Ο "ΓΑΛΑΖΙΟΣ ΑΓΓΕΛΟΣ" ΚΑΙ Η ΜΟΙΡΑΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ

Νομίζω ότι ποτέ στο σινεμά η έννοια της μοιραίας γυναίκας δεν έχει αποδοθεί τόσο αρχετυπικά όσο στον περίφημο "Γαλάζιο Άγγελο" (Der Blaue Engel) που ο Josef von Sternberg (1894–1969) γύρισε το 1930. Η ταινία, εκτός του ότι καθόρισε τον όρο, εκτόξευσε στις ψηλότερες θέσεις του σταρ σύστεμ τη Μάρλεν Ντίτριχ, που σχεδόν ταυτίστηκε μ΄αυτόν.
Αυτά για την ιστορία. Μπορεί όμως να δει κανείς σήμερα τον "Γαλάζιο Άγγελο"; Ναι, θα απαντούσα ανεπιφύλακτα. Γι' αυτό άλλωστε μερικά έργα - σ' όλες τις τέχνες - θεωρούνται κλασικά. Η ταινία παρακολουθεί τη σταδιακή πτώση ενός αξιοσέβαστου (και συντηρητικού, και μάλλον βαρετού) ηλικιωμένου καθηγητή, όταν αυτός ερωτεύεται με πάθος και νεανική αφέλεια μια γοητευτική τραγουδίστρια καμπαρέ, που γυρίζει τη μεσοπολεμική Γερμανία με έναν θίασο (μπουλούκι μάλλον).
Σπάνια επίσης έχει δοθεί τόσο σπαρακτικά η πορεία μιας παρακμής. Ο ήρωας, τυφλωμένος από το πάθος για τη γυναίκα που τόσο αγαπά, κατεβαίνει αργά και βασανιστικά τα σκαλιά του εξευτελισμού και της γελοιοποίησης. Από σεβάσμιος καθηγητής θα καταντήσει ένας γελοίος γερο - κλόουν. Το πολύ ενδιαφέρον στοιχείο για μένα είναι ότι παρά το ότι μάλλον δεν θαυμάζουμε την προηγούμενη υψηλή κοινωνική θέση του ήρωα, τον αφόρητο καθωσπρεπισμό του, την τυπική, ρουτινιέρικη, δίχως ίχνος φαντασίας καθημερινότητά του (της δουλειάς του συμπεριλαμβανόμενης), ενώ λοιπόν δεν ζηλεύουμε τίποτα από την προηγούμενη ζωή του, ωστόσο ένοιωσα να πονώ πραγματικά, να ντρέπομαι όταν οδηγείται από ταπείνωση σε ταπείνωση, όταν γίνεται αντικείμενο χλευασμού μιας κοινωνίας που λίγο πριν τον θεωρούσε αξιοσέβαστο μέλος της. Η δε τελική μεγάλη σκηνή είναι σχεδόν αφόρητη για τον θεατή - πριν, ίσως, δακρύσει κανείς.
Σ' αυτά βέβαια συμβάλλει και η παρουσία του Εμίλ Γιάνινγκς, του μεγαλύτερου προπολεμικού γερμανού ηθοποιού, στον βασικό ρόλο. Η Ντίτριχ απο την άλλη δεν μπορεί σήμερα, που έχουμε δει τα πάντα, να θεωρείται σύμβοο του σεξ, όπως όταν πρωτοπαίχτηκε το φιλμ, σκανδαλίζοντας τα πλήθη. Δεν έχει όμως σημασία. Ο ρόλος της παραμένει αρχετυπικός.
Σπουδή λοιπόν στο ολέθριο, αυτοκαταστροφικό πάθος, στην έννοια της μοιραίας γυναίκας (με μεγάλη δόση σκληρότητας στην συγκεκριμένη περίπτωση), της χαμένης αθωότητας, στοιχεία γερμανικού εξπρεσιονισμού, βουτιά στα γερμανικά καμπαρέ της εποχής, αλλά και ένα σχόλιο πάνω στην κοινωνική υποκρισία και στον καθωσπρεπισμό, το βάλτωμα, την σχεδόν "ταρίχευση" των ενστίκτων που επιβάλλει ο συντηρητισμός. Αν ο ήρωας ζούσε μια λιγότερο "σφιγμένη", τυπική ζωή, σκέφτομαι, δεν θα μπορούσε ίσως το όψιμο πάθος του να είναι τόσο ανεξέλεγκτο. Ίσως.
Όπως και να το κάνουμε πάντως, νομίζω ότι Ο "Γαλάζιος Άγγελος" θα γοητεύει για πάντα. Αφού για πάντα αντέχουν οι μεγάλες ταινίες.