ΜΑΤΙΑ ΔΙΧΩΣ ΠΡΟΣΩΠΟ, ΚΑΡΔΙΑ ΧΩΡΙΣ ΧΑΡΑ

Ο γάλλος Georges Franju (1912–1987) έχει κάνει λίγες σχετικά ταινίες, αν και ήταν σημαντικότατος κινηματογραφάνθρωπος στη Γαλλία (συνιδρυτής, μεταξύ άλλων, της περίφημης Γαλλικής Ταινιοθήκης). Το 1960 γυρίζει μια από τις σημαντικές, ανατριχιαστικές και ποιητικές ταυτόχρονα, ταινίες τρόμου, το ασπρόμαυρο "Les Yeux sans Visage" (Μάτια δίχως Πρόσωπο).
Το πρόσωπο της αγαπημένης μοναχοκόρης ενός διάσημου και ιδιοφυούς χειρούργου παραμορφώνεται φριχτά σε ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα (για το οποίο έφταιγε ο πατέρας της), ενώ τα όμορφα μάτια της μένουν ανέγγιχτα. Ο πατέρας της πασχίζει να της μεταμοσχεύσει καινούριο πρόσωπο, "κλεμμένο" από άλλες κοπέλες, αλλά αποτυγχάνει διαρκώς. Πάνω στον ούτως ή άλλως ζοφερό αυτόν καμβά χτίζεται η ταινία, που περιέχει πολλές εικόνες που στοιχειώνουν τον θεατή και φεύγουν πολύ δύσκολα από τη μνήμη του: Η εικόνα της αιθέριας κοπέλας με τη μόνιμη μάσκα καταφέρνει να σε κάνει να παγώνεις, να νοιώθεις σχεδόν φρίκη, ακόμα κι αν δεν συμβαίνει τίποτα. Η σκηνή της μασκοφορεμένης κόρης να χαϊδεύει τα φυλακισμένα σκυλιά, οι ποιητικές εικόνες του τέλους στο δάσος (για να αναφέρουμε μερικές μόνο)... όλες και όλα συντελούν στη δημιουργία αυτού του διαρκώς ανησυχητικού κλίματος που διαπερνά το φιλμ από το πρώτο μέχρι το τελευταίο λεπτό - και γίνεται ακόμα ανησυχητικότερο με το συχνό γαύγισμα πολλών αθέατων σκυλιών, το οποίο λειτουργεί ενίοτε σαν εφιαλτικό σάουντρακ.
Η ταινία δεν περιέχει σκηνές που τρομάζουν ξαφνικά τον θεατή, σαν κάποιος να του κάνει "μπαμ" στα καλά καθούμενα. Ο Franju επιλέγει να μη "δείχνει κατά πρόσωπο το τέρας", αλλά να υπονοεί διαρκώς την παρουσία του. Έτσι δημιουργείται η όλη ατμόσφαιρα, το όλο σκοτεινό, ανησυχητικό, "άρρωστο" κλίμα. Υπάρχει και η διαρκής εμπλοκή της ιατρικής, που ούτως ή άλλως μας κάνει πάντοτε να αισθανόμαστε άβολα, οπότε το αποτέλεσμα είναι καθηλωτικό. Κυρίως όμως η μοναδικότητα της ταινίας έγκειται, νομίζω, στο παράδοξο ανακάτεμα τρόμου και ποίησης - στις εικόνες κυρίως - που λειτουργεί μοναδικά και κάνει το φιλμ, όπως είπα, να αποτυπώνεται στη μνήμη μας.
Αν είστε φίλοι του σινεμά τρόμου και το αγνοείτε, ψάξτε το οπωσδήποτε. Ωστόσο είναι, νομίζω, από τις ταινίες που ξεπερνάν τα όρια του είδους. Γι' αυτό θα τη συνιστούσα σε οποιονδήποτε σινεφίλ.