Ο ΒΑΣΑΝΙΣΜΕΝΟΣ EDVARD MUNCH

Ο βρετανός Peter Watkins είναι για μένα ένας αγαπημένος, αλλά αναμφισβήτητα δύσκολος σκηνοθέτης. Στις 3 ταινίες του που έχω δει, δουλεύει με ένα δικής του επινόησης ψευδοντοκιμαντερίστικο στιλ, έντονα πολιτικοποιημένο, πείθοντάς σε ότι όσα βλέπεις είναι αληθινά. Αυτό έκανε στο War Games ή στο Punishment Park.
Το τηλεοπτικό "Edvard Munch" του 1974 είναι εξ ορισμού μια ταινία για λίγους. Κατ' αρχάς επειδή κρατά τρισήμιση ολόκληρες ώρες, αλλά και λόγω του ιδιαίτερου στιλ του. Ασχολείται με τη ζωή του γνωστού νορβηγού εξπρεσιονιστή ζωγράφου Μουνκ - ή μάλλον με δέκα περίπου χρόνια της νεότητάς του, κάπου μεταξύ 1883-1894 (ο Μουνκ πέθανε το 1944). Το ύφος είναι αυτό ενός παζλ. Ναι μεν η ζωή του εξετάζεται με στοιχειώδη χρονολογική σειρά, αλλά μια σειρά από εικόνες, αναμνήσεις, στιγμές που τον καθόρισαν κλπ. έρχονται και ξανάρχονται, συνειρμικά μερικές φορές, με διαφορετική συχνότητα και διάρκεια, υπογραμμίζοντας έτσι τις πηγές του έργου του και το γιατί των πράξεών του. Ταυτόχρονα ο πολιτικοποιημένος Watkins δεν είναι απών: Κάθε φορά που μπαίνουμε σε μια καινούρια χρονιά, μια off φωνή μας θυμίζει τα πολιτικά, καλλιτεχνικά, κοινωνικά και συχνά πολεμικά γεγονότα που συνέβησαν στον κόσμο τη χρονιά αυτή, καθορίζοντας έτσι το ιστορικό πλαίσιο.
Ο Μουνκ έζησε μια βασανισμένη ζωή, παρά τα μποέμικα χρόνια του. Μέλη της οικογένειάς του πέθαναν από φυματίωση, ενώ κάποια άλλα υπέφεραν από τρέλα, πράγμα για το οποίο φοβόταν κι ο ίδιος. Δύσκολος και κλειστός χαρακτήρας, υπέφερε και από άτυχους έρωτες. Τα απόλυτα προσωπικά αυτά δεδομένα αναμειγνύονται δεξιοτεχνικά με την καλλιτεχνική και κοινωνικοπολιτική ατμόσφαιρα της εποχής, δίνοντάς μας έτσι ένα πολύπλευρο και ασυνήθιστο πορτρέτο του καλλιτέχνη, που δεν μοιάζει σε τίποτα με τις βιογραφίες που ξέρουμε.
Ο Watkins επίσης δεν ξεχνά το ντοκιμαντερίστικο στιλ του. Είναι λοιπόν δύσκολο να πεις με σιγουριά αν το φιλμ αυτό είναι ντοκιμαντέρ ή μυθοπλασία. Ενώ χρησιμοποιεί ηθοποιούς που ενσαρκώνουν τον Μουνκ και τους γύρω του, συγχρόνως μια off φωνή μας εξηγεί διάφορα πράγματα, όχι μόνο τα ιστορικά που λέγαμε, αλλά και για τον ίδιο, τα συναισθήματα, την εκάστοτε κατάστασή του, ακόμα μας λέει συχνά ποιοι είναι αυτοί που βρίσκονται γύρω του σε κάθε σκηνή (η οποία φωνή ακούγεται στα αγγλικά, ενώ όλοι οι διάλογοι είναι στα νορβηγικά).
Πρωτοποριακό, με πολλές καινοτομίες στο μοντάζ και στον τρόπο αφήγησης, φωτίζει με ασυνήθιστα σύνθετο τρόπο την προσωπικότητα του καλλιτέχνη. Σίγουρα βλέπεται δύσκολα και λόγω της τεράστιας διάρκειάς του ίσως να κουράζει κάπως σε κάποια σημεία, αλλά αποτελεί μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και πρωτότυπη προσπάθεια. Προσοχή όμως: Για λίγους.