ΤΟ ΕΦΙΑΛΤΙΚΟ ΤΑΞΙΔΙ ΜΙΑΣ "ΕΞΟΔΟΥ"

Ο αυστραλός Peter Weir, από τους σημαντικούς σύγχρονους σκηνοθέτες για μένα, είχε να κάνει ταινία από το 2003. Να λοιπόν που εν έτει 2010 επανέρχεται με το «The Way Back”, εμπνευσμένο από αληθινά γεγονότα. Αφηγείται την απίθανη απόδραση μερικών, ετερόκλητων χαρακτήρων και background, κρατούμενων από ένα εφιαλτικό γκουλάγκ της Σιβηρίας της δεκαετίας του 40, την εποχή του πολέμου δηλαδή, αλλά και της απόλυτης βασιλείας του στυγνού σταλινισμού. Όπως λέει όμως χαρακτηριστικά το μότο του φιλμ, η απόδραση είναι μόνο η αρχή. Πράγματι, αυτό που παρακολουθούμε είναι η απόδρασή τους όχι από το στρατόπεδο (αυτό γίνεται μόνο στην αρχή), αλλά από την ίδια τη Σοβιετική Ένωση. Οι άνθρωποι αυτοί, ούτε λίγο ούτε πολύ, διέσχισαν με τα πόδια όλη τη χώρα, πέρασαν στη Μογγολία, το Θιβέτ, πέρασαν και τα Ιμαλάια και κατέληξαν στην Ινδία. Όχι όλοι τους βέβαια… Η «λεπτομέρεια που σκοτώνει» είναι ότι για να το κάνουν αυτό έπρεπε να περάσουν από τα -40 της Σιβηρίας και την απειλή θανάτου από το κρύο στα +50 των ερήμων της Μογγολίας και την απειλή θανάτου από δίψα!
Η απίστευτη αυτή οδύσσεια δίνεται με σχετικά επικό τρόπο, με εμμονή στο τοπίο – στο εντελώς διαφορετικό κάθε φορά τοπίο, χαρίζοντάς μας έτσι, αν μη τι άλλο, μια οπτική απόλαυση όσον αφορά τη φύση (και καθόλου απόλαυση βέβαια όσον αφορά τα όσα τράβηξαν οι άνθρωποι αυτοί). Ο Weir βέβαια είναι πάντα ένας ικανός σκηνοθέτης, και συχνά έχει επικεντρώσει στη φύση και το άγριο ή μη μεγαλείο της, αλλά συνολικά, μετά το τέλος, κάτι δεν μου πήγε καλά. Ή μάλλον, για να είμαι πιο ακριβής, το είδα μεν με ενδιαφέρον και με κράτησε, αλλά νομίζω ότι δεν είχε αυτό το κάτι άλλο που θα το απογείωνε. Για να χρησιμοποιήσω μια λέξη του Χ. Μήτση από το «Αθηνόραμα» που με βρήκε σύμφωνο, παραήταν ακαδημαϊκό. Δεν ξέρω αν ο 67χρονος Weir έχει εξαντληθεί (και η 7χρονη παύση προς τα εκεί δείχνει), πάντως προσωπικά περιμένω ακόμα απ’ αυτόν και ελπίζω.
Και, για να περάσουμε και στην πολιτική διάσταση, κάτι που με ενόχλησε σχετικά ήταν ο απόλυτος και δίχως αντίλογο αντικομουνισμός της ταινίας. Απεχθάνομαι το καταπιεστικό σοβιετικό καθεστώς – κυρίως τη σταλινική περίοδο που υπήρξε η χειρότερη απ’ αυτή την άποψη – και τα φριχτά γκουλάγκ όπου πολλοί στάλθηκαν για ψύλλου πήδημα και τις σοβιετικές εισβολές στην Ουγγαρία, την Τσεχοσλοβακία, το Αφγανιστάν… και δεν θα ταυτιστώ με την άποψη του ΚΚΕ που σίγουρα θα σκίζει τα ιμάτιά του με την ταινία (δεν είναι τυχαίο το ότι ο Δανίκας το βαθμολόγησε με «τετράγωνο»), αλλά νομίζω ότι αυτό το συλλήβδην «κακοί κομουνιστές» που κυριαρχεί στο φιλμ, δίχως οποιονδήποτε διαχωρισμό ή αντίλογο, είναι άδικο. Ιδιαίτερα στην εξαθλιωμένη από την επέλαση της νεοφιλελεύθερης βαρβαρότητας εποχή μας, ίσως να είναι και επικίνδυνο. Είναι σα να υποκύπτει ο Weir στην απλοϊκή, παλιότερων εποχών κυρίως, χολιγουντιανή λογική του "καλοί - κακοί", δίχως κάποια περαιτέρω εμβάθυνση. Αυτά. Και, για να το ξαναπώ και να μην υπάρχουν παρεξηγήσεις, κάθε άλλο παρά κνίτης είμαι.