ΙΒΟΖΙΜΑ: "ΕΧΘΡΟΙ" ΚΑΙ "ΦΙΛΟΙ" ΣΤΗΝ ΙΔΙΑ ΚΟΛΑΣΗ

Είναι πραγματικά πρωτότυπο και τολμηρό το εγχείρημα του Clint Eastwood να δει τον πόλεμο (την σφαγή της Ιβοζίμα για την ακρίβεια) από δύο διαφορετικές σκοπιές, αυτές των δύο εχθρών (Γιαπωνέζων και Αμερικάνων). Τα "Γράμματα από την Ιβοζίμα", η δεύτερη, "γιαπωνέζικη" ταινία είναι καλύτερη από την πρώτη (τις "Σημαίες των προγόνων μας", που γενικά δεν μου άρεσε και τόσο). Πιο δεμένη, με μεγαλύτερη συνοχή και ένταση, πιο ατμοσφαιρική και, τελικά, πιο αντιπολεμική. Μιλώντας γενικά, είναι μια από τις πολύ δυνατές αντιπολεμικές ταινίες. Ίσως να μη φτάνει τη δύναμη του "Σιδηρού Σταυρό" ή του πρώτου μέρους του "Full Metal Jacket" ας πούμε, παραμένει όμως πολύ δυνατή.
Η ιδέα να δειχθεί η κόλαση μέσα από τα μάτια του εχθρού, ώστε να κατανοήσει και ο πλέον βλαξ ότι η κόλαση αυτή ισχύει και για τους δύο αντίπαλους, για όλους τους εμπόλεμους ανεξαιρέτως δηλαδή, λειτουργεί πολύ καλά. Η σκοτεινή, μουντή, καφεκιτρινόγκριζη φωτογραφία εντείνει τη ζοφερότητα της φρίκης και της σφαγής στο μικρό νησί. Η ανθρώπινη πλευρά, το ένστικτο επιβίωσης, οι ηδονές της καθημερινότητας, που τώρα φαντάζει μακρινή, σχεδόν μυθική, σα να την έχει ζήσει άλλος, τονίζονται, επιτείνοντας έτσι τη δυστυχία των τεκταινόμενων στο νησί. Οι εικόνες ερήμωσης, μαυρίλας, ενός τόπου όπου, πλέον, δεν μπορεί να φυτρώσει τίποτα, λειτουργούν προς την ίδια κατεύθυνση. Η γιαπωνέζικη γλώσσα προσθέτει επίσης στην αίσθηση αυθεντικότητας που αποκομίζουμε.
Εξετάζοντας τώρα και τις δύο ταινίες μαζί, δεν μπορώ να μη θαυμάσω την αμεροληψία του Eastwood, που, πέρα από έναν θαυμασμό που τρέφει προς τους ανώνυμους "ήρωες" εκατέρωθεν (βλέπε αυτούς που τελικά την πληρώνουν), δεν διστάζει να κριτικάρει καίρια και διορατικά και τους δύο πολιτισμούς στα σημεία που πάσχουν: Στην πληρέστατη εμπορευματοποίηση, στα ψεύδη και την θυσία των πάντων μπροστά στο κέρδος ή/και στα βρώμικα πολιτικά συμφέροντα και παιχνίδια εξουσίας από τη μεριά των Αμερικάνων, στο ηλίθιο, στρατόκαυλο, σκληρά ιεραρχικό σύστημα των Γιαπωνέζων, που τελικά, με τη μιλιταριστική του παράνοια και τον τυφλό σεβασμό σε άνευ λόγου "κώδικες τιμής" και άλλα σχετικά, καταντά να κάνει κακό στον ίδιο του τον εαυτό. Στη δεύτερη περίπτωση μάλιστα δεν διστάζει να δείξει ακόμα και την "κατάπτυστη" λιποταξία ως μια ανθρώπινη, τελείως φυσιολογική και, τελικά, ίσως και λογική σε κάποιες περιπτώσεις πράξη.
Όχι, δεν θεωρώ ότι οι δύο ταινίες είναι η καλύτερη δουλειά του Eastwood. Πιστεύω όμως ότι συνολικά (κυρίως τα "Γράμματα" βεβαίως) λειτουργούν απόλυτα θετικά, πετυχαίνουν το στόχο τους - την κατάδειξη της φρίκης - και, εντέλει, ότι για μια ακόμα φορά αξίζει ένα μπράβο σ' έναν από τους σημαντικότερους αμερικανούς δημιουργούς.