4 LIONS: ΜΙΑ ΚΩΜΩΔΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ... ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑ

Το "Four Lions" (2010), πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του βρετανού Christopher Morris, είναι κάτι πραγματικά ασυνήθιστο που, προσωπικά τουλάχιστον, πρώτη φορά είδα στην οθόνη: Είναι μια κωμωδία, ξεκαρδιστική ενίοτε, με θέμα φανατικούς ισλαμιστές τρομοκράτες που ζουν στο Λονδίνο και προσπαθούν μανιωδώς να βάλουν βόμβες στα πιο καίρια σημεία του (όπως στο μετρό) για να προκαλέσουν αληθινή σφαγή - όσο μεγαλύτερη σφαγή γίνεται, για να είμαστε πιο ακριβείς. Κι είναι θέμα αυτό για κωμωδία; θα αναρωτηθείτε, όπως αναρωτιόμουν κι εγώ μην πιστεύοντας στα μάτια μου όταν έβλεπα την ταινία. Ε, λοιπόν, να που όλα γίνονται...
Από το θέμα αντιλαμβανόμαστε ότι πρόκειται για μάλλον μαύρη κωμωδία. Οι τέσσερεις ήρωές μας, απο τους οποίους οι τρεις λίγο απέχουν ή είναι εντελώς ηλίθιοι, σχεδιάζουν διαρκώς τρομοκρατικά χτυπήματα, σκέφτονται πώς μπορούν να πάρουν μαζί τους όσο περισσότερους "άπιστους" μπορούν, συζητούν για το Ισλάμ και τον παράδεισο που τους περιμένει και, πάνω απ' όλα, είναι φανατικοί όσο δεν παίρνει. Αν δεν ήταν άλλωστε θα ήταν τόσο πρόθυμοι να τιναχτούν οι ίδοι στον αέρα για να πάρουν μαζί τους, όπως είπαμε, όσο περισσότερους άσχετους ανθρώπους μπορούν; Το θέμα είναι ότι είναι τόσο βλάκες ή τόσο τυφλωμένοι από τον φανατισμό, που ό,τι λένε, σχεδιάζουν ή πράττουν γίνεται υπερβολικά αστείο καθώς καταφέρνουν πάντοτε να περιπλέκουν απλά πράγματα. Εδώ, νομίζω, ότι βρίσκεται και το "μήνυμα" του δημιουργού: Η ακέραια, ανιδιοτελής, γεμάτη αυταπάρνηση πίστη σε μια ιδεολογία και η αυτοθυσία μπορούν κάλλιστα να συνοδεύονται από καθαρή ηλιθιότητα όταν συνυπάρχει με τον τυφλό φανατισμό. Ή, αν προτιμάτε, ο τυφλός φανατισμός οδηγεί οποιαδήποτε ιδεολογία, όσο ανιδιοτελής κι αν είναι αυτή, στην καθαρή ηλιθιότητα. Ή μήπως πρέπει κανείς να είναι εξ αρχής ηλίθιος για να είναι φανατικός; Δεν μπορώ να απαντήσω ξεκάθαρα σε όλα αυτά, όλες όμως οι πιθανές διασυνδέσεις φανατισμού και βλακείας έρχονταν στο μυαλό μου παρακολουθώντας το φιλμ. Δίχως να ξεχνάμε και το ότι ο φανατισμός συνήθως ευδοκιμεί σε ανθρώπους χαμηλού μορφωτικού επιπέδου (δίχως να αποκλείονται και εξαιρέσεις). Αυτά και για την κοινωνική όψη του θέματος. Από τη άλλη, είναι σαφές ότι οι ανεκδιήγητοι φανατικοί που βλέπουμε υπάρχουν στην οθόνη για να καυτηριάσουν αλύπητα όχι φυσικά κάθε μουσουλμάνο, αλλά κάθε λογής φανατικό, κάθε άνθρωπο με ιδεολογικές (πολιτικές, θρησκευτικές, ποδοσφαιρικές ή ό,τι άλλο) παρωπίδες. Ο Morris κατά τη γνώμη μου τα καταφέρνει πολύ καλά, αφού κατόρθωσε να με κάνει να ξεκαρδιστώ με ένα τόσο "άβολο" θέμα.
Και μένει το άλλο ενδιαφέρον σημείο: Η απίστευτη τόλμη του σκηνοθέτη. Οι διάφοροι ταλιμπανοειδείς ανά τον κόσμο μουτζαχεντίν έχουν επικηρύξει για πολύ ελαφρύτερα "πταίσματα" κάθε λογής δημιουργούς: Συγγραφείς, σκηνοθέτες κλπ. Απορώ πώς δεν ακούσαμε κάτι τέτοιο για τον Morris, που τους σατιρίζει αλύπητα και καυτηριάζει τόσο ανοιχτά την ιδεολογία τους (ανοιχτότερα δεν γίνεται). Το φιλμ έχει παιχτεί στο εξωτερικό (τον Δεκέμβρη π.χ. παιζόταν στο Παρίσι, όπου έτυχε να βρίσκομαι), δίχως ν' ανοίξει μύτη. Περίεργα πράγματα...
Προσωπικά πάντως θα συνιστούσα την ταινία, όχι μόνο για το δυστυχώς όλο και πιο επίκαιρο νόημά της, αλλά και για την πρωτοτυπία της, το άφθονο χιούμορ, για το ότι είναι καλογυρισμένη και δεν παραλείπει να ρίξει το βλέμμα της και στις προσωπικές ζωές των επίδοξων τρομοκρατών και στον κοινωνικό τους περίγυρο εν γένει. Και δεν με πειράζει καθόλου που σε ορισμένα σημεία φτάνει σχεδόν στα όρια της φάρσας. Τους χρειάζεται!