθηκε για να μάθουν τι ακριβώς συνέβη στους νεκρούς γονείς της, ενώ μυστικά του παρελθόντος αρχίζουν να αποκαλύπτονται στη μικρή.

Η ταινία αρχικά εντυπωσιάζει με την εκπληκτική ασπρόμαυρη φωτογραφία της. Τα καδραρίσματα, οι εικόνες, η σύνθεση των πλάνων, είναι εξαιρετικά, επιτυγχάνοντας έτσι ένα πανέμορφο εικαστικό αποτέλεσμα.

Όσον αφορά την ιστορία τώρα: Η ατμόσφαιρα αποδίδει τη γκρίζα, μονίμως μελαγχολική θα έλεγε κανείς ατμόσφαιρα του «υπαρκτού σοσιαλισμού», η οποία επιτείνεται από το χειμωνιάτικο τοπίο. Η αντιπαράθεση των δύο εντελώς διαφορετικών χαρακτήρων, της δυναμικής, απελευθερωμένης, κομουνίστριας θείας και της λιγομίλητης, άβγαλτης μικρής κυριαρχεί. Η τελευταία είναι αυτή που, στην παρθενική της έξοδο στον κόσμο, δεν θα γνωρίσει μόνο την αλήθεια για το παρελθόν της, αλλά θα γευτεί για πρώτη φορά την αληθινή ζωή και θα βρεθεί μπροστά στο δίλημμα του τι θα επιλέξει. Οι δύο γυναίκες όμως μπορεί να εκληφθούν και ως σύμβολα της σοσιαλιστικής Πολωνίας αφ΄ ενός και της παλιότερης, συντηρητικής καθολικής παράδοσης, η οποία βεβαίως επικρατεί (ξανά) και στις μέρες μας.

Προσωπικά με ενόχλησε το τέλος και το χριστιανικό μήνυμα του φιλμ. Ποτέ δεν κατάλαβα την (αυτο)θυσία του είδους που θα δείτε, την απόρριψη κάθε υλικής απόλαυσης εν ονόματι μιας σχεδόν μαζοχιστικής πνευματικότητας (βλέπε στέρησης των πάντων). Από την άλλη όμως η θέση αυτή μπορεί να θεωρηθεί απλώς συμβολική, με την έννοια ότι καταδεικνύει την θέση και την «προτίμηση» της σύγχρονης Πολωνίας, η οποία είναι από τις συντηρητικότερες χώρες του πρώην «υπαρκτού», καθώς ο τελευταίος μοιάζει να εξαφανίζεται, κατανοώντας τα αδιέξοδα στα οποία οδήγησε τις κοινωνίες όπου επικράτησε – χαρακτηριστική η τελική πράξη της θείας..

Πάντως, παρά την όποια ιδεολογική αντίθεση, η ταινία είναι αξιόλογη έστω και μόνο λόγω της ομορφιάς, της εσωτερικότητας και των δύο πολύ καλών πρωταγωνιστριών της.