Ο ΕΡΩΤΑΣ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΣΤΟΝ ΕΠΙΚΟ "DOCTOR ZHIVAGO"

Ο βρετανός David Lean (1908-1991) είναι βέβαια, εκτός από σημαντικότατος σκηνοθέτης, και ένας από τους πλέον επικούς. Η αγάπη του στο ύφος αυτό φαίνεται ανάγλυφα στον διάσημο "Doctor Zhivago" του 1965, όπου ο Lean μεταφέρει στην οθόνη το εξ ίσου διάσημο μυθιστόρημα του ρώσου νομπελίστα Μπόρις Πάστερνακ.
Ο ομώνυμος βασικός ήρωας είναι ένας νεαρός ευκατάστατος γιατρός. Αμ και αραβωνιασμένος με την χαριτωμένη Τόνια, την οποία ειλικρινά αγαπά, θα ερωτευτεί ωστόσο την πανέμορφη Λάρα, η οποία είναι επίσης αραβωνιασμένη, αλλά και ερωμένη του γλοιώδους Κομαρόφσκι, ενός ανθρώπου που μπορεί να επιβιώνει σε κάθε εποχή, ανεξάρτητα από το ποιος κυβερνά τη Ρωσία. Και τότε θα ξεσπάσει ο πόλεμος. Ο άγριος Α' παγκόσμιος αρχικά και ο ρωσικός εμφύλιος στη συνέχεια. Οι κακουχίες δεν θα τελειώσουν με την τελική επικράτηση των Μπολσεβίκων και ο Ζιβάγκο θα ζήσει μια ζωή με μακρές απουσίες και σμιξίματα τόσο με την οικογένειά του όσο και με τον μεγάλο του έρωτα, τη Λάρα.
Φυσικά πρόκειται για "τοιχογραφία" μιας εποχής και μιας ολόκληρης αχανούς χώρας και της δύσκολης μοίρας της. Οι τραγωδίες κυριαρχούν με σύντομα μόνο διαλείμματα ευτυχίας. Το κεντρικό μοτίβο βεβαίως παραμένει το ότι η ανθρώπινη ζωή, τα όνειρα και ο αγώνας για ευτυχία συντρίβονται, γίνονται έρμαια της αδυσώπητης Ιστορίας, το ατομικό καταρρέρει κάτω από το βάρος της συλλογικής μοίρας, του έθνους, της εποχής - και, ειδικότερα, του φριχτού πολέμου. Τα όποια σχέδια, τα όποια όνειρα, το κυνήγι της ευτυχίας, μοιάζουν αστεία, μοιάζουν να γίνονται άνευ λόγου καθώς η Ιστορία και τα συλλογικά γεγονότα έρχονται κυριολεκτικά να τα σαρώσουν. Ο άνθρωπος λοιπόν, το άτομο, ως έρμαιο της Ιστορίας. Ο ακέραιος χαρακτήρας του βασικού πρωταγωνιστεί, η αυταπάρνησή του, διόλου δεν αρκούν. Οι όποιες ατομικές αρετές δεν μπορούν να αντισταθούν στη λαίλαπα.
Από την άλλη, ανάμεσα σε επικές εικόνες και σκηνές, ο ρομαντισμός κυριαρχεί. Ο έρωτας ως βάσανο, ο διχασμένος κεντρικός χαρακτήρας ανάμεσα στο πρέπει και στο θέλω, τα τραγικά διλήμματα. 'Ολα αυτά, και ταυτόχρονα η  ερμηνεία από πλειάδα μεγάλων ηθοποιών (Ομάρ Σαρίφ, Τζούλι Κρίστι, Ροντ Στάιγκερ, Τζέραλντιν Τσάπλιν, Άλεκ Γκίνες...) εξασφαλίζουν τη διαχρονικότητα του φιλμ και τον χαρακτηρισμό του ως κλασικό. Τώρα προσωπικά δεν αποτελεί μια από τις αγαπημένες μου κλασικές ταινίες, λόγω όλου αυτού του μεγαλεπήβολου, του βαριά δραματικού στοιχείου... Ίσως να το βρίσκω ελαφρά ξεπερασμένο. Όμως όχι, μη δίνετε και πολλή σημασία. Αυτό είναι καθαρά προσωπικό γούστο. Το φιλμ παραμένει κλασικό και περιέχει τόσο μερικές πολύ δυνατές εικόνες όσο και ορισμένες δραματικές κορυφώσεις. Άσχετα αν τέτοια έπη - τοιχογραφίες δεν είναι πλέον πολύ της μόδας σήμερα.
ΥΓ: Η ταινία είχε κατηγορηθεί από αριστερούς παλιότερα λόγω της μάλλον αρνητικής θέσης της απέναντι στο νέο (στην εποχή που διαδραματίζεται) κομμουνιστικό καθετώς. Δικαιολογεί μεν την επικράτησή του και δέχεται την κάτι παραπάνω από άδικη πρότερη κατάσταση, αλλά η νέα τάξη πραγμάτων κάθε άλλο παρά με ρόδινα χρώματα περιγράφεται... Άλλωστε και ο Πάστερνακ ήταν αντικαθεστωτικός.